ร่วมรำลึก 26มิถุนายนวันสุนทรภู่กวีสี่แผ่นดินตอนที่2

นิราศเมืองเพชรขึ้นต้นเรื่องว่า

                                                                                 โอ้รอนรอนอ่อนแสงสุริย์ฉาย

ท้องฟ้าคล้ำน้ำค้างหล่นพร่างพราย                      พระพายชายชื่นเชยรำเพยพาน

อนาถหนาวคราวมาอาสาเสด็จ                              ไปเมืองเพชรบุรินทร์ถิ่นสถาน

ลงนาวาหน้าวัดนมัสการ                                          อธิษฐานถึงคุณกรุณา

ช่วยชุบเลี้ยงเพียงชนกที่ปกเกศ                            ถึงต่างเขตของประสงค์คงอาสา

จึงจดหมายรายทางกลางคงคา                             แต่นาวาเลี้ยวล่องเข้าคลองน้อย

สุทรภู่ออกเดินทางจากท่าหน้าวัดอรุณ ไปตามคลองบางกอกใหญ่คลองบางลำเจียกคลองขวาง คลองมหาชัย  ออกปากคลองมหาชัยสู่แม่น้ำท่าจีน แล้วเข้าคลองสามสิบสองคด คลองสุนัขหอน ออกลำน้ำแม่กลองตรงไปปากอ่าว เลาะชายฝั่งปากอ่าวไปปากคลองโคน ปากคลองช่องข้ามอ่าวยี่สาร เข้าคลองตะบูน จนไปถึงเมืองเพชร  เส้นทางทั้งหมดท่านสาธยายไว้ในนิราศเมืองเพชรทั้งหมด เช่นไปถึงหมู่บ้านหนึ่งท่านบรรยายบรรกาศไว้ดังนี้

ครั้นไปเยือนเรือนหลานบ้านวัดเกาะ       ยังทวงเพลาะแพรดำที่ทำหาย

ต้องใช้สีทับทิมจึงยิ้มพราย                     วิลาสลายลอยทองสนองคุณ

แล้วไปบ้านตาลเรียงเคียงบ้านไร่            ที่นับในน้องเนื้อช่วยเกื้อหนุน

พอวันนัดซัดน้ำเขาทำบุญ                        เห็นคนวุ่นหยุดยั้งยืนรั้งรอ

เขาว่าน้องของเราเป็นเจ้าสาว                  ไม่รู้ราวเรื่องเร่อมาเจอหอ

เหมือนจุดไต้ว่ายน้ำมาตำตอ                    เสียแรงถ่อกายมาก็อาภัพ

นิราศวัดเจ้าฟ้า เป็นเรื่องที่ท่านอยากให้คนคิดว่า บุตรชายท่าน คือ พัดเป็นผู้แต่ง โดยเริ่มเรื่องว่า

                                                                     เณรหนูพัดหัดประดิษฐ์คิดอักษร

เป็นเรื่องความตามติดท่านบิดร                 กำจัดจรจากนิเวศน์เชตุพน

พอออกเรือเมื่อตะวันสายัณห์ย่ำ                ละอองน้ำค้างย้อยเป็นฝอยฝน

ตะลึงเหลียวเปลี่ยวหล่าวเมื่อคราวจน       ไม่มีคนเกื้อหนุนกรุณา

โอ้ธานีศรีอยุธมนุษย์แน่น                           นับโกฎิแสนสาวแกแซ่ภาษา

จะหารักสักคนพอปนยา                             ไม่เห็นหน้านึกสะอื้นฟื้นฤทัย

เสียแรงพี่มีป้าหม่อมน้าสาว                        ล้วนขาวขาวคำหวานน้ำตาลใส

มายามยืดจืดเปรี๊ยวไปเจียวใจ                   เหลืออาลัยลมปากจะจากจร

การที่ท่านมาวัดเจ้าฟ้าอากาศคราวนี้มาเพื่อหาเหล็กไหล และยาอายุวัฒนะ ตามที่ท่านได้ลายแทงมาจากทางเหนือ ปัจจุบันอยู่ที่ อำเภออุทัย จังหวัดอยุธยา ความตอนหนึ่งว่า

ที่ธุระปรอทเป็นปลอดเปล่า             ยังดูเลาลายแทงแสวงถวิล

ท่านนอนอ่านลานใหญ่ฉันได้ยิน        ว่ายากินรูปงามอร่ามเรือง

แม้นฟันหักจักงอกผมหงอกหาย         แก่กลับกลายหนุ่มเนื้อนั้นเรื่องเหลือง

ตะวันออกบอกแจ้งเป็นแขวงเมือง          ท่านจัดเครื่องครบครันทั้งจันทน์จวง

นิราศอิเหนา ขึ้นต้นเรื่องดังนี้

                                                                       นิราศร้างห่างเหเสน่หา

ปางอิเหนาเศร้าสุดถึงบุษบา                         พระพายพาพัดน้องเที่ยวล่องลอย

ตะลึงเหลียวเปลี่ยวเปล่าให้เหงาหงิม           สุชลปริ่มเปี่ยมเหยาะเผาะเผาะผอย

โอ้เย็นย่ำน้ำค้างลงพร่างพร้อย                   น้องจะลอยลมบนไปหนใด

หรือเทวัญชั้นฟ้ามาพาน้อง                          ไปไว้ห้องช่องสวรรค์ที่ชั้นไหน

แม้นแน่งน้อยลอยถึงชั้นตรึงษ์ไตร               สหัสนัยจะช่วยรับประคับประคอง

นิราศสุพรรณ นิราศเรื่องนี้ท่านเขียนขึ้นจากที่คนปรามาสท่านว่าสุนทรภู่เขียนได้แต่กลอนแปด ท่านจึงแสดงให้เห็นว่าท่านได้ทั้งโคลงสี่สุภาพ และกาพย์  ท่านขึ้นต้นด้วยโคลงสี่สุภาพว่า

  เดือนช่วงดวงเด่นฟ้า           ดาดาว

จรูญจรัสรัศมีพราว                 พร่างพร้อย

ยามดึกนึกหนาวหนาว           เขนยแนบ  แอบเอย

เย็นฉ่ำน้ำค้างย้อย                 เยือกฟ้าพาหนาว

รำพันพิราป ขึ้นต้นดังนี้

                                                                       สุนทรทำคำประดิษฐ์นิมิตรฝัน

เพิ่งพบเห็นเป็นวิบัติมหัศจรรย์                     จึงจดวันเวลาด้วยอาวรณ์

แต่งไว้เหมือนเตือนใจจะได้คิด                    ในนิมิตรเมื่อภวังค์วิสังหรณ์

เดือนแปดวันจันทวาเวลานอน                      เจริญพรภาวนาตามบาลี

ระลึกคุณบุญบวชตรวจกสิณ                        ให้สุดสิ้นดินฟ้าทุกราศี

เงียบสงัดวัดวาในราตรี                                  เสียงเปรตผีหวีหวีดจิ้งหรีดเรียง  

หริ่งหริ่งเรื่อยเฉื่อยชื่นสะอื้นอก                      สำเนียงนกแสกแถกแสกแสกเสียง

เสียงแมงมุมอุ้มไข่มาใต้เตียง                        ตีอกเพียงผึ่งผึ่งตะลึงฟัง

ฝ่ายเสียงหนูมูสิกกิกกิกร้อง                            เสียวสยองยามยินถวิลหวัง

อนึ่งผึ้งซึ่งมาทำประจำรัง                               ริมบานบังบินร้องสยองเย็น

นิราศพระประธม ขึ้นต้นว่า

                                                                            ถวิลวันจันทร์ทิวาขึ้นห้าค่ำ

ลงนาวาคลาเคลื่อนออกเลื่อนลำ                      พอฆ้องย่ำยามสองกลองประโคม

น้ำค้างย้อยพร้อยพรมเป็นลมว่าว                   อนาถหนาวนึกถึงได้เชยโฉม

มาสูญเหมือนเดือนดับพยับโพยม                   ให้ทุกข์โทมนัสในฤทัยครวญ

โอ้หน้าหนาวคราวนี้เป็นที่สุด                            จะจากนุชแนบข้างไปห่างหวน

นิราศร้างห่างเหให้เรรวน                                   มิได้ชวนเจ้าไปชมประธมประโทน

ที่ปลูกรักจักได้ชื่นทุกคืนค่ำ                              ก็เตี้ยต่ำตายฝอยกรองกรอยโกร๋น

ที่ชื่นเชยเคยรักเหมือนหลักประโคน                ก็หักโค่นขาดสูญประยูรวงศ์

                                ( พระประธมก็คือองค์พระปฐมเจดีย์จังหวัดนครปฐมปัจจุบัน )

                                      กังวาล  ทองเนตร  เรียบเรียง

คลิกดูประวัติและผลงานสุนทรภู่ที่นี่

Create Date : 25 มิถุนายน 2555 Last Update : 24 กรกฎาคม 2556 14:49:29 น. Counter : 15385 Pageviews.		7 comments
Share Tweet