BlogGang.com : : sirivinit : สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร

พระประวัติ

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร พระราชโอรสองค์ที่ ๕๒ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์เนื่อง สนิทวงศ์ (ธิดาในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์)

ประสูติในพระบรมมหาราชวังเมื่อวันพฤหัสบดี ขึ้น ๖ ค่ำ เดือน ๑๒ ปีระกา ตรงกับวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๒๘ วันที่ ๒๓ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๒๘ หลังให้ประสูติกาลพระราชโอรสได้ ๑๒ วัน เจ้าจอมมารดา หม่อมราชวงศ์เนื่องก็ถึงแก่อนิจกรรม

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงอุ้มพระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ มาพระราชทานสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ด้วยพระองค์เอง พร้อมกับตรัสว่า

"ให้มาเป็นลูกแม่กลาง "

สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ทรงรับพระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ไว้อุปการะพร้อมทั้งพระเชษฐภคินี คือ พระองค์เจ้าเยาวภาพงศ์สนิท โดยทรงเลี้ยงดูพระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ ซึ่งทรงมีพระชนมายุใกล้เคียงกับเจ้าฟ้ามหิดลอดุยเดช เหมือนกับพระราชโอรสที่ประทานกำเนิดด้วยพระองค์เอง

พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ เสด็จไปศึกษาชั้นมัธยม ณ เมืองฮัสเบอรสตัด ประเทศเยอรมนี ในปี พ.ศ. ๒๔๔๒ จากนั้นทรงเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยไฮเดลแบร์กโดยทรงพระประสงค์ที่จะศึกษาวิชาแพทย์

แต่ในระยะแรกทรงศึกษาวิชากฎหมาย ตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ต่อมาจึงทรงเปลี่ยนไปเรียนวิชาการศึกษา และยังทรงเข้าเรียนวิชาที่เกี่ยวกับการแพทย์บางอย่างเป็นส่วนพระองค์กับศาสตราจารย์ในมหาวิทยาลัยนั้นด้วย

พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ ทรงสำเร็จการศึกษา เดินทางกลับประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น พระองค์เจ้าต่างกรมที่ "กรมหมื่นชัยนาทนเรนทร"

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๗ ทรงรับราชการตำแหน่งผู้ช่วยปลัดทูลฉลอง กระทรวงศึกษาธิการ และทรงเป็นผู้บัญชาการโรงเรียนราชแพทยาลัย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๘ ทรงปรับปรุงหลักสูตรการเรียนให้ได้มาตรฐาน โดยเฉพาะการพยาบาลผดุงครรภ์

ซึ่งในสมัยนั้นยังนิยมใช้การแพทย์แผนโบราณ คลอดบุตรโดยหมอตำแยกันอยู่ ทรงส่งเสริมให้ข้าราชบริพารในสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า เข้าเรียนต่อหลักสูตรของศิริราชพยาบาล ให้สนใจศึกษาวิชาแพทย์และพยาบาลแผนปัจจุบันให้มากขึ้น

ทรงปลูกฝังความนิยมในการเรียนแพทย์ให้เป็นที่แพร่หลาย จัดการศึกษาในโรงเรียนแพทย์ให้มีมาตรฐาน นอกจากนี้พระองค์ท่านยังเป็นผู้โน้มน้าวสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช ให้ทรงสนพระทัยวิชาการแพทย์

พ.ศ. ๒๔๘๑ - ๒๔๘๖ ในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม พระองค์ทรงถูกกล่าวหาว่ามีส่วนร่วมอยู่ในกบฏพระยาทรงสุรเดช ทำให้พระองค์ถูกคุมขังที่เรือนจำบางขวางและตะรุเตา รวมทั้งถูกถอดออกจากฐานันดรศักดิ์ แต่ได้มีการประกาศสถาปนาพระอิสริยยศฐานันดรศักดิ์ตามเดิม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๗ ในสมัยนายควง อภัยวงศ์ เป็นนายกรัฐมนตรี

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร สิ้นพระชนม์ที่วังถนนวิทยุ เมื่อวันที่ ๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ ด้วยพระโรคหืดและโรคพระหทัยวาย

เป็นราชโอรสองค์สุดท้ายในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระชนม์ยืนที่สุด พระชนมายุ๖๕ ปี ๔ เดือน โปรดเกล้าฯ ให้ประกาศสถาปนาพระยศเป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร เมื่อวันที่ ๒๘ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๕

การสมรส

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร ทรงสมรสกับ หม่อมเอลิซาเบท รังสิต ณ อยุธยา (ชารนแบรเกอร)(Elisabeth Scharnberger) หญิงชาวเยอรมัน ณ ที่ทำการอำเภอเวสตมินสเตอร กรุงลอนดอน เมื่อวันที่ ๒๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๔๕ ทรงเป็นต้นราชสกุล รังสิต ทรงมีโอรส ๒ พระองค์และธิดา ๑ พระองค์ ได้แก่

หม่อมเจ้าปิยะรังสิต รังสิต ประสูติเมื่อวันที่ ๒๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๖ เสกสมรสกับ หม่อมเจ้าหญิงวิภาวดี รัชนี (พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิภาวดีรังสิต) และมีหม่อม คือ พิทักษ์ แสงฤทธิ์

หม่อมราชวงศ์หญิงวิภานันท์ รังสิต สมรสกับ สวนิต คงสิริ และ วิลเลียม บี. บูธ
ปินิตา คงสิริ
นิตินันท์ คงสิริ
ปริศนา บูธ

หม่อมราชวงศ์หญิงปรียนันทนา รังสิต สมรสกับ มหาราช จักกัต สิงห์ แห่งชัยปุระ รัฐราชสถาน (Maharaj Jagat Singh of Jaipur) ต่อมาสมรสกับ ปานศักดิ์ รังสิพราหมณกุล
ราชกุมารี ลลิตยา กุมารี แห่งชัยปุระ
ราชกุมาร เทพราช สิงห์ แห่งชัยปุระ

หม่อมราชวงศ์ประทักษ์ รังสิต

หม่อมเจ้าสนิทประยูรศักดิ์ รังสิต ประสูติเมื่อวันที่ ๑๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๐ เสกสมรสกับ อามีเลีย มอนตอลติ และ นาลินี สุขนิล
หม่อมราชวงศ์พงษ์สนิธ รังสิต สมรสกับ สมใจ เลิศสุวรรณ
หม่อมราชวงศ์หญิงจารุวรรณ รังสิต สมรสกับ อเล็กซานเดอร์ ซูรซก
อเล็กซานเดอร์ คิม ซูรซก
หม่อมราชวงศ์สายสนิธ รังสิต สมรสกับ ปิยะลักษณ์ เป้าเปรมบุตร
หม่อมราชวงศ์หญิงวลัยลักษณ์ รังสิต

หม่อมเจ้าจารุลักษณ์กัลยาณี รังสิต (ท่านผู้หญิงจารุลักษณ์กัลยาณี รังสิต ในปัจจุบัน) ประสูติเมื่อวันที่ ๗ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๗ ภายหลังได้กราบบังคมทูลลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์เพื่อทำการสมรส กับนายแพทย์เฉลิม บูรณะนนท์
กัลยาณี แคทรีน บูรณะนนท์
ชัย คริสโตเฟอร์ บูรณะนนท์
ฉันทกะ บูรณะนนท์ สมรสกับ ซิลเวีย ซีสนิส
ฉันทกะ บูรณะนนท์ Jr.

พระกรณียกิจ

กรมหมื่นชัยนาทนเรนทร ทรงจัดตั้งวิชาแพทย์ปรุงยาขึ้นในโรงเรียนราชแพทยาลัย ตามที่กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถได้ทรงปรารภเกี่ยวกับการขาดแคลนแพทย์ปรุงยาในกองทัพ ต่อมาจึงเปลี่ยนชื่อเป็นโรงเรียนเภสัชกรรม ในปี พ.ศ. ๒๔๗๖

กรมหมื่นชัยนาทนเรนทร ทรงได้รับการเชิดชูเฉลิมพระเกียรติ์เป็น พระบิดาของวิทยาศาสตร์เภสัชกรรมแห่งประเทศไทย

พ.ศ. ๒๔๖๐ ทรงดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมมหาวิทยาลัย ทรงจัดตั้งกองนักเรียนแพทย์เสือป่า และทรงตำแหน่งผู้บังคับการกรมนักเรียนแพทย์เสือป่าหลวง

พ.ศ. ๒๔๖๑ ทรงดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมสาธารณสุข
พ.ศ. ๒๔๖๕ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนขึ้นเป็นกรมขุนชัยนาทนเรนทร

พ.ศ. ๒๔๖๘ ทรงลาออกจากราชการเนื่องจากพระอนามัยไม่สมบูรณ์
พ.ศ. ๒๔๙๐ ทรงได้รับแต่งตั้งให้เป็นประธานคณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

พ.ศ. ๒๔๙๓ โปรดเกล้าฯ ให้เป็นประธานองคมนตรี พระราชทานยศพลเอกนายทหารพิเศษประจำกองพันที่ ๑ กรมทหารราบที่ ๑ มหาดเล็กรักษาพระองค์ และให้สถาปนาพระยศเป็นกรมพระชัยนาทนเรนทร และดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์
มหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.)
นพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.)
ปฐมจุลจอมเกล้าวิเศษ (ป.จ.ว.)
มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)

มหาวชิรมงกุฏ (ม.ว.ม)
วชิรมาลา (ว.ม.ล.)
วัลลภาภรณ์ (ว.ภ.)
รัตนวราภรณ์ (ร.ภ.)

เหรียญรัตนาถรณ์ รัชกาลที่ ๕ จ.ป.ร.ชั้นที่ ๒
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๖ ว.ป.ร. ชั้นที่ ๑
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๗ ป.ป.ร. ชั้นที่ ๑
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๘ อ.ป.ร. ชั้นที่ ๑
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๙ ภ.ป.ร. ชั้นที่ ๑

ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

Create Date : 14 กันยายน 2552

Last Update : 15 กันยายน 2552 15:54:32 น.

0 comments

Counter : 4959 Pageviews.