BlogGang.com : : sirivinit : ระบบสำนักสงฆ์ (Monasticism) ทั้งพุทธ และคริสต์

ระบบสำนักสงฆ์ (Monasticism) ทั้งพุทธ และคริสต์

สำนักสงฆ์นักบุญแคทเธอรินแห่งไซนายในอียิปต์
ก่อตั้งราวระหว่าง ค.ศ. 527 ถึง ค.ศ. 565

ระบบสำนักสงฆ์ (Monasticism) ในทางตะวันตก (คริสต์ศาสนา) “ระบบสำนักสงฆ์” มาจากภาษาอังกฤษคำว่า “Monasticism” ที่มาจากภาษากรีก “μοναχός” - “monachos” มีรากมาจากคำว่า “monos” ที่แปลว่า “สันโดษ” หรือ “ผู้เดียว”

หมายถึงวิถีชีวิตทางศาสนาที่นักบวชเลือก ที่จะสละชีวิตทางโลกเพื่ออุทิศตนอย่างเต็มตัวในทางธรรม

ที่มาของคำนี้มาจากภาษากรีกโบราณ และเป็นปรัชญาที่เกี่ยวกับนักบวชในคริสต์ศาสนา ในวัฒนธรรมคริสเตียนผู้ที่เลือกใช้ชีวิตระบบสำนักสงฆ์ถ้าเป็นชายก็เรียกว่า “พระ” (monk) หรือ “หลวงพี่” (brethren - brothers) ถ้าเป็นหญิงก็เรียกว่า “ชี” (nun) หรือ “ซิสเตอร์” ทั้งพระและชีอาจจะเรียกว่า “monastics”

ศาสนาอื่นต่างก็มีระบบสำนักสงฆ์เป็นของตนเอง โดยเฉพาะในพุทธศาสนา และรวมทั้งลัทธิเต๋า, ศาสนาฮินดู และศาสนาเชน แต่รายละเอียดของแต่ละระบบของแต่ละศาสนา หรือแต่ละนิกายก็แตกต่างจากกันมาก

ระบบสำนักสงฆ์ในพุทธศาสนา

สำหรับระบบสำนักสงฆ์พุทธศาสนาในประเทศไทย ระบบสำนักสงฆ์อาจหมายความถึงวัดหรืออาราม (ที่ยังไม่ได้รับพระราชทานที่วิสุงคามสีมา) ที่เป็นศูนย์กลางของชุมชน เป็นที่อยู่จำพรรษาของพระสงฆ์

ซึ่งแบ่งเป็นสำนักที่มีพระสงฆ์จำพรรษา จำนวนมากเพียงพอ 5 รูปขึ้นไป และได้ตั้งวัดโดยกฎหมายคณะสงฆ์แล้วจะเรียกว่า วัด ซึ่งหากมีพระสงฆ์น้อยกว่านั้น จะไม่สามารถตั้งเป็นวัดที่ถูกต้องตามกฎหมายคณะสงฆ์ไทยได้ วัดเหล่านั้นจะถูกเรียกว่า ระบบสำนักสงฆ์ หรือ ที่พักสงฆ์

ในสมัยพุทธกาล ระบบสำนักสงฆ์เรียกว่า อาราม ซึ่งสำนักใดมีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่มาก จะถูกเรียกว่าวิหาร หรือมหาวิหาร เช่น วัดเวฬุวันมหาวิหาร

ระบบสำนักสงฆ์ของคริสต์ศาสนา

ระบบสำนักสงฆ์ในคริสต์ศาสนามาจากคำว่า “พระ” และ “สำนักสงฆ์” ที่มีระบบแตกต่างจากกันเป็นหลายแบบ ระบบสำนักสงฆ์ก่อตั้งขึ้นไม่นานหลังจากการเริ่มต้นของคริสต์ศาสนา ตามตัวอย่างและปรัชญาที่กล่าวถึงในพันธสัญญาเดิมและพันธสัญญาใหม่ แต่ยังมิได้ระบุแยกเป็นสถาบันต่างหากในพระคัมภีร์

ต่อมาระบบสำนักสงฆ์จึงได้มีการก่อตั้งบทบัญญัติ เป็นกฎปฏิบัติทางศาสนาในหมู่ผู้ติดตามเช่นกฎของนักบุญบาซิล (Rule of St Basil) หรือกฎของนักบุญเบ็นเนดิค ในสมัยปัจจุบันกฎของสถาบันศาสนาของนิกายหรือลัทธิบางลัทธิ ก็อาจจะระบุการใช้ชีวิตของนักบวชอย่างสำนักสงฆ์

สำนักสงฆ์ของคริสต์ศาสนาเป็นวิถีชีวิตที่อุทิศ ให้แก่พระเจ้าเพื่อการบรรลุชีวิตอันเป็นอมตะ (eternal life) ระหว่างการเทศนาบนภูเขา (Sermon on the Mount) ในหัวข้อ “Beatitudes” หรือการดำเนินชีวิตตามกฎของพระเจ้า พระเยซูทรงเทศนาต่อกลุ่มชนที่มาฟังให้ “เป็นคนดีรอบคอบ เหมือนอย่างพระบิดา...ผู้ทรงสถิตในสวรรค์เป็นผู้ดีรอบคอบ” (แม็ทธิว 5:48)

และทรงกล่าวเชิญชวนอัครสาวกของพระองค์ ให้ปฏิญาณความเป็นโสดโดยตรัสว่า “ผู้ที่กระทำตัวเองให้เป็นขันทีเพราะเห็นแก่อาณาจักรแห่งสวรรค์ก็มี ใครถือได้ก็ให้ถือเอาเถิด” (แม็ทธิว 19:12)

และเมื่อทรงถูกถามว่าจะต้องทำอย่างใด นอกจากปฏิบัติตามพระบัญญัติที่จะทำให้ “บรรลุชีวิตอันเป็นอมตะ” พระองค์ก็ทรงแนะว่าให้สละทรัพย์สมบัติและใช้ชีวิตอย่างสมถะ (แม็ทธิว 19:16-22 มาร์ค 10:17-22 และ ลูค 18:18-23)

ในพันธสัญญาใหม่ก็เริ่มมีหลักฐานที่กล่าวถึงนักบวชคริสเตียน ที่ใช้ชีวิตอย่างระบบสำนักสงฆ์โดยการช่วยเหลือแม่หม้ายและสตรี ในซีเรียและต่อมาในอียิปต์ ผู้นับถือคริสต์ศาสนาบางคนก็มีความรู้สึกว่าถูกเรียกร้องให้ไปใช้ชีวิตอย่างสันโดษ เพื่อเพิ่มความศรัทธาและเข้าถึงพระเจ้าได้มากยิ่งขึ้น

โดยการออกไปใช้ชีวิตอย่างสันโดษกลางทะเลทราย นักบุญแอทธานาเซียสแห่งอเล็กซานเดรีย (Athanasius of Alexandria) กล่าวถึงนักบุญแอนโทนี แอ็บบ็อทว่าเป็นนักบวชองค์แรกๆ ที่ออกไปใช้ชีวิตอย่าง “นักพรต” และเป็นลัทธิที่ทำให้ระบบสำนักสงฆ์เป็นที่แพร่หลายในอียิปต์

ระบบสำนักสงฆ์แพร่หลายทั่วไปในตะวันออกกลาง มาจนกระทั่งเมื่อความนิยมในการนับถือคริสต์ศาสนา ในซีเรียมาลดถอยลงในยุคกลาง

เมื่อผู้ประสงค์จะใช้ชีวิตอย่างสันโดษ เริ่มรวมตัวเข้าด้วยกันมากขึ้น ความจำเป็นในการที่จะต้องมีกฎเกณฑ์ในชุมนุมนักบวช ก็เพิ่มมากขึ้น ราวปี ค.ศ. 318 นักบุญพาโคเมียส (Pachomius) ก็เริ่มจัดกลุ่มผู้ติดตามที่กลายมาเป็นระบบสำนักสงฆ์เชโนเบียมต่อมา

ไม่นานนักก็มีการก่อตั้งระบบอื่นๆ ในลักษณะคล้ายคลึงกันทั่วไปในทะเลทรายในอียิปต์ และทางตะวันออกของจักรวรรดิโรมัน ระบบสำนักสงฆ์ในตะวันออกกลางที่เป็นที่รู้จักกันดีก็ได้แก่:

สำนักสงฆ์นักบุญแอนโทนี ซึ่งเป็นระบบสำนักสงฆ์ที่เก่าแก่ที่สุดของคริสต์ศาสนาในโลก

สำนักสงฆ์ของนักบุญมาร์ ออว์จิน (Mar Awgin) ก่อตั้งบนเขาอิซลาเหนือนิซิบิสในเมโสโปเตเมีย ราว ค.ศ. 350 ที่กลายมาเป็นระบบสำนักสงฆ์เชโนเบียมที่เผยแพร่ไปยังเมโสโปเตเมีย, เปอร์เชีย, อาร์มีเนีย, จอร์เจีย และแม้แต่อินเดียและจีน

สำนักสงฆ์ของนักบุญซับบาสผู้ศักดิ์สิทธิ์ (St. Sabbas the Sanctified) ผู้ก่อตั้งกลุ่มนักบวชในทะเลทรายจูเดียน เป็นสำนักสงฆ์ไม่ไกลจากเบ็ธเลเฮ็ม (ค.ศ. 483) ที่ถือกันว่าเป็นสำนักสงฆ์แม่ของสำนักสงฆ์ของสถาบันอีสเติร์นออร์โธด็อกซ์

สำนักสงฆ์นักบุญแคทเธอรินแห่งไซนาย (Saint Catherine's Monastery, Mount Sinai) ก่อตั้งระหว่าง ค.ศ. 527 ถึง ค.ศ. 565 ในทะเลทรายไซนาย ตามพระบรมราชโองการของจักรพรรดิจัสติเนียนที่ 1

ทางตะวันตกการวิวัฒนาการของระบบสำนักสงฆ์ ที่สำคัญที่สุดเกิดขึ้นเมื่อกฎการใช้ชีวิตอย่างสำนักสงฆ์ ได้รับการบันทึกเป็นตัวอักษร กฎที่เชื่อกันว่าเป็กฎแรกที่ได้รับการบันทึก คือกฎของนักบุญบาซิล แต่เวลาที่เขียนไม่เป็นที่ทราบแน่นอน

กฎของนักบุญบาซิลเชื่อกันว่า เป็นกฎที่เป็นพื้นฐานของกฎของนักบุญเบ็นเนดิค ที่เขียนโดยนักบุญเบ็นนาดิคแห่งเนอร์เซีย สำหรับสำนักสงฆ์ที่มอนเตคัสซิโนในอิตาลีราวปี ค.ศ. 529 และสำหรับลัทธิเบ็นนาดิคตินที่ก่อตั้งขึ้น

ลัทธิเบ็นนาดิคตินเป็นลัทธิที่นิยมกันอย่างแพร่หลายที่สุด ในยุคกลางของยุโรป ในช่วงระยะเวลาใกล้เคียงกัน ก็มีกฎของนักบุญออกัสตินโดยนักบุญออกัสตินแห่งฮิปโป แต่ก็เป็นเพียงระยะเวลาอันสั้น

เมื่อมาถึงคริสต์ศตวรรษที่ 12 ก็มีระบบสำนักสงฆ์ใหม่ๆ ก่อตั้งขึ้นอีกหลายระบบเช่นระบบลัทธิฟรานซิสกัน, ลัทธิคาร์เมไลท์, ลัทธิโดมินิกัน และลัทธิเมดิคันท์ ที่เลือกตั้งสำนักสงฆ์ที่อยู่ในเมืองแทนที่จะไปตั้งห่างไกลจากชุมชน

ระบบสำนักสงฆ์ของคริสต์ศาสนา ก็ยังวิวัฒนาการเรื่อยมาจนถึงปัจจุบันนี้แม้แต่ในลัทธิโปรเตสแตนต์ในสหรัฐอเมริกา

ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

จันทรวารสิริวิบูลย์ รัศมิสูรย์ส่องจำรูญจรัสเรืองนะคะ

Create Date : 03 มกราคม 2554

Last Update : 5 มีนาคม 2554 12:32:55 น.

0 comments

Counter : 1184 Pageviews.