เล่มนี้เป็นเล่มต่อการผจญภัยของทอม ซอเยอร์ ซึ่งเราไม่ได้อ่าน ทำให้งงในหลายๆจุดทีเดียว ความจริงน่าจะมีอธิบายโดยสังเขปประกอบ แต่ก็ยังดีที่อ่านรู้เรื่องเป็นส่วนใหญ่ ความจริงอยากได้แผนที่มาด้วยเพราะในเรื่องเดินทางไปเรื่อยๆ คนอ่านอย่างเราชักงงภูมิประเทศอเมริกาหน่อยๆ
เรื่องนี้เกิดในอดีตของอเมริกา สมัยที่ยังมีทาสคนดำ เรื่องเล่าจากมุมมองของ ฮัก ฟิน เด็กชายอายุราวสิบสองสิบสามเป็นลูกของชายขี้เมาอันธพาลประจำเมือง และเป็นเพื่อนของทอม ซอเยอร์ซึ่งเราเดาว่าน่าจะเป็นเด็กผู้ดีมีตระกูลกว่า มีหญิงหม้ายผู้หนึ่งรับอุปการะฮักไว้เมื่อพ่อของเขาหายตัวไป แต่ภายหลังพ่อใจร้ายของเขากลับมาแล้วลักตัวลูกชายกลับไปอยู่ในบ้านชายป่า ยามเมาก็ตบตีทำร้ายร่างกาย ทำให้ฮักตัดสินใจหนี โดยแสร้งเป็นว่าตัวเองถูกฆ่าตาย แล้วอาศัยแพกับเรือที่ลอยมาในแม่น้ำจากไป ไม่กี่วันหลังจากนั้นเขาก็พบจิม ทาสคนดำที่แอบหนีจากนายหญิงของเขามาเพราะได้รู้ว่าอีกไม่กี่วันตัวเองจะถูกขาย ทำให้จิมกับฮักได้เริ่มการเดินทางไปหาอิสรภาพด้วยกัน
การผจญภัยของทั้งคู่มีครบทุกรส โหด มัน ฮา เศร้า ขำ ทั้งสองช่วยกันและกันไว้หลายครั้ง นอกจากจะเผชิญกับภัยธรรมชาติอย่างคลื่นลม พายุ ม่านหมอก เกาะแก่งในแม่น้ำแล้วทั้งคู่ยังต้องเจอผู้คนอีกมากมายหลายจำพวก ที่สะท้อนภาพของสังคมสมัยนั้น ทั้งตระกูลคู่แค้นที่ฆ่ากันตายมาหลายชั่วอายุ คนหลอกลวงที่หลอกชาวบ้านโง่ๆได้อย่างน่าไม่อาย คนดีมีน้ำใจที่เอื้อเฟื้อดูแล นั่นทำให้เด็กอย่างฮักได้เรียนรู้สิ่งต่างๆมากมาย นอกเหนือไปจากการโกหกหลอกลวงที่เขาต้องทำเพื่อเอาชีวิตรอด
โดยส่วนตัวของฮัก ฟิน เองก็เป็นเด็กที่มีจิตสำนึกดีใช้ได้เลยทีเดียว พยายามทำดีเท่าที่ทำได้โดยไม่ให้ตัวเองเดือดร้อน บางจังหวะอ่านไปก็ค่อนข้างเย้ยหยันนะ ด้วยค่านิยมของคนสมัยนั้น ในภายหลังจิมถูกจับไว้อีกเมืองนึงเพราะเป็นทาสที่หนีเจ้านายมา ฮัก ลังเลว่าสุดท้ายตัวเองควรจะบอกเจ้านายของจิม หนุ่มใหญ่คนดำรึเปล่าว่าทาสที่หนีไปนั้นอยู่ที่นี่ ถ้าเขาไม่บอกก็เหมือนเขาขโมย ทรัพย์สิน ของคนอื่นมา เอาล่ะ สุดท้ายเขาก็ตัดสินใจเป็นคนเลวถ้านั่นจะช่วยให้จิมหนีไปได้ตลอดรอดฝั่ง
จนกระทั่งช่วงท้ายๆเล่ม ฮัก ก็ได้พบกับทอม ซอเยอร์เพื่อนรักของเขาอีกครั้ง โดยส่วนตัวเราอ่านแล้วไม่ชอบทอม ซอเยอร์เลย คือดีแหละที่เขาเป็นคนจิตใจดี ไม่ดูถูกฮักที่ต่ำชั้นกว่า มีใจอารีกับจิม แต่อารมณ์เขาประมาณเด็กชายขี้มโน จินตนาการสูงมาก เอาเรื่องในนิทานในตำนานมาปนกับเรื่องจริงๆ คล้ายๆดอน กิโฆเต้ ฟังความคิดแกแล้วบ้ามาก ยังดีที่มีฮักที่คอยฉุดให้กลับมายังโลกแห่งความจริง
ยอมรับว่าเรื่องช่วงหลังตลกมาก อ่านแล้วขำก๊าก แต่ถ้าทอม ซอเยอร์พูดความจริงแต่แรกจะตัดความจำเป็นของบทหลังๆไปเลย บอกความจริงมาก็จบแล้ว ซึ่งก็ควรจะทำ เพราะพอไม่ทำ ตัวแกเองสร้างเรื่องเอาเองว่าต้องผจญภัยเยอะแยะมากมายอย่างในนิทาน เหมือนเด็กไม่รู้ความ ไม่ซึ้งถึงความจริงจังของเรื่องที่เป็นอยู่ ทำให้จิมต้องเสี่ยงชีวิต แล้วสุดท้ายตัวเองก็บาดเจ็บ ยังโชคดีที่ไม่ตาย ไม่ลากเพื่อนไปตายด้วย ส่วนจิม ทาสคนดำบทอาจจะไม่มากนัก บางส่วนอาจจะโง่เง่าๆ เชื่อถืออะไรเพี้ยนๆไปบ้างก็นับว่าเขามีจิตใจใสซื่อ น่านับถือ อย่างที่แสดงออกให้เห็นในหลายๆทาง
ตอนจบค่อนข้างสุขสันต์ ง่ายดายพอตัว เลยทีเดียว อาจจะเพราะด้วยความเป็นวรรณกรรมเยาวชน จิมได้เป็นอิสระเพราะเจ้านายเดิมตายแล้วและก่อนตายทำพินัยกรรมปล่อยทาสเป็นอิสระ(ตามสมัยนั้น คนดำเป็นสมบัติอย่างนึงเท่านั้น ถ้าตายแต่ไม่บอกอะไร ทายาทที่ได้รับมรดกจะขายคนดำไปแล้วเอาเงินมาแทนก็ได้ น่าสงสารมาก) ทอม ซอเยอร์ซึ่งฐานะดียังให้เงินจิมจำนวนนึงด้วย(ก็น่าให้แหละ ไปทำความเดือดร้อนให้เขาไว้เยอะ) พ่อของฮักก็แพ้ภัยตัวเองตายไปดื้อๆเลย ส่วนฮักก็มีคนอุปการะตามสูตร โดยส่วนตัวไม่คิดว่าเด็กอ่านเรื่องนี้แล้วจะเข้าใจสักเท่าไหร่ บริบททางวัฒนธรรมค่อนข้างเยอะเกินไป แต่สำหรับผู้ใหญ่เป็นหนังสือดีที่อ่านได้เพลินๆเลยทีเดียว