|
|
ขอลูกจากแถน (9)
ชื่อตอน: ลูกแถน สืบด้ำ (๒)
ดังกล่าวแล้ว การทำพิธีขอลูกแก้วมาเกิดสืบหน่อต่อแนวจาก แถนเถ้าผู้เบิ่งเฝ้าสายแนน ถือเป็นการใหญ่การหลวงจึงต้อง ตกแต่งห้าง ดาดี มีหลาย
และแต่งคำเว้า น้าวกล่าวข้อ เถิงด้ำ คู่ควง คือต้องจัดเครื่องบูชาเพื่อสอบถามขอความเห็นชอบจากผีด้ำหรือหมู่แถนทั้งหลายให้ครบคู่ทุกหมู่เหล่าเผ่าบรรพชน
เพราะการมีลูกหลานสืบบ้านสืบเมืองนั้นเป็นเรื่องเนื่องกันกับการแต่งงานมีเหย้าเรือน
ดังคำผญาภูมิปัญญาอีสานว่า สิเอาเมียให้ถามซู่แจบ้าน สิต้านชู้ให้ถามซู่แจเมือง
คำว่าคู่ในภาษาลาวอีสาน ไม่ว่าจะออกเสียงว่า คู่ หรือ ซู่ ก็แล้วแต่ มีความหมายได้สองนัย
ความหมายแรกนั้นก็คือ นอกจากคู่ไม่ใช่คี่(และไม่ใช่ซู่)แล้ว คู่ยังหมายถึงครบ ถ้วน ทุกสิ่งทุกอัน อีกด้วย อย่างว่า ซู่ผู้ซู่คน หรือ คู่ผู้คู่คน ซู่แจบ้าน ซุ่แจเมือง (คุผู้คุคน คุบ้านคุเมือง ก็ว่า)
อีกนัยยะหนึ่ง คู่ หมายถึงสิ่งที่เป็นคู่กันมาเช่นนั้นเอง เป็นของคู่มาแต่ตั้งโลกหรือเป็นของคู่กันโดยธรรมชาติ โดยนัยยะนี้บังคับให้ออกเสียงเว้าว่าคู่ เช่น ชายคู่กับหญิง ฟ้าคู่กับดิน บาปคู่กับบุญ ดีคู่ชั่ว แสงคู่เงา ขาวคู่ดำ เป็นต้น
คำเมืองเหนือก็ยังใช้คำนี้อยู่ แต่มักออกเสียงเป็น กู้
ส่วนว่าในคนที่กำลังตกอยู่ในห้วงเหวแห่งรัก ก็มักจะคึดเข้าข้างเจ้าของว่า เจ้าคู่กับข้อย คือ เธอคู่กับฉัน หรือ พี่คู่กับน้อง กะเป็นจั่งซั่นแล้ว
แต่บางครั้งความจริงนั้นอาจเป็นอีกอย่างหนึ่ง ดั่งคำผญาเกี้ยวสาวของหนุ่มเว้าลาวแต่ครั้งเก่าว่า พี่นี้ แนวนามเชื้อชาวนาหน้าต่ำ วาสนาซ้ำน้อย บ่มีได้เกิ่งนาง คันน้องได้กินลาบแล้ว อย่าลืมแจ่วกับผัก ได้กินพาเงินพาคำ อย่าได้ลืมกะเบียนฮ้าง [เกิ่ง=กึ่ง / คัน=หากว่า / พา=พาสำรับ พาเข้า=พาข้าว มีพาข้าวมื้อ(คาบ)เช้า มื้อกลางวัน มื้อเย็น เว้าว่า พางาย พาสวย พาแลง / กะเบียนฮ้าง=กะเบียนกะด้งเก่าจนถูกทิ้งไป]
คำว่า ดา หรือ แต่งดา คำนี้ตรงกับคำคนเมืองเหนือที่ใช้อู้กันอยู่ แถวเชียงใหม่ ลำพูน พะเยา เชียงราย เป็นต้น อย่างอู้ว่า ดาคัว=ดาครัว หมายถึงการเตรียมเครื่องของกินของใช้สรรพสิ่งต่าง ๆ ให้พร้อม ในกิจกรรมในชีวิตประจำวัน
และหากยิ่งเมื่อจะมีการจัดงานพิธีกรรมพิธีการต่าง ๆ ขึ้นมา วันสุดท้ายเจ้าภาพเจ้าของงานต้องเตรียมการให้พร้อมสรรพสำหรับวันรุ่งขึ้นที่เป็นวันงานจริง คนเมืองเหนืออู้ว่า วันดา แต่คนยุคมีไฟฟ้าใช้แล้วเรียกว่า วันลองไฟ
การจัดเตรียมตกแต่งประดับประดา สรรพสิ่ง ประดามี รวมทั้งบุคลากรกำลังคนให้พร้อมสำหรับการงานต่าง ๆ
คำเมืองเหนือคำลาวอีสานบ้านใผบ้านมันฮ้องเหมือนคือกันว่า ห้างเครื่อง แต่งห้าง ห้างแต่ง ห้างดา แต่งดา ดาแต่ง ก็ได้
เมื่อตกแต่งห้างดาเครื่องบูชาเรียบร้อยแล้ว การที่จะให้ หมู่ผีด้ำ หรือ หมู่แถน ผีบรรพบุรุษของชนเผ่าไท-ลาวผู้หลั่งโฮมกันมาร่วมในพิธีขอลูก ประกอบด้วย แถนเล็ง แถนลอ แถนหล่อ แถนทอก แถนตื้อ รวมทั้งผีด้ำใหญ่ หรือ แถนเถ้า แถนหลวง ผู้เป็นใหญ่เป็นประธานในหมู่แถนด้ำทั้งหลายพิจารณาเห็นดีเห็นควรครบถ้วนคู่ตนได้นั้น สำคัญอยู่ที่วันงานประกอบพิธี
วันงานประกอบพิธี แม่เรือนผู้จะขอลูกจากแถนนั้น จะต้องน้าวคือ โน้มน้าวกล่าวถ้อยคำแถลงที่แต่งแปลงมาอย่างดีมีเหตุผลและสละสลวยสวยงามแล้ว คือเป็นการประกาศความประสงค์ของตนออกมาให้ชัดแจ้ง ดังว่า เลยลวด ยองคำเถิงหมู่แถน แถลงถ้อย เพราะบ่มีลูกน้อยแทนสร้าง สืบเมือง(เลย=ลวด ยองคำ=พูดจา)
ในวรรณคดีตำนาน ท้าวรุ่ง ขุนเจือง นางเจ้าจอมเมืองผู้แม่ได้โน้มน้าวกล่าวข้อขอลูก เถิงด้ำคู่ควง ในรูปแบบคำประพันธ์ที่คนทางเมืองลาวเอิ้นว่ากลอนสายฟ้าแมบ (กาพย์วิชชุมาลี วิชชุ=สายฟ้า ฟ้าแมบ=ฟ้าแลบ) ว่าอย่างนี้ครับ
ขออาชญ์เจ้าจอมโลก หลิงดูแด่เนอ (อาชญ์=เจ้าเมือง หลิง=เล็ง)
คำเคืองมีท่อเดียว ดูไร้ (ท่อ=เท่า)
ขอพระทรงธรรมซ้ำภูมา นำส่ง (ซ้ำ=ทำแล้วทำอีก / ภู=เจ้าเมือง)
ผายโผดให้โดยได้ ดั่งลางแด่เนอ. (ผายโผด=เมตตา / ลาง=ประเพณี)
ซ้ำภูมา ก็คือ ทำซ้ำ/ผลิตซ้ำลูกแถนชื่อท้าวรุ่งขุนเจือง ให้ลงจากควงฟ้ามาเกิดเป็นลูกเจ้าเมืองเพื่อปกครองผู้คนบนเมืองมนุษย์ เหมือนกับความเชื่อเรื่องการอันเชิญทวบุตรเทวดาจุติลงมาเกิดเป็นลูกกษัตริย์เพื่อปกครองบ้านเมือง นั้นเอง
[updated on 15 สิงหาคม 2554, ในประเด็น ซ้ำภูมา (เมื่อถอดอ่านจากต้นฉบับภาษาลาว) นี้ ข้าพเจ้าเคยเขียนความเห็นไว้เมื่อครั้งแรกที่โพสต์บล็อกหน้านี้ว่า คือการทำซ้ำ แบบ ทำสำเนาถูกต้อง จึงอาจหมายถึง การให้เป็นลูกแฝด ได้อีกนัยหนึ่งด้วย แล้วต่อมาภายลูนตัวเองเกิดกังขากล้วว่าจะทำให้ผู้รู้อื่น ๆ เข้าใจผิด..เพราะในวรรณกรรมนี้กล่าวไว้สับสนระหว่างนามที่เอ่ยถึง ฮุ่งกับเจือง จึงได้ตัดสินใจลบออกไปเสีย, แต่ ณ วันนี้ ได้พิจารณาอ้างตามต้นฉบับ Link: ท้าวฮุ่ง ท้าวเจือง ลิงค์นี้แล้ว โดยดูจากเครื่องหมายคำถามในบทถอดคำประพันธ์ บทที่ ๑๐๒ และ ๑๐๓ ข้าพเจ้าจึงขอยืนยันว่า ท้าวฮุ่ง กับ ท้าวเจือง เป็นพี่น้องฝาแฝดกัน โดยอ้างยืนตาม(คำขยาย)คำประพันธ์บทที่ ๗๙ ที่เขียนว่า "ท้าวเจื่อง (ผู้อ้าย)" คือ เจืองเป็นแฝดผู้พี่ ส่วนฮุ่งเป็นแฝดผู้น้อง แต่ที่น่ากังขาก็คือในต้นฉบับภาษาลาว ในบทที่ ๗๙ นั้น เขียนว่า "เจื่อง" ไม่ใช่เจือง, ขอท่านผู้รู้โปรดพิจารณาเด้อ อนึ่งท่านมหาสีลา วีระวงส์ ผู้รวบรวมจัดทำต้นฉบับภาษาลาวนั้น ได้ให้ความเห็นไว้ในฉบับพิมพ์ภาษาลาว ในทำนองว่า วรรกรรมเรื่องท้าวฮุ่ง ท้าวเจือง นี้อาจเป็นคนละเรื่องเดียวกันกับ โอรสแฝดของพระนางจามเทวี แห่งหริภุญไชย (ลำพูน) ที่เล่าไว้ในตำนานจามเทวีวงศ์ของล้านนา นั้นแล ซึ่งโดยส่วนตัวแล้วเกี่ยวกับตำนานเมืองเชียงใหม่-ลำพูนนี้ ข้าพเจ้าเคยเขียนลงคอลัมน์ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นชื่อ "พลเมืองเหนือ" มาหลายปี ก็เลยลืม ๆ ไปบ้างแล้ว แต่คิดว่าท่านที่สนใจคงสืบค้นหาได้บ้างในห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษาทางภาคเหนือ ..ก็คือว่าตรงนี้ขอกลับมาเขียนเติมแต่งไว้แลกเปลี่ยนขยายวงความรู้สู่กันอะครับ]
หมายเหตุ:
- (1) ขอยุติสาระเรื่องราวด้านวัฒนธรรมที่อ้างอิง ความเชื่อเกี่ยวกับครอบครัว ชุมชน และภาษาเก่าเดิมของคนอีสาน และ คนเมืองเหนือ ไว้เพียงนี้ก่อนแล้วจะย้อนมาบันทึกไว้อีก เป็นรายสะดวก
(2) ต่อไปจะเปิด กลุ่มบล็อกใหม่ ชื่อ ดอกจานบนลานทองกวาว เป็นชุดงานว่าด้วยวิถีชีวิตคนร่วมสมัย ประกอบเกร็ดชีวิตจริง ของลูกอีสานที่มาลงหลักปักฐาน และ/หรือมาทำมาหากินในเขตจังหวัดเชียงใหม่ ลำพูน ลำปางและ. เชียงราย
| Create Date : 27 กันยายน 2548 |
| Last Update : 15 สิงหาคม 2554 20:18:50 น. |
|
4 comments
|
| Counter : 738 Pageviews. |
 |
|
|
โดย: โสมรัศมี  วันที่: 28 กันยายน 2548 เวลา:19:53:23 น. |
|
|
|
| โดย: อินทรีทองคำ วันที่: 6 ตุลาคม 2548 เวลา:11:08:25 น. |
|
|
|
| โดย: อินทรีทองคำ วันที่: 20 ตุลาคม 2548 เวลา:11:58:34 น. |
|
|
|
|
|
|
|
แต่ก็อะนะแบบว่าเขียนๆให้จบๆอะ ไม่งั้นมันก็ค้างเติ่งในบล๊อคไม่ดีอะจริงมะ อะ
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 2 คน [
