พระศาสดามีพระดำรัสเกี่ยวกับลูกศรกับพระอานนท์เถระว่า.. (อดทน)
เราจักอดกลั้นคำล่วงเกิน เหมือนช้างอดทนต่อ ลูกศรที่หลุดจากแล่งในสงครามฉะนั้น, เพราะชนเป็น อันมากเป็นผู้ทุศีล. ชนทั้งหลาย ย่อมนำสัตว์พาหนะที่ฝึกแล้วไปสู่ ที่ประชุม, พระราชาย่อมทรงสัตว์พาหนะที่ฝึกแล้ว,บุคคล ผู้อดกลั้นคำล่วงเกินได้ ฝึก(ตน)แล้ว เป็นผู้ประเสริฐใน หมู่มนุษย์ทั้งหลาย, ม้าอัสดร๑ ม้าสินธพผู้อาชาไนย๑ ช้างใหญ่ ชนิดกุญชร๑ ที่ฝึกแล้วย่อมเป็นสัตว์ประเสริฐ, แต่บุคคล ที่มีตนฝึกแล้ว ย่อมประเสริฐกว่า(สัตว์พิเศษเหล่านั้นอีก).
อธิบายศัพท์ ลูกศรหลุดจากแล่ง ได้แก่ ลูกศรที่หลุดออกไปจากธนู ม้าอัสดร ได้แก่ ม้าที่เกิดจากแม่ม้ากับพ่อลา ม้าสินธพ ได้แก่ ม้าที่เกิดในแคว้นสินธพซึ่งขึ้นชื่อในเรื่องม้าดี
ความหมายของคำว่า ลูกศร สรนฺติ อเนนาติ สโร แปลว่า ลูกศรที่ใช้เบียดเบียนกัน ชื่อว่าสร(สะระ)
ไวพจน์ของคำว่า สร (ลูกศร) มีดังนี้ ๑. ปตฺตี แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่เหน็บด้วยขนนก ๒. สายก แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่ทำให้เล็ก ๓. วาณ,พาณ แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่ทำธนูให้มีเสียง ๔. กณฺฑ แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่ทำธนูให้มีเสียง ๕. อุสุ แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่พุ่งไปทางอากาศ ๖. ขุรุปฺป แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่ตัด(อวัยวะ) ๗. เตชน แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่เขาเหลาให้แหลม ๘. อสน แปลว่า ลูกศร คือลูกศรที่ถูกยิงออกไป
ชื่อของลูกศรมีอีกมาก เช่น วิสิข,อชิมฺหค, ขค, อาสุค, กลมฺพ, มคฺคณ, โรป.เป็นต้น (อภิธานวรรณนา)
พระองคุลิมาลเถระอุทานเกี่ยวกับลูกศรอยู่ตอนหนึ่งว่า.. อุทกญฺหิ นยนฺติ เนตฺติกา อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ ทารุ นมยนฺติ ตจฺฉกา อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา. (ม.ม.๑๓/๕๓๔/๔๘๗) แปล.. ชาวนาย่อมทดน้ำ ช่างศรย่อมดัดลูกศร ช่างถากไม้ย่อมถากไม้ บัณฑิตย่อมฝึกตน.
Create Date : 16 ตุลาคม 2551 | | |
Last Update : 16 ตุลาคม 2551 0:19:36 น. |
Counter : 672 Pageviews. |
| |
|
|
|