BlogGang.com : : sirivinit : คุยกับวินิติ์ศิริ ภุมวารสิริสวัสดิ์-มานมนัสภิรมยา

คุยกับวินิติ์ศิริ ภุมวารสิริสวัสดิ์-มานมนัสภิรมยา

โคลงกำสรวลศรีปราชญ์ เป็น โคลงนิราศสมัยกรุงศรีอยุธยา เป็น โคลงที่โด่งดัง และได้รับการยกย่องอย่างกว้างขวาง นับแต่โบราณกาลมา ถือได้ว่าเป็นต้นแบบ ของนิราศคำโคลงเรื่องอื่นๆ ที่มีผู้แต่งเลียนแบบในภายหลัง

แต่เดิมเชื่อกันว่าผู้แต่งโคลงกำสรวลนี้คือศรีปราชญ์ ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แต่งคร่ำครวญถึงคนรัก เมื่อคราวถูกเนรเทศไปนครศรีธรรมราช ความเชื่อนี้น่าจะมีมาแต่ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ดังมีโคลงบทหนึ่งในนิราศนรินทร์กล่าวไว้ว่า

กำสรวลศรีปราชญ์พร้อง เพรงกาล
จากจุฬาลักษณ์ลาญ สวาทแล้ว
ทวาทศมาสสาร สามเทวษ ถวิลแฮ
ยกทัดกลางเกศแก้ว กึ่งร้อนทรวงเรียม

และเมื่อพระยาปริยัติธรรมธาดา(แพ ตาละลักษณ์)แต่งตำนานศรีปราชญ์ขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕ ยิ่งตอกย้ำความเชื่อที่มีมาให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้นว่า มีกวีที่ชื่อ "ศรีปราชญ์" ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นบุตรพระโหราธิบดี ในวัยเด็กมีปฏิภาณดี สามารถต่อโคลงถวายได้ บิดาจึงถวายตัวเป็นข้าราชบริพาร

เมื่อรับราชการก็สามารถว่า โคลงสดโต้ตอบกับคนอื่นๆได้ทันที แต่ต่อมาไปแต่งโคลงโต้กับพระสนมเข้า จึงถูกเนรเทศไปอยู่เมืองนครศรีธรรมราช ต่อมาถูกเจ้าเมืองฯสั่งประหารชีวิตจึงเขียนโคลงแช่งไว้

ซึ่งเป็นเรื่องที่เราทราบกันโดยทั่วไป และเชื่อกันว่าศรีปราชญ์ผู้นี้นี่เองที่เป็นผู้แต่ง "กำสรวลศรีปราชญ์" และ "อนิรุทธ์คำฉันท์"ด้วย

แต่นักวรรณคดีในรุ่นหลังๆมีความเห็นต่างออกไปว่า ศรีปราชญ์ในตำนานที่รู้จักกันดีนี้ไม่ใช่ผู้แต่งกำสรวลศรีปราชญ์ เหตุผลมีดังนี้

๑.ภาษาในโคลงกำสรวลเป็นภาษาเก่าแก่เกินสมัยพระนารายณ์ เมื่อพิจารณาดูจะเห็นว่าใกล้เคียงกับ ลิลิตยวนพ่าย ที่แต่งในสมัยพระบรมไตรโลกนาถมากกว่า

๒.ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ที่กล่าวถึงในโคลง เป็นตำแหน่งสนมเอกของพระเจ้าแผ่นดิน แม้ศรีปราชญ์ในตำนานจะกล่าวว่ามีชู้กับพระสนม แต่ไม่น่าจะกล้าเอ่ยชื่อตรงๆ ในบทประพันธ์ที่ตนแต่ง

ทั้งการรำพันถึงก็เป็นไปอย่างเปิดเผยเหมือนสามีภรรยามากกว่า อีกทั้งในโคลงก็ใช้ราชาศัพท์หลายคำ บ่งบอกว่าผู้แต่งน่าจะเป็นพระมหากษัตริย์ พระองค์ใดพระองค์หนึ่ง

๓.การเดินทางในโคลงไม่เหมือนการถูกเนรเทศ ตอนลงเรือมีโคลงกล่าวว่า

สรเหนาะนิราษน้อง ลงเรือ
สาวส่งงเลวงเต็ม ฝ่งงเฝ้า
สระเหนาะพี่หลยวเหลือ อกส่งง
สารด่งงข้าส่งเจ้า ส่งงตน

จะเห็นได้ว่ามีผู้หญิงมาส่งผู้แต่งมากมาย ทั้งยังสามารถเรียกมาสั่งความได้ ไม่เหมือนคนต้องโทษเนรเทศ น่าจะเป็นคนใหญ่คนโตมากกว่า

๔.ในการพรรณนาเส้นทางที่ขบวนเรือแล่นผ่าน เรือมิได้แล่นผ่านคลองลัดที่ขุดเชื่อมระหว่างคลองบางกอกน้อย กับ คลองบางกอกใหญ่ ซึ่งขุดขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๐๘๕ ในสมัยพระชัยราชา ถ้าการเดินทางเกิดขึ้นในสมัยพระนารายณ์จริงก็ไม่จำเป็นต้องเดินทางอ้อมเช่นนี้

๕.ทรงผมที่บรรยายในโคลงเป็นผมยาวเกล้าเป็นมวยซึ่งเป็นทรงผมของสตรีในสมัยอยุธยาตอนต้น ต่างกับสมัยพระนารายณ์ที่ไว้ผมสั้น

โดยสรุปมีหลักฐานที่ค่อนข้างเชื่อได้ว่าโคลงกำสรวญนี้แต่งในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ผู้แต่งเป็นคนละคนกับศรีปราชญ์ในตำนาน

ลักษณะคำประพันธ์เป็นโคลงดั้นบาทกุญชร มีร่ายดั้นนำ โคลงตกหล่นไปมากตามกาลเวลา ในที่นี้ได้คัดลอกมาจากฉบับของกรมศิลปากร ซึ่ง ธนิต อยู่โพธิ์ ได้ชำระไว้และได้พิมพ์ตามหนังสือต้นแบบที่ตีพิมพ์เมื่อพ.ศ.๒๕๑๓

ซึ่งใช้อักขรวิธีแบบโบราณ ผู้สร้างเวบไม่กล้าเปลี่ยนเป็นอักขรวิธีแบบปัจจุบัน ด้วยเกรงว่าจะทำให้ผิดเพี้ยนไป และแม้บางคำที่สงสัยว่าต้นฉบับจะพิมพ์ผิด แต่ก็คงไว้เช่นนั้น

คำที่มี ํ อยู่ข้างบนเท่ากับเป็นสระโ-ะ และมี-มสกด เช่น พํรหม อ่านว่า พรหม,ชํ อ่านว่า ชม

คำที่มีตัวสกดสองตัวข้างหลัง ให้อ่านเป็นสระ-ะ สกดด้วยตัวนั้น เช่น ต้งง อ่านว่า ตั้ง,น้นน อ่านว่า นั้น

ตัว ย เท่ากับสระเ-ีย เช่น จยร อ่านว่า เจียร

ส่วนที่โคลงขาดหายไปได้แทนด้วยเครื่องหมาย *

โคลงกำสรวลศรีปราชญ์

ร่าย ศรีสิทธิวิวิทธบวร นครควรชํ
ไกรพํรหรงงสรรค สวรรคแต่งแต้ม
แย้มพื้นแผ่นพสุธา มหาดิลกภพ
นพรัตนราชธานี บูรียรมยเมืองมิ่ง แล้วแฮ
ราเมศไท้ท้าวต้งง แต่งเอง ฯ

๑ อยุทธยายศยิ่งฟ้า ลงดิน แลฤา
อำนาถบุญเพรงพระ ก่อเกื้อ
เจดีลอออินทร ปราสาท
ในทาบทองแล้วเนื้อ นอกโสรม ฯ

๒ พรายพรายพระธาตุเจ้า จยรจนนทร แจ่มแฮ
ไตรโลกยเลงคือโคม ค่ำเช้า
พิหารรเบียงบรร รุจิเรข เรืองแฮ
ทุกแห่งห้องพระเจ้า น่งงเนือง ฯ

๓ ศาลาอเนขสร้าง แสนเสา โสดแฮ
ธรรมาศจูงใจเมือง สู่ฟ้า
พิหารย่อมฉลักเฉลา ฉลุแผ่น ไส่นา
พระมาศเลื่อมเลื่อมหล้า หล่อแสง ฯ

๔ ตระการหน้าวัดแหว้น วงงพระ
บำบวงหญิงชายแชรง ชื่นไหว้
บูรรพาท่านสรรคสระ สรงโสรด
ดวงดอกไม้ไม้แก้ว แบ่งบาล ฯ

๕ กุฎีดูโชติช้อย อาศํร
เต็มร่ำสวรรคฤาปาง แผ่นเผ้า
เรือนรัตนพิรํยปราง สูรยปราสาท
แสนยอดแย้มแก้วเก้า เฉกโฉม ฯ

๖ สนํสนวนสอาดต้งง ตรีมุข
อร่ามเรืองเสาโสรม มาศไล้
เรือนทองเทพแปลงปลุก ยินยาก
ยยวฟ้ากู้ไซ้ ช่วยดิน ฯ
* * *
๗ อยุทธยายศโยกฟ้า ฟากดิน
ผาดดินพิภพดยว ดอกฟ้า
แสนโกฎบยลยิน หยาดเยื่อ
ไตรรัตนเรืองรุ่งหล้า หลากสวรรค์ ฯ
* * *
๘ อยุทธยาไพโรชไต้ ตรีบูร
ทวารรุจิรยงหอ สรหล้าย
อยุทธยายิ่งแมนสูร สุระโลก รงงแฮ
ถนัดดุจสวรรคคล้ายคล้าย แก่ตา ฯ
* * *
๙ ยามพลบสยงกึกก้อง กาหล แม่ฮา
สยงแฉ่งสยงสาวทรอ ข่าวชู้
อยุทธยายิ่งเมืองทล มาโนช กูเอย
เขตรตระหลบข่าวรู้ ข่าวยาม ฯ
* * *
๑๐ สายาเข้าคว้าเหล้น หลายกล
เดอรดีดเพลี้ยเพลงพาล รยกชู้
สายาอยู่ในถนน ถามข่าว รยมฤา
ยงงที่สาวน้อยรู้ รยกขวนน ฯ

๑๑ สายาบววบ่าวเกลี้ย จักมา
สาวส่งงอย่ามาวนน สู่น้อง
สายากรรแสงคลา สองสู่ กนนนา
สาวบ่าวอยู่ในห้อง รยกคืนหาคืน ฯ

๑๒ สายารักอยู่เท้อญ อย่าไป
ยยวจรรจับแขนขืน เดอดดิ้น
สายากล่าวเอาใจ โลมสวาสดิ
สาวบ่าวรู้ใช้มลิ้น ลื่นใจโลมใจ ฯ

๑๓ หน้าเจ้าชู้ช้อยฉาบ แรมรักษ์
สาวสื่อมาพลางลืม แล่นให้
บาศรีจุฬาลักษณ์ เสาวภาค กูเออย
รยมรยกฝูงเข้าใกล้ ส่งงเทา ฯ

๑๔ โฉมแม่จักฝากฟ้า เกรงอินทร หยอกนา
อินทรท่านเทอกโฉมเอา สู่ฟ้า
โฉมแม่จักฝากดิน ดินท่าน แล้วแฮ
ดินฤขัดเจ้าหล้า สู่สํสองสํ ฯ

๑๕ โฉมแม่ฝากน่านน้ำ อรรณพ แลฤา
ยยวนาคเชยชํอก พี่ไหม้
โฉมแม่รำพึงจบ จอมสวาสดิ กูเอย
โฉมแม่ใครสงวนได้ เท่าเจ้าสงวนเอง ฯ

๑๖ สรเหนาะนิราษน้อง ลงเรือ
สาวส่งงเลวงเต็ม ฝ่งงเฝ้า
สระเหนาะพี่หลยวเหลือ อกส่งง
สารด่งงข้าส่งเจ้า ส่งงตน

๑๗ สรเหนาะน้ำคว่งงคว้งง ควิวแด
สํดอกแดโหยหล เพื่อให้
จากบางกระจะแล ลิวโลด
ลิวโลดชวนนน้องไข้ ข่าวตรอม ฯ

๑๘ จากมาให้ส่งงโกฎ เกาะรยน
รยมร่ำทั่วเกาะขอม ช่วยอ้าง
จากมามืดตาวยน วองว่อง
วองว่องโหยไห้ช้าง ชำงือ ฯ

๑๙ จากมาลำห้นนล่อง ลุะขนอน
ขนอนถือเลยละ พี่แคล้ว
จากมากำจรจนนทน จรุงกลิ่น
จรุงกลิ่นแก้มน้องแก้ว ไป่วาย ฯ

๒๐ จากมานักนิ่นเนื้อ นอนหนาว
หนาวเหนื่อยเพราะลํชาย ซาบชู้
จากมาทระนาวนาว นํแม่
หนาวเหนื่อยมือแก้วกู มุ่นมือ ฯ

๒๑ จากมามาแกล่ไกล้ บางขดาน
ขดานราบคือขดาน ดอกไม้
มาเกาะกำแยลาญ ลุงสวาสดิ กูเอย
ถนัดกำแยย้าใส้ พี่คาย ฯ

๒๒ พระใดบำราศแก้ว กูมา
มาย่านขวางขวางกาย ด่งงนี้
จากมาเลือดตาตก เตมย่าน
เตมย่านบรู้กี้ ถ่งงแถม ฯ

๒๓ จากมาอกน่านน้ำ นองกาม
กามกระเวนแรมรศ ร่วงไส้
จากมาราชครามคราม อกก่ำ
อกก่ำเพราะชู้ให้ ตื่นตี ฯ

๒๔ จากมาแก้วกูค่ำ ชรอกแขวะ
โพรงชรอกโชรมแขวะศรี โศรกศร้อย
จากมาพิบูลแบะ บูนแม่
บูนแม่ลห้อยไห้ ข่าวตรอม ฯ

๒๕ จากมาแก้วผึ้งแผ่ ใจรักษ มาแม่
ยยวอยู่เลวไผ่ผอม ผ่าวใส้
จากศรีสำลักใคร สกิดอ่อน อวนแม่
รยมร่ำไห้หาเจ้า ชำงาย

๒๖ จากมาเรือร่อนท้ง พญาเมือง
เมืองเปล่าปลิวใจหาย น่าน้อง
มาจากเยิยมาเปลือง อกเปล่า
อกเปล่าว่ายฟ้าร้อง ร่ำหารนหา ฯ

๒๗ จากมาเมืองเก่าเท้า ลเท ท่านรา
เทท่าบึงบางบา บ่าใส้
จากมาอ่อนอาเม บุญบาป ใดนา
เมืองมิ่งหลายเจ้าไว้ รยกโรย ฯ

๒๘ เดชานุภาพเรื้อง อารักษ์ ท่านฮา
รักเทพจำสารโดย บอกบ้าง
บาศรีจุฬาลักษณ์ ยศยิ่ง พู้นแม่
ไปย่อมโหยไห้อ้าง โอ่สาร ฯ

๒๙ ไก่ใดขนนนิ่งน้อง นางเฉลอย
เชอญท่านทยานเปนฝนน ฝากแก้ว
เยียมาบลุะเสบอย เชองราค
ไฟราคดาลแพร้วแพร้ว พร่างตา ฯ

๓๐ เยียมาเยียจากเจ้า กูเจ็บ
เห็นรหนโหยหา จไจ้
เยียมาเยียหนามเหน็บ อกอยู่
อกอยู่เพราะน้องไห้ ตากตน ฯ

๓๑ เยียมาเรือเก้ากู่ การุญ ย่านนา
นบเทพอรชุนบน บอกถ้อย
มือพันพ่อมีบุญ แลส่อง ดูรา
เชอญพ่อเด็จดวงช้อย ซาบศรีสํศรี ฯ

๓๒ เยิยมาเรือล่องใกล้ กรยนสวาย
สวายสวาสดิธรณีนาง มิ่งไม้
เพล็จพวงดุจดวงถวาย ทุกกิ่ง ไซ้แฮ
แม้นม่วงรศฟ้าไล้ ลูกหวาน ฯ

๓๓ มุ่งเหนน้ำหน้าวิ่ง วยรตา แลแม่
ถนัดม่วงมือนางฝาน ฝากเจ้า
เททรวงทุเรมา บางภูด พี่แม่
หมากพูจรู้ลับเล้า พูจพราง ฯ

๓๔ ต้นไม้ชรลูดลิ้น บ่มี แม่ฮา
ถามข่าวนวลนางฤา พูจได้
รฦกกระลาศรี เสาวภาค กูเอย
สารส่งงทุกต้นไม้ ลนนลุง ฯ

๓๕ อาเมจยรจากเจ้า กินใจ บานี
ยรรย่อนทงงเพาะพุง พร่นนกว้า
อาเมอยู่ฉันใด ดวงสวาสดิ กูเอย
นอนน่งฤาให้ผ้า ผูกแด ฯ

๓๖ เยียมานิราษร้อน ไฟกาม
ลุะบมีเลอยแล รยกฟ้า
ศรีมาสำโรงงาม อายแก่พี่แม่
ถนัดสำโรงเจ้าถ้า อกโรง

๓๗ รฦกน้องน้อยแง่ ลีลา ฤาแม่
ผืนแผ่นบโยงฤา อยู่ได้
แลที่ร่ำไพตา เลงโลกย พูนแม่
แผ่นผูกแมกฟ้าไว้ จึ่งคง ฯ

๓๘ ศรีมาพิโยคพื้น รัตนภูม
ถนัดดุจพระภูมผจง แผ่นแผ้ว
เล็งแลเยียฟ้าฟูม ชลเนตร
เพราะพี่เจ็บเจ้าแคล้ว คลาศไกล ฯ

๓๙ ศรีมาเทวศศร้อย สงสาร
ทุกย่านอกฟูมไฟ น่าน้อง
ศรีมาองงคารฉมัก ฉมวยใหญ่
แลลบับไล้ท้อง ท่งขยว ฯ

๔๐ เนื้อเบื้อละไล่ล้ำ สงงขยา
ควายประชลเพราะพรยว ตื่นเต้น
กวางทราบประนงงหา หวงเถื่อน
บางลวบบ้างเหล้นบ้าง ง่าเงย ฯ

๔๑ รฦกชู้แก้วเกื่อน ใจตาย แลแม่
รยมร่างเปนต้นเลอย น่าน้อง
เลือดตายิ่งฝนราย ราย่าน
อกพี่พ้นฟ้าร้อง รยกศรี ฯ

๔๒ ต้งงใจรักษเจ้าอาจ อุปรมา ถึงฤา
ชีไฝ่ยามปูปี ไป่แล้ว
ดวงดยวแม่คงตรา ไตรโลกย กูเอย
ดินและฟ้าได้แก้ว ก่อโฉมเกลาโฉม ฯ

๔๓ ฝ่ายสยงสุโนกไห้ หานาง แม่ฮา
รยมทนนทึงแทงโลม ลิ่นเล้า
มาดลบำรุะคราง ครวญสวาสดิ
ให้บำรุะหน้าเหน้า จอดใจ ฯ

๔๔ บำรุะบำราษแก้ว กูมา
จักบำรุงใครใคร ช่วยได้
บรับบเร่อมอา บ่ร่าง ละเลอย
โอ้บเร่อมน้องให้ ไฝ่เหนสองเหน ฯ

๔๕ รยมมาบสว่างไข้ ขวนนบิน บ่าแฮ
กระอืดอกเซนเซน ช่วยเหน้า
ลุจุงจรลึงยิน จรหล่ำ แล้วแฮ
อ้าจรลึงรักษเจ้า จำงาย ฯ

๔๖ จรลิวไต้ฟ้าต่ำ เตือนยาม
โหยบเหนสายใจ จรคล้าย
บลุแม่เมากาม กาเมศ กูเออย
ลพี่หว้ายน้ำหน้า มืดเมา ฯ

๔๗ มาทุ่งทุเรศพี้ บางเขน
เขนข่าวอกนํเฉลา พี่ต้งง
ปืนกามกระเวนหวว ใจพี่ พระเออย
ฤาบให้แก้วก้งง พี่คงคืนคง ฯ

๔๘ กำศรดสร้อยฟ้าคลี่ ควรรักษ ฤาแม่
รอยอยู่แรมรศรงค์ พี่เต้า
ศรีมาย่อมดักดัก ใจจอด คืนนา
คร่นนกล่าวคร่นนให้เกล้า เกลือกเรือ ฯ

๔๙ ศรีมาใจขาดข้อน ทางวนน
แลลนนลุงเหลืออก น่าน้อง
ศรีมาย่อมรับขวนน แขวนปาก ไซ้แม่
ดาลตื่นตีอกร้อง ร่ำหารนหา ฯ

๕๐ ฤารยมให้ชู้พราก กนนเพรง ก่อนฤา
กรรมแบ่งเอาอกมา ด่งงนี้
เวรานุเวรของ พระบอก บารา
ผิดชอบใช้นี้หน้า สู่สํสองสํ ฯ

๕๑ เยียมาสํดอกแห้ง ฤทย ชื่นแฮ
เครงย่อมถงวลถงํอก ค่ำเช้า
เยียมาเยิยไกลกลาย บางกรูจ
ถนัดกรูจเจ้าสระเกล้า กลิ่นขจร ฯ

๕๒ รศใดด้าวหน้าดุจ รศผํ แม่เลย
ผมเทพสาวอับษร รูปแพ้
พระเออยเมื่อสองสํ สุเกษ นางนา
บนขอดกลางเกล้าแก้ จ่ำเลอย ฯ

๕๓ เยียมาพิเศศพี้ บางพลู
ถนัดเหมือนพลูนางเสวอย พี่ดิ้น
รยมรักษเมื่อไขดู กระหนยก นางนา
รศรำเพอยต้องมลิ้น ล่นนใจลานใจ ฯ

๕๔ เรือมาจยรจยดใกล้ ฉมงงราย
ฉมงงนอกฉมงงใน อกช้ำ
ชาวขุนสรมุทรหลาย เหลือย่าน
อวนหย่อนยงงท่าน้ำ ถูกปลา ฯ

๕๕ กล้วยอ้อยเหลืออ่านอ้าง ผักนาง
จรหลาดเลขคนหนา ฝ่งงเฝ้า
เยียมาลุดลบาล รมาต
ถนัดรมาตเต้นเต้า ไต่ฉนยร ฯ

๕๖ ชรดือดาษชุ้งชื่อ ปลอมแปล
ไพรพนํอากยร แรดร้อง
ดวงดยวจากจยรแด ยรรสวาดิ
นอนน่งงฤาไห้พร้อง เพื่อนใคร ฯ

๕๗ ดวงดยวบววมาศแพ้ พิมทอง พี่เออย
รยมบหลับใหลหา ค่ำเคี้ย
ดวงดยวแม่มองหน หาพี่ พู้นแม่
ใครช่วยชูเกล้าเกลี้ย กล่อมแถง ฯ

๕๘ รยมรักษสุดที่อ้าง เอวสมร แม่อา
กามลนนลุงลานแด เดือดไหม้
เยียมาเทพสาคร ครวญสวาดิ
สยงสาครร้องไห้ ส่งสยงสุดสยง ฯ

๕๙ มุ่งเหนดยรดาษสร้อย แสนส่วน
แมนม่วนขนุนไรรยง รุ่นสร้อย
กทึงทองรำดวรโดร รศอ่อน พี่แม่
ปรางประเหล่แก้มช้อย ซาบฟนน ฯ

๖๐ เยียมาแอ้วไส้ย่อน บางฉนงง
ฉนงงบ่อมาทนนสาย แสบท้อง
ขนํทิพยพงารงง รจเรข มาแม่
ยินข่าวไขหม้อน้อง อิ่มเอง ฯ

๖๑ ด้าวห้นนอเนขชื้อ ขนํขาย
วอนว่อนเลวงคิด ค่าพร้าว
หมากสรุกซระลายปลง ปลิดใหม่
มือแม่ค้าล้าวล้าว แล่นชิงโซรมชิง ฯ

๖๒ มลักเหนน้ำหน้าไน่ ไนตา พี่แม่
รยมตากตนติงกาย น่าน้อง
ลนนลุ ํพี่แลมา บากจาก
จยรจากตีอกร้อง รยกนางหานาง ฯ

๖๓ ลนนลุงสองฟากฟุ้ง ผกาสลา
โดรลอองอบตาง กลิ่นเกล้า
รอยมือแม่ธารทา หอมหื่น ยงงเลอย
จนนทนกระแจะรศเร้า รวจขจร ฯ

๖๔ เสียดายหน้าช้อยชื่น บววทอง กูนา
ศรีเกษเกศรสาว ดอกไม้
มาดลบนนลุะนอง ชลเนตร
ชลเนตรชู้ช้อยไห้ ร่วงแรงโรยแรง ฯ

๖๕ ขอมเพรงบงงเหตุเต้น ตัดหวาย
หวายเท่าแทงตนขอม ตอกต้อง
ขอมถือทอดตนตาย ดด่าว
ห้ยมว่าเพรงใดพร้อง ที่น้นนหวายยงง ฯ

๖๖ สระเหนาะหน้าเจ้าแว่น ไวจนน
ปางจากอยุทธยานาน จึ่งเต้า
สระเหนาะกรรายนน อกหย่อน
เมรุทุเท่าหน้า กำศรวญ ฯ

๖๗ รฦกรศช้อยซาบ พระทนต
อวายปากไปนารศ รอจเร้า
มิลุะแล่งตนเปน สองซีก
ซีกหนึ่งไว้น้องเหน้า หนึ่งมา ฯ

๖๘ รฦกหน้าช้อยชื่น บววทอง กูนา
หอมหื่นใครเหนตา ภู่ได้
รฦกดลหลับสองนํ นาภิศ กูนา
ยยวอยู่หาชู้ใช้ อื่นตาง ฯ

๖๙ โกกิลกรวิกษอ้ยง ยูงยาง
จับกิ่งยูงยางเยาว เพื่อนพร้อง
พละลบกัลโหยลาง โลมลูบ
จับกิ่งยางแล้วร้อง ไร่เฌอ ฯ

๗๐ ปารนี้แก้วข้าตื่น ฤาหลับ อรเออย
นอนน่งงฉนนใดดู ด่งงนี้
ยอมือบนนทับอก โดยแม่ กูเออย
เจ็บยิ่งล้ำพ้นผี้ หมื่นทวีแสนทวี ฯ

๗๑ เยียมาบางผึ้งแผ่ รวงรยง
ถนัดแผ่นธรณีปาน แผ่นผึ้ง
เหอรหวรทรหึงสยง ตววต่าง
ยยวตววแตนขึ้ง ต่อแตน ฯ

๗๒ ปารนี้อรเช้าแม่ เกลาองค์ อยู่ฤา
ต่างกรดานจตุรงคมยง ม่ายม้า
ฤาวางสกาลง ทายบาท
ฤากล่าวคำหลวงอ้า อ่อนแกล้งเกลาฉนนท ฯ

๗๓ อันเชิญอาทาษท้าว เทียมสอง
เหาะบันหารโฉมฝัน ฝากแก้ว
ถนัดเรียมตื่นตามอง เหนอื่น
พอผุดลุกฟ้าแผ้ว มืดมลาย ฯ

๗๔ พระเออยสรโรชสร้อย ศรีสรง กูนา
ตระบอกบววศรีไส กลีบกล้ยง
พระเออยคร้นนเหนหงษ สอนย่าง น้นนนา
ศรีกระไดเล้าล้ยง ลูบโลม ฯ

๗๕ พระเออยน้ำหน้าหล่งง เหลือสินธุ โสดแฮ
ยากอยู่ทงงวนจำ จวดเจ้า
พระเออยจงเตือนกิน เตือนอยู่ บ้างฮา
เจ็บจรเทอญทนเศร้า สุดหมอง ฯ
* * *
๗๖ รักเนื้อชรอ่อนเนื้อ เขมนเขมา อยู่นา
แถงถงาดมุดดาดัด ดอกไม้
ดำแดงบภักเอา วยรมาศ เจอมนา
เดอรดุจล้วงใส้ ร่าวยนน ฯ
* * *
๗๗ รฦกแก้วกินสี้ นางสอง ไซ้แม่
อร่อยสรทึกถนำ ปากป้อน
จนนท์จรุงออกธารทา ยงงรุ่ง
บยายยวเนื้อร้อน เร่งวี ฯ

๗๘ แม่วีชู้ช้อยชุ้ง นอนหลับ แลแม่
ตื่นมเมอหาศรี แอบข้าง
ถอนมมือบนนทับหลงง โลมลูบ กนนนา
รยมตื่นชํเจ้าค้าง ค่างเชอย ฯ

๗๙ แก้มกล้ยงขจรทูปฟ้า ชวยฉํ แม่ฮา
ถนัดอยู่ในฝนนเลอย ไป่แล้ว
รฦกคนนหลับนํนวล นาภิศ นางแม่
ถนัดมเมอคล้ายแคล้ว แก่ตา ฯ

๘๐ เมื่อมาแก้วพี่ปลิด ปล่ยนแด พี่แม่
ขวนนอยู่อยุทธยาตน ต่างหม้าย
รฦกกระลาแถง จยรจาก เจบมา
รยมร่ำหว้ายฟ้าหว้าย แผ่นดิน ฯ

๘๑ เยียมาปิ้มปิ้มปาก พระวาล
พระหากวานวงงสินธุ คว่างคว้าง
สมุทรพิศารลิว คิววคว่งง แลนา
แลชรเลลานท้าง ทุลาย ฯ

๘๒ ล่วงฦกสุดหย่งงพ้น คณนา
รลอกพรยนพรายดู แพร่งน้ำ
เยียมาเยิยสุดตา แสนโยชน์
เรือแล่นผ้ำผ้ำผ้าย ผ่าวใจ ฯ

๘๓ เยียมาลิงโลดฟ้า ฟองฟัด
สยงสมุทรครางใคร อยู่ได้
เยียมาตระบัดลํ ลิวล่าว แลแม่
เดือนยี่หนาวชักไส้ ฉ่ำชวย ฯ

๘๔ เยียมาน้ำหน้าคล่าว ครางตาย พี่แม่
รยมรทวยตีนมือ มืดหน้า
เยียและพี่ใจหาย หววหาด
เงาชรแลไล่ฟ้า ม่ายมยง ฯ

๘๕ เยียมากระดาษท้ง ขาวขยว อยู่นา
ววู่สยงลํลง ล่นนไส้
เยียมาเยิยแลหลยว ชรอ่ำ
ชรอ่ำอกฟ้าไข้ ข่าวตรอม ฯ

๘๖ มุ่งเหนอรรถ้ำท่ง ทิวเขา
เขาโตกอำภิลจอม แจกฟ้า
สรมุทรเงื่อนเงามุข มยงม่าย
ดูดุจมุขเจ้าถ้า ส่งศรี ฯ

๘๗ มุ่งเหนลล่ายน้ำ ตาตก แม่ฮา
เกาะสรชงงชลธี โอบอ้อม
บลักเหนไผ่รยงรก เกาะไผ่ พูนแม่
ขยวสระดือล้ำย้อม ญอดคราม ฯ

๘๘ ระฦกรศน้องไน่ ในตา พี่แม่
เออสมุทรอยงกาม กล่อมเหน้า
เยียแลลนนลุงมา บางค่อม
ถนัดค่อมน้อยข้าเจ้า ส่งงจนนทน์ ฯ

๘๙ จากมาแก้วพี่ห่อม หิวใจ แลแม่
คร้นนกล่าวโหยหนนอก สู่ฟ้า
ตนดยวแบ่งตับไต สองภาคย
รลอกจนน่าเจ้า หน่วงหลงง ฯ

๙๐ ตนดยวมาจากเจ้า เจบอก อ่อนเออย
เรือกลอกกลางวงงใจ ขาดขว้ำ
จากนางยิ่งตนตก เมรุมาศ
รลอกล้ำฟ้าซ้ำ ซ่านดิน ฯ

๙๑ จากมาสายสวาดิไว้ อยุทธยา แลนา
อกเปล่าอกสายสินธุ์ หากรู้
ลุะดานกนนชาววา ลวงใหญ่ แล้วแฮ
วาลยิ่งสารสับสู้ เสริฐชล ฯ

๙๒ วาลเลขลํไล่ปรุ้ย ไปมา
วารถ่าววยรวงงวล ลล้าว
วาลโทลประลองปลา ปลักปล่น
หางกวาดหววแอ้วอ้าว ปากปาม ฯ

๙๓ เยียมาม่ายน้องขวล ขวายแด แลแม่
นอนน่งงฤากวนกาม แกว่งไส้
ลุกยืนวงงเวงแล ลิวโลด
คืนน่งงลห้อยไห้ บ่ำบวง ฯ

๙๔ พระเออยสระโรชท้อง ชลธี ท่านแฮ
เชอญเทพมาทับทรวง ที่ร้อน
แมนเมขลาศรี เสวยภาคย กูเออย
มาแม่อย่าทนนข้อน ขาดใจข่นใจ ฯ

๙๕ ไหว้เจ้ารักษาฝากน้อง นางรักษ พี่ฮา
พรัดพิพรายหลงงใคร บ่รู้
ต้งงใจเท่าเจบหนัก ในแม่ พูนแม่
ยยวกลอกกล่นนใจชู้ ตากตาย ฯ

๙๖ โอ้อกสระแอ่แก้ว กูมา แม่ฮา
เยียพรากพรัดเพรางาย เยี่ยแคล้ว
พลบค่ำลนนลุงหา สายสวาดิ คืนแม่
สยวยิ่งสาวใส้แก้ว ผ่านเผา ฯ

๙๗ ไกรพรยงตววอาจเต้น เห็จเหน
สาวเชือกชักเรือเรา พี่ร้อง
นางนุชแม่มวยเพญ พิโยค กูเออย
ยามหนึ่งไกลน้องค้ำ ขวบปี ฯ

๙๘ ฝ่ายสยงสุโนกไห้ หานาง
วว่องวยรดาศรี ผ่าวพ้น
มาลุะดำบลบาง นายหญี่
นายหญี่โซรเหล้าต้น ช่างโซร ฯ

๙๙ หลายผู้ผํคลี่กล้ยง จำยาม
เมามี่อยงโอนหวว ผูกผ้า
ถนัดสาวสมุทรตาม ตวงแพ่ง
ชาวพี่พยงถ้วมหน้า รากรณ ฯ

๑๐๐ เรือมามาแบ่งแก้ว กูไกล
ไกลตื่นตำบลมา ลห้อย
เยียมาเยิยไฟฟูน อกพี่ นาแม่
ขอพี่เหนหน้าน่อย หนึ่งเจ้ายาใจ ฯ

๑๐๑ เรือมามาที่ท้าง สวาโถกน
คร่นนพี่ถึงโถกนไท แม่เต้า
บเหนยิ่งไฟโรน รุ่นสวาดิ
อกพี่ดาลร้อนเร้า ยิ่งรามไกรราม ฯ

๑๐๒ รามาธิราชใช้ พานร
โถกนสมุทรวายาม ย่านฟ้า
จองถนนเปล่งศิลปศร ผลาญราพ (ณ์)
ใครอาจมาขวางฆ่า ก่ายกอง ฯ

๑๐๓ เพรงพรัดนรนารถสร้อย ษีดา
ยงงขวบคืนสํสอง เศกไท้
สุทธนูประภาฟอง ฟัดจาก จยรแฮ
ยงงคอบคืนหว้ายได้ สู่สํสองสํ ฯ

๑๐๔ ผยองม้ามณีกากเกื้อ ฤทธี ก็ดี
สองสู่สองเสวอยรํย แท่นไท้
เพรงพินธุบดีพรัด พระโฆษ
ขอนขาดสองหว้ายไส้ จากจยร ฯ

๑๐๕ พร่ำพบมาโนชเนื้อ นางเมือง
สองสู่สํมณฑยร แท่นแก้ว
เท่าบาเปล่าเปลองอก ในอ่อน อรแม่
สองพรากพรัดแคล้วชู้ ชำงือ ฯ

๑๐๖ เท่าบาแส้วไส้หย้อน ในนาง ไซ้แม่
ครางอยู่ฮือฮือตา เลือดไล้
เท่าบาจากอกคราง ครวญแม่
รยมเท่าหววใจให้ แม่ดิ้นโดยดู ฯ

๑๐๗ บได้กล้ำเข้าแต่ วนนมา
กลืนแต่ยาคูกวน กึ่งช้อน
รฦกกระลาพิม พระมาศ กูเออย
ดาลกนนหายเร้าร้อน ราคคืน ฯ

๑๐๘ เยียมามาให้สวาดิ จำรศ
ถนัดดุจวานใจฝืน ฝากน้อง
ชลธีรนนทดเลือน รลอก
เรือเยิยเต้นน้ำต้อง ตื่นพยง ฯ

๑๐๙ โออกสดวกไส้ เสาโขดง
ลํโบกใบบินอยง แล่นผ้ำ
ขทิงทองรนนทดโยง ลยวแล่ง
ลํช่วยขวาซ้ายล้ำ แล่งเรือ ฯ

๑๑๐ สลาตนนตราษหน้าแต่ง พลยุทธ
ลํสเภาลํเสือ ต่างต้อง
ตรึงตราโขดงทรุด ปลงยาก
สายสมุทรไห้ร้อง รยกศรี ฯ

๑๑๑ น้ำหน้าสองฟากฟุ้ง ผกาแจรง
ฟองฟ่องตามตีอก คลื่นเคล้า
รนนชลรนนแชงอึง อากาศ
เรือยิ่งอยงน้ำเข้า ขาดใจข่นใจ ฯ

๑๑๒ พนนฦกน้ำบ่าสาด พกเพญ มาแม่
เรือคระแครงตับไต ขาดขว้ำ
สัดจองกำเบญบก พกพึ่ง แล้วแฮ
อกพี่อกฟ้าช้ำ ช่วยตรอมรยมตรอม ฯ

๑๑๓ เลงแลตลึงแกล้ง เกลาสาร แม่ฮา
นพเทพชํชอมทุก ย่านย้งง
พระเออยจำศรีคราญ คืนคอบ สํรา
อย่ารยกลํให้พล้งง พลยกเรือลงเรือ ฯ

๑๑๔ พระเออยได้ชู้ชอบ ใจจง ฤาแม่
อย่าเล่นลํพัดเหลือ พร่นนกว้า
พระเออยชุ่งอรองค สํพี่
อย่าโบกโบยลํบ้า เฟื่องฟองฟูมฟอง ฯ

๑๑๕ สัตยาบัดม้วยมี่ สยงสินธุ แลแม่
สาวสมุทรนองเนือง เน่งน้ำ
อารักษร่วมรักยิน อาราทธน แล้วแม่
ใส่ส่างอกฟ้าล้ำ ดาษดยร ฯ

๑๑๖ อัศจรรย์โอ้อำนาจ สารสัตย ไซ้แม่
ฟองอย่าฟัดฟยนภํ แล่นแล้
ขนัดตราตระบัดเขน โขดงเล่า
ชาวเพื่อนพรัดกว่าแก้ อยู่บางนอนบาง ฯ

๑๑๗โออกครวญเคร่าถ้า เรือมูน มากแฮ
ลุะรุ่งรางราศรี โศกเศร้า
รฦกแม่มาธูร ทุเรศ กูเออย
เอาสใบชู้ช้อย หํ่ตาง ฯ

๑๑๘ รฦกเนื้อกรรเกษสร้อย สาวสวรรค กูเออย
กรกอดหมอนเหมือนนาง ร่ำไห้
รฦกกำจรจนนทน์ อายโอษฐ พู้นฦา
ทรงกรรแสงไจ้ไจ้ จั่นจวญ ฯ

๑๑๙ อ้าน้องมาโนชเนื้อ นางกระษัตร พี่เออย ฯ
ศรีกระไดเครงครวญ ค่ำเช้า
อ้าอวรศยรสยดทัด มาลยมาศ กูเออย
ศรีกระไดกล้ววเกล้า กลิ่นฉํ ฯ

๑๒๐ อ้าท้าวอ้าทาศแก้ม เปรมปราง
ศรีกระไดเชอยชํ ช่างย้ำ
อ้าอวรละไมยนาง นวลนารถ กูเออย
ยยวกอดนักเนื้อช้ำ พี่ถนอม ฯ

๑๒๑ ดวงดือนาภิศน้อง นางสวรรค กูเออย
กระแหน่วแนวนาภี พี่ดิ้น
ใครเหนออรเอววรร ใจวาบ วางฤา
ปานปีกน้อยน้อยริ้น ฤาร้างกลววตาย ฯ

๑๒๒ ตีนหลงลงแล่นเต้น ตามหลงง
หลงงไล่ตามขมองโกรย ตื่นเต้น
บงงกงทุกงงฉลาม เหนโห่
งวงฉนากคลุกเคล้าเคล้น เฟื่องฟอง ฯ

๑๒๓ เรือมาฟองฟ่องฟ้อน กลหงษ
จงงกูดต่างตีนกวัก แกว่งน้ำ
กางโขดงยรรยงกล กางปีก
สยงสมุทรล้ำฟ้อน ย่านยาว ฯ

๑๒๔ เจบจากเจบอีกอู้ม อกเรือ
เจบจากสาวสาคร เคลื่อนดิ้น
เจบจากพี่เจบเหลือ อกอ่อน พูนแม่
อกอ่อนอกฟ้าปลิ้น เปล่าใจ ฯ

๑๒๕ รยมมาเรือร้อนท่ง บางสบู
ถนัดด่งงสบูบงงใบ แม่เร้น
รยมรักษพูดโดยดู สายสวาดิ
มาย่อมหลายชู้เหล้น เพื่อนตน ฯ

๑๒๖ กระไดเอาอาตมแก้ว พรีเพา ไซ้แม่
จยรจากบางคลครวญ ใช่น้อย
กระใดเงื่อนเงาเดือน โดยย่าง
นอนน่งงนางพร้องถ้อย ดุจดยว ฯ

๑๒๗ ถนัดแก้วกู้ต่าง เรือตาม
แครงย่อมพรายหลยวหยุท อยู่ถ้ำ
ลุขนบดุจขนบกาม พระพี่ พี่แม่
เรือเยิยมาช้าชู้ เยิยนาน ฯ

๑๒๘ เยียมาล่วงลับหลี้ เลอนาง แลแม่
คร่นนรฦกใจลาญ ลห้อย
บางสุตายภาคยพาง ถนัด
ถนัดภาคยชู้ช้อย แก่ตา ฯ

๑๒๙ สารนุชนี้แนบไว้ ในหมอน
อย่างแม่อย่าควรเอา อ่านเหล้น
ยามนอนนารถเอานอน เปนเพื่อน
คืนค่ำฤาได้เว้น ว่างใด ฯ

โรสลาเรน ใช้บทสุดท้าย บรรทัดที่ ๓ เท่านั้นค่ะ เขียนว่า

"ยามนอนนาฎเอานอนเป็นเพื่อน" ไม่เหมือนในนี้ แต่ใครๆที่เรียนอักษรศาสตร์ก็รู้จักโคลงนี้ทั้งนั้นค่ะ นี่ขอมาจากเพื่อนที่ ชมรมวรรณศิลป์ค่ะ ขอให้ใช้เวลาศึกษาอย่างมีความสุขนะคะ

Create Date : 19 พฤษภาคม 2552

Last Update : 19 พฤษภาคม 2552 18:18:16 น.

0 comments

Counter : 1535 Pageviews.