Bloggang.com : wideteam : "ขวัญ" ของชาวกะเหรี่ยง

"ขวัญ" ของชาวกะเหรี่ยง

ประชา แม่จัน, pracha_meachun@yahoo.com, อุ้มผางเบื้องหลังธรรมชาติ

ชาวปกากะญอและโพล่วมีความเชื่อในเรื่อง “ขวัญ” อันเป็นความเชื่อหลักที่มีต่อ “ชีวิต” ซึ่งหมายถึงร่างกายและจิตใจ สิ่งที่คุ้มครองชีวิตคือ “ขวัญ” ชาวโพล่วในต. แม่จัน อ.อุ้มผาง เชื่อว่า ขวัญในร่างกายมี 33 ขวัญ 6 โดยขวัญที่สำคัญมี 7 ขวัญ การมัดข้อมือเรียกขวัญเพื่อให้ขวัญอยู่กับตัวตั้งแต่เกิด อยู่กันอย่างปรองดองและสมดุลย์ ไม่ให้ขวัญใดขวัญหนึ่งตะกละขึ้นหรือหนีไปจากตัวเรา อันจะทำให้ร่างกายเจ็บป่วยได้

ขวัญจะละทิ้งหรือหายไปก็ต่อเมื่อคน ๆ นั้นได้ตายไป นอกจากนั้นแล้วเชื่อกันว่าขวัญชอบที่จะหนีไปท่องเที่ยวตามความต้องการของมันเอง และก็อาจจะถูกผีร้ายต่าง ๆ ทำร้ายหรือกักขังไว้ ซึ่งจะทำให้ผู้นั้นล้มป่วย การรักษาพยาบาลหรือวิธีที่จะช่วยเหลือคนเจ็บป่วยได้ก็คือ การล่อและเรียกขวัญให้กลับมาสู่บุคคลที่เจ็บป่วย พร้อมกับทำพิธีมัดข้อมือรับขวัญด้วย 7

ลุงเนเต๊อะ ปราชญ์ชุมชน หมู่ 8 ต. แม่จัน อ.อุ้มผาง บอกว่า การมัดข้อมือเป็นเรียกขวัญให้อยู่กับร่างกาย ถ้าขวัญอยู่ตัวจะทำให้ฉลาด มีสติ ไม่มีการหลง การดื่มสุราทำให้ขวัญหนีไปที่อื่น ตัวและจิตใจจะไม่ปกติ

การมัดข้อมือเรียกขวัญจะทำตั้งแต่เด็กเกิดมา และมีการทำเป็นประเพณีมัดข้อมือ ในวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 9 หรือประมาณสิงหาคม

ความเชื่อเรื่องขวัญ เป็นรากฐานของการแพทย์ปกากะญอและโพล่ว การวินิจฉัยโรคของหมอพื้นฐานใช้การจับชีพจร เพื่อค้นหาสาเหตุอะไรบ้าง เช่น การกินอาหารผิด จากนั้นจึงผสมยาสมุนไพรให้ ถ้าการเจ็บป่วยยืดเยื้อจะมีการทำขวัญ

พิพิธภัณฑ์ชาวเขา online 8 บอกว่าชาวปกากะญอ (เชียงราย) เชื่อว่ามี 37 ขวัญ และมีรายละเอียดดังนี้

1. ขวัญหัวใจ
2. ขวัญมือซ้าย
3. ขวัญมือขวา
4. ขวัญเท้าซ้าย
5. ขวัญเท้าขวา
6. ขวัญหอย
7. ขวัญปู
8. ขวัญปลา
9. ขวัญเขียด
10. ขวัญแย้
11.ขวัญจิ้งหรีด
12.ขวัญตั๊กแตน
13. ขวัญตุ๊กแก
14.ขวัญแมงมุม
15. ขวัญนก
16. ขวัญหนู
17. ขวัญชะนี
18. ขวัญหมูป่า
19. ขวัญไก่ป่า
20. ขวัญเก้ง
21. ขวัญกวาง
22. ขวัญสิงห์
23. ขวัญเสือ
24. ขวัญนก
25. ขวัญข้าว
26. ขวัญงู
27. ขวัญตุ่น
28. ขวัญเม่น
29. ขวัญเลียงผา
30. ขวัญกระทิง
31. ขวัญแรด
32. ขวัญเต่า
33. ขวัญตะกวด
34. ขวัญกุ้ง
35. ขวัญอีเห็น
36. ขวัญต่อ
37.ขวัญนกแก๊กนกแกง

ประชา แม่จัน ผู้เขียน "อุ้มผางเบื้องหลังธรรมชาติ", จุลภาค, 2551

Create Date : 15 สิงหาคม 2552

Last Update : 15 สิงหาคม 2552 9:36:17 น.

5 comments

Counter : 849 Pageviews.

น่าสนใจจังคะ หาซื้อที่ใดหนอฯ

โดย: บุปผาลีลาวดี

วันที่: 15 สิงหาคม 2552 เวลา:12:38:11 น.

แวะมาทักทายค่ะ

โดย: CrackyDong

วันที่: 15 สิงหาคม 2552 เวลา:18:21:34 น.

ได้ความรู้ดีจังเลย
นึกถึงสมัยเด็ก ก็ไม่เคยเข้าใจเวลาผู้ใหญ่ปลอบว่า "ขวัญเอ้ย ขวัญมาอยู่กะเนื้อกะตัว"

โดย: อยากเป็นไกด์ ใครช่วยที

วันที่: 15 สิงหาคม 2552 เวลา:23:58:04 น.

ตอบคุณ บุปผาลีลาวดี
สามารถซื้อได้ที่
ร้านหนังสือเดินทาง 523 ถนนพระสุเมรุ บวรนิเวศ พระนคร กรุงเทพ 10200 โทร 0 2629 0694
จากธนาคารกรุงเทพ สาขาผ่านฟ้า ไปทางวัดบวรนิเวศ ประมาณ 500 เมตร

โดย: wideteam (wideteam

) วันที่: 16 สิงหาคม 2552 เวลา:22:28:56 น.

สวัสดีครับแวะมาเยี่ยมบล็อกคุณครับ น่าสนใจ สวยดีครับ เป็นกำลังใจให้นะครับ
แวะเยี่ยมเราบ้างนะครับ ในเรื่องของประเพณี วัฒนธรรม วิถีชีวิตของชาวชนเผ่าอาข่าที่แฝงไว้ซึ่งความสวยงาม และเคารพในธรรมชาติ
ผู้ประสานงาน somsakbannok@yahoo.com
Tel 081-7655352 ;053-737373
www.hilltribeguide.com

โดย: พรานไพร ณ.ดอยบ่อ (guide doi

) วันที่: 17 สิงหาคม 2552 เวลา:10:16:27 น.