BlogGang.com : : น้าโหด : บานเดี๋ยวเดียวก็เหี่ยวเสียแล้ว

บานเดี๋ยวเดียวก็เหี่ยวเสียแล้ว

ดอกเป็นอวัยวะสืบพันธุ์ที่กล้วยไม้ใช้สำหรับการดำรงเผ่าพันธุ์ที่สำคัญ เมื่อดอกบานเต็มที่ก็จะบานพร้อมสำหรับการผสมพันธุ์ หลังการปฏิสนธิ ส่วนของหลังไข่ก็จะขยายกลายร่างเป็นฝักบรรจุเมล็ดนับหมื่นนับแสน รอวันสุกแก่จนเต็มที่ก็จะแตกปลิวกระจัดกระจายกำเนิดเป็นต้นอ่อนต่อไป กลไกการให้ดอกของกล้วยไม้มีปัจจัยมากมายทั้งด้านพันธุกรรมและสภาพแวดล้อม กล้วยไม้บางชนิดมีเวลาการบานดอกเพียงไม่กี่ชั่วโมงเท่านั้น แต่ชั่วโมงนั้นนับเป็นเวลาที่มีค่าที่กล้วยไม้ต้องทำทุกวิถีทางเพื่อให้เกิดการผสมก่อนที่ดอกจะแห้งเหี่ยวไป

กล้วยไม้ดินอย่าง Bromheadia finlaysoniana มีระยะเวลาการบานสั้นมาก ไม่ควรจับเวลาเป็นชั่วโมงเพราะควรนับเป็นนาทีจะเหมาะกว่า มันจะบานในเวลาเช้าเท่านั้น หลังจากเริ่มมีแสงแดดอ่อนๆ พอจะระเหยน้ำค้างหมดก็จะบานเต็มที่ หากสภาพอากาศร้อนและมีแสงแดดจัด ในช่วงเวลาสายๆ กลีบดอกจะหุบตัวแล้วค่อยๆ เหี่ยวไป แต่ถ้าอากาศชื้นๆ ครึ้มๆ พอเป็นใจอยู่บ้าง ก็จะบานได้ถึงเที่ยง กล้วยไม้ในสกุลเดียวกันอย่าง "เอื้องโรย" Bromheadia aporoides ก็เช่นเดียวกัน ความจริงคนตั้งชื่อก็เข้าใจตั้งจริงๆ เพราะมันโรยง่ายมาก เอื้องโรยเป็นกล้วยไม้ขนาดเล็ก ช่วงเวลาการบานเป็นช่วงครึ่งวันเช้าเช่นกัน

มีการศึกษาถึงการออกดอกของ "หวายตะมอย" Dendrobium cumenatum มันเป็นกล้วยไม้ที่พบได้ง่ายในเขตร้อนชื้นในกลุ่มประเทศเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ การลักษณะการออกดอกของหวายตะมอยจะขึ้นอยู่กับสภาพอากาศ นั่นคือมันจะต้องผ่านความโหดร้ายของอากาศที่แห้งและร้อนมาระยะหนึ่ง เมื่อมีฝนตก อากาศมีความชื้นมากขึ้น และอุณหภูมิลดต่ำลง ตาดอกจะทำงานอย่างรวดเร็ว หลังจากนั้นเพียง 1-3 วัน หวายตะมอยจะออกดอกพราวพร้อมกันทั่วบริเวณ น่าเสียดายที่การบานของดอกกินเวลาเพียง 1 วันเท่านั้นก็จะแห้งเหี่ยวไปด้วยความรวดเร็ว กล้วยไม้ในสกุลหวายที่ขึ้นชื่อนกกระจอกไม่ทันกินน้ำคือ "เอื้องมะลิสองใบ" Dendrobium pachyphyllum

สกุลกล้วยไม้ที่น่าจะครองแชมป์บานแป๊บเดียวก็เหี่ยวซะแล้วน่าจะเป็น Thrixspermum เพราะสมาชิกหลายหลายชนิดในสกุลนี้มีช่วงเวลาการบานที่สั้นมากจริงๆ อย่าง "เอื้องขาว" Thrixspermum trichoglottis จะมีการส่งสัญญาณการออกดอกโดยการแทงก้านช่อออกมากก่อนนานหลายวัน แต่ในวันที่ดอกบาน เอาเข้าจริงกลับบานได้แค่วันเดียว หรือ Thrixspermum calceolus ก็เช่นเดียวกัน มันใช้เวลาตั้งท่าออกดอกนานพอสมควร พอครั้นจะบานจะรีบเหี่ยวไปเสียแล้ว ในขณะที่สมาชิกในสกุลนี้ตัวอื่นๆ อย่าง "เอื้องตะขาบ" Thrixspermum centipeda และ "เอื้องพรุ" Thrixspermum amplexicaule จะมีโอกาสบานได้มากกว่า 1 วัน

การบานดอกสั้นๆ เป็นลักษณะที่ไม่ต้องการของกล้วยไม้ที่ผลิตในเชิงการค้า แต่กล้วยไม้เหล่านี้จะมีวิธีดิ้นรนให้ดำรงพันธุ์อยู่ได้ในธรรมชาติเช่น การมีกลิ่นหอมเพื่อล่อแมลงให้เข้ามาช่วยผสม หรือการดัดแปลงโครงสร้างดอกเพื่อเพิ่มโอกาสให้ผสมติดมากขึ้น