ดพระศรีสรรเพชญ์ เป็นวัดที่อยู่ในพระราชวังหลวงและเป็นวัดพุทธาวาสที่ไม่มีพระสงฆ์จำพรรษา เปรียบได้กับวัดพระศรีรัตนศาสดารามในพระบรมมหาราชวังในกรุงเทพมหานคร

     แต่เดิมสถานที่ตั้งวัดพระศรีสรรเพชญ์ เป็นพระราชวังที่สมเด็จพระเจ้าอู่ทองสร้างขึ้น ตั้งแต่ครั้งสร้างกรุงศรีอยุธยา เป็นราชธานีในปี พ.ศ. 1893 โดยโปรดให้สร้างปราสาทขึ้น 3 องค์ คงจะเป็นปราสาทเครื่องไม้มีชื่อว่า พระที่นั่งไพฑูรย์มหาปราสาท พระที่นั่งไพชยนต์มหาปราสาท และพระที่นั่งไอศวรรย์มหาปราสาท ปีพ.ศ.1991 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ได้ทรงอุทิศที่พระราชมณเฑียรไปทางเหนือ ริมฝั่งแม่น้ำคือคลองเมืองในปัจจุบัน

     ในรัชกาลต่อมา จึงได้มีการสร้างวัดในเขตพระราชมณเฑียรเดิม เจดีย์ประธานของวัดเริ่มสร้างในแผ่นดินสมเด็จพระรา-มาธิปดีที่ 2 (พ.ศ.2034 – 2072) ในปี พ.ศ. 2042 มีการสร้างวิหารหลวง

      ปีต่อมามีการสร้างระพุทธรูปขนาดใหญ่ หล่อด้วยสำริดเพื่อประดิษฐานไว้ภายใน พระพุทธรูปดังกล่าวอยู่ในพระอิริยาบถยืน ใช้ทองหุ้มทั้งองค์มีพระนามว่า พระศรีสรรเพชญ กล่าวกันว่า คราวเสียกรุงครั้งสุดท้าย พระพุทธรูปขนาดใหญ่องค์นี้ถูกศัตรูลอกเอาทองไปหมดสิ้น เหลือเพียงสภาพชำรุดทรุดโทรมมากของส่วนที่เป็นเนื้อสำริด

     ในสมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดให้นำชิ้นส่วนพระศรีสรรเพชญลงมากรุงเทพฯ เพื่อบูรณะในคราวสถาปนาวัดพระเชตุพนฯ แต่สถาพที่ทรุดโทรมทำให้ไม่อาจบูรณะได้ จึงโปรดให้สร้างเจดีย์องค์ใหญ่เพื่อบรรจุไว้ในเจดีย์องค์นั้น และพระราชทานชื่อเจดีย์นั้นว่า เจดีย์สรรเพชญดาญาณ เป็นวัดในพระบรมมหาราชวังแห่งนี้ ไม่มีพระสงฆ์จำพรรษา ใช้เป็นที่ประกอบพระราชพิธีต่างๆ อาทิพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒสัตยา

ข้อมูลโดย : สำนักงานจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
ภาพ : WWW.TIEWPAKKLANG.COM