BlogGang.com : : sirivinit :

เจ้าภาษี นายอากร .. กรมเจ้าท่า

กรมเจ้าท่า

กรมเจ้าท่า ในสมัยโบราณมิได้เรียก กรมเจ้าท่า อย่างเช่นในปัจจุบัน แต่เรียกกันว่า เจ้าภาษี บ้าง นายอากร บ้าง นายด่าน บ้าง และนายขนอนตลาด บ้าง ซึ่งทั้งหมดมีหน้าที่ราชการอย่างเดียวกัน

คือ บังคับการจอดทอดสมอเรือค้าขาย เก็บค่าธรรมเนียม เรือค้าขายที่เข้าและออกราชอาณาจักร โดยขึ้นอยู่ในความปกครองและบังคับบัญชาของกรมพระคลัง

ส่วนคำว่า กรมท่า แต่เดิมคงหมายถึง เจ้าท่าตามระบบเก่า หากแต่มีความหมายกว้างขวางออกไปอีก กรมท่าเป็นส่วนราชการซึ่งมีมาแล้ว แต่สมัยกรุงศรีอยุธยา

เจ้าท่าในสมัยกรุงศรีอยุธยา ตามประวัติศาสตร์ คำ "เจ้าท่า" มีมาตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ ฯ แล้ว ตลอดสมัยกรุงศรีอยุธยา เจ้าท่าซึ่งขณะนั้น เรียกกันว่า นายอากร นายด่าน นายขนอนตลาด

และมีหน้าที่บังคับการจอดทอดสมอของเรือเก็บค่าธรรมเนียมแก่เรือค้าขายที่เข้าออกน่านน้ำ ราชอาณาจักรซึ่งขึ้นอยู่ในความปกครอง และบังคับบัญชาของกรมพระคลังตลอดมา

เจ้าท่าสมัยกรุงธนบุรี พระเจ้ากรุงธนบุรี ได้เริ่มกิจการเจ้าท่าขึ้นใหม่ โดยเริ่มตั้งกรมเจ้าท่า เพื่อดูแลตรวจตราบรรดาเรือแพ และเก็บเงินค่าธรรมเนียมเรือ ที่ไปมาค้าขายและเรือที่เข้าออกประเทศไทย

เจ้าท่าสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า ฯ มีพ่อค้าชาติต่างๆ เช่น อาหรับ อินเดีย ชวา มลายู จีนและญี่ปุ่น เข้ามาทำการค้าขายเป็นจำนวนมาก

พระองค์ได้โปรดเกล้า ฯให้ขุนแกล้วกลางสมุทร เป็นเจ้าพนักงาน คุมเรือสำเภาหลวงไปค้าขายทางเมืองแขก และเมืองจีน ต่อมาได้เลื่อนบรรดาศักดิ์ เป็นพระวิเศษภาษา ฯ ให้เป็นเจ้าท่าเมืองนครศรีธรรมราช

กิจการเจ้าท่าของไทยได้เจริญมาตามลำดับ และนับแต่ เซอร์ จอห์น บาวริง เข้ามาขอทำสัญญาเลิกวิธีการค้าแบบโบราณ ตั้งแต่นั้นมาก็ได้มีเรือค้าขายของประเทศต่าง ๆ เข้ามาในกรุงเทพ ฯ เป็นจำนวนมากขึ้นโดยลำดับ

กิจการของกรมท่าก็เพิ่มพูนมากขึ้น จึงได้จัดงานของกรมท่าออกเป็นสามฝ่าย เรียกว่า กรมท่ากลาง กรมท่าซ้าย และกรมท่าขวา

กรมท่ากลางมีหน้าที่เป็น กองกลางรับหน้าที่ส่วนใหญ่ในกิจการทั่วไป และติดต่อกับฝรั่งชาวยุโรป

กรมท่าซ้าย ติดต่อกับคนจีน

กรมท่าขวา ติดต่อกับคนแขก และมีหน้าที่ชำระความของคนต่างชาติด้วย

เมื่อมีเรือค้าขายเข้ามากรุงเทพ ฯ มากขึ้น ก็จำเป็นต้องปรับปรุงกิจการฝ่ายเจ้าท่าให้เหมาะสม เช่น การท่าเรือ การท่ารอง การทำเครื่องหมายทางเรือ และการออกกฎหมายเกี่ยวกับการเดินเรือ ทางราชการจึงได้จัดหาชาวยุโรปมาช่วยราชการของกรมท่า

ฝ่ายเจ้าท่า ได้ตกลงจ้างกัปตัน จอห์น บุช ชาวอังกฤษ มาเป็นผู้ริเริ่มงานฝ่ายเจ้าท่าขึ้นกับกรมท่ากลาง กัปตันบุชรับราชการจนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น พระยาวิสูตรสาครดิษฐ์

ในปี พ.ศ.๒๓๙๖ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ฯ โปรดให้ กัปตันบุชจัดสร้างประภาคารขึ้นที่สันดอนปากแม่น้ำเจ้าพระยา ฯ และวางสามขาทุ่น เครื่องหมายร่องน้ำทางเดินเรือ ตั้งแต่ปากอ่าวแม่น้ำเจ้าพระยาไปตามชายฝั่งทะเลตะวันออกไปถึงเขต จ.ระยอง

เจ้าท่าเดิมอยู่ในกรมพระคลัง ต่อมาย้ายมาขึ้นกระทรวงการต่างประเทศ ซึ่งเดิมมีชื่อว่า กรมท่า ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๓๒ ได้ย้ายไปขึ้นกระทรวงโยธาธิการ ปี พ.ศ.๒๔๓๘ ได้ยุบตำแหน่งเจ้าท่าเป็นตำแหน่ง เวรท่า

พ.ศ.๒๔๓๙ ยกฐานะเวรท่า ขึ้นเป็น กรมเจ้าท่า พ.ศ.๒๔๔๔ ย้ายสังกัดกรมเจ้าท่าไปขึ้นกระทรวงนครบาล พ.ศ. ๒๔๔๘ กรมเจ้าท่าได้ยกฐานะเป็นกรมชั้นอธิบดี และได้มีการตรา พ.ร.บ.การเดินเรือในน่านน้ำไทย ร.ศ. ๑๒๔ ได้เริ่มมีการปรับปรุงกิจการกรมเจ้าท่าขึ้นใหม่

โดยยกเอางานบางส่วนจากกรมคลองเดิม มารวมกับกรมเจ้าท่า พ.ศ. ๒๔๕๖ มีการตรา พ.ร.บ.การเดินเรือในน่านน้ำไทยขึ้นใหม่ และยกกระทรวงนครบาล ไปสังกัดรวมกับกระทรวงมหาดไทย

ขอขอบคุณ สารานุกรมสำหรับเยาวชน หน้า ๕๖๒๐ เล่มที่ ๙

กรมเจ้าท่า (Marine Department; ชื่อเดิม: กรมขนส่งทางน้ำและพาณิชยนาวี) มีหน้าที่ดูแลพื้นน้ำและการเดินทางทางน้ำ มีสำนักงานตั้งอยู่ที่ 1278 ถนนโยธา แขวงตลาดน้อย เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพมหานคร

ประวัติ

หน่วยงานที่ดูแลพื้นน้ำและการเดินทางทางน้ำของไทย มีมาตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี โดยมีชื่อเรียกหน่วยงานว่า เจ้าภาษี นายด่าน หรือ นายขนอมตลาด

ซึ่งทั้งหมดทำหน้าที่บังคับการจอดสมอเรือค้าขาย เก็บค่าธรรมเนียมเรือค้าขายที่เข้าและออกราชอาณาจักร โดยอยู่ในความปกครอง บังคับบัญชาของกรมพระคลัง

ในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี หน่วยงานนี้มีชื่อเรียกว่า "กรมท่า" หรือ "กรมเจ้าท่า" อยู่ในความควบคุมดูแลของกรมพระคลังสินค้า ซึ่งสันนิษฐานว่าตั้งขึ้นในสมัยพระเจ้าปราสาททอง

เป็นหน่วยงานหลวงเพื่อผูกขาดสินค้าบางอย่างเป็นสินค้าต้องห้าม ไม่ให้พ่อค้าประชาชนซื้อขายโดยตรง นอกจากผูกขาดซื้อขายสินค้าแล้ว พระคลังสินค้ายังมีหน้าที่เรียกเก็บค่าธรรมเนียมเรือสินค้าต่างชาติ ค่าภาษีสินค้าและค่าธรรมเนียมเข้าออก

ต่อมาจนกระทั่งสมัยกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานี ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทางราชการได้ทำสัญญาจ้างกัปตัน จอห์น บูช (John buch) ชาวอังกฤษ มาเป็นผู้ริเริ่มงานฝ่ายเจ้าท่า

มีการลงนามในสัญญาระหว่างไทยกับอังกฤษ เมื่อวัน 8ฯ9 ค่ำ จุลศักราช 1221 ปีมะแม เอกศก ตรงกับวันศุกร์ที่ 5 สิงหาคม พ.ศ. 2402 กรมเจ้าท่าจึงถือเอาวันที่ 5 สิงหาคมของทุกปี เป็นวันคล้ายวันสถาปนากรมเจ้าท่า

และต่อมา กรมเจ้าท่า ซึ่งแต่เดิมสังกัดในกรมพระคลัง ได้ย้ายสังกัดไปอยู่ในกระทรวงการต่างประเทศ และเมื่อ พ.ศ. 2432 ได้ย้ายไปอยู่กับกระทรวงโยธาธิการ

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งที่ทำการของกรมที่ตึกเจ้าสัวเส็งริมแม่น้ำเจ้าพระยา ข้างตลาดน้อย ตรงข้ามปากคลองสาน (คือที่ตั้งของกรมเจ้าท่าในปัจจุบัน)

ต่อมาใน พ.ศ. 2444 ได้ย้ายสังกัดกรมเจ้าท่าไปขึ้นอยู่ในกระทรวงนครบาล และใน พ.ศ. 2448 กรมเจ้าท่าได้ยกฐานะเป็นกรมชั้นอธิบดี และพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ทรงให้ตราพระราชบัญญัติการเดินเรือในน่านน้ำไทย ร.ศ. 124 (พ.ศ. 2448) และในปีนี้เอง ทรงเริ่มปรับปรุงกิจกรรมกรมเจ้าท่าขึ้นใหม่ โดยยกเอางานบางส่วนจากกรมคลองเดิมมารวมกับกรมเจ้าท่า

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ทางราชการได้ยกกระทรวงนครบาลซึ่งกรมเจ้าท่าสังกัด อยู่ไปรวมกับกระทรวงมหาดไทย จนกระทั่งปี พ.ศ. 2484 กรมเจ้าท่าจึงได้ย้ายสังกัดเป็นครั้งสุดท้าย มาขึ้นกับกระทรวงคมนาคมอย่างเช่นปัจจุบัน

ในปี พ.ศ. 2545 ได้มีการปฏิรูปราชการเพื่อให้การทำงานมีความเหมาะสมกับสภาพของงาน ได้มีการรวมสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมกิจการพาณิชยนาวี ให้เป็นหน่วยงานในสังกัดกรมเจ้าท่า แล้วเปลี่ยนชื่อจากกรมเจ้าท่า เป็นกรมการขนส่งทางน้ำและพาณิชยนาวี สังกัดกระทรวงคมนาคม

มีภารกิจเกี่ยวกับการส่งเสริมการพัฒนาระบบการขนส่งทางน้ำและการพาณิชยนาวี ให้มีการเชื่อมต่อระบบการขนส่งอื่นๆ ทั้งการขนส่งผู้โดยสารและสินค้า ท่าเรือ อู่เรือ กองเรือไทย และกิจการเกี่ยวเนื่อง เพื่อให้ประชาชนได้รับความสะดวกรวดเร็ว ทั่วถึง และปลอดภัย ตลอดจนการสนับสนุนภาคการส่งออกให้มีความเข้มแข็ง

ปี พ.ศ. 2552 มีพระราชกฤษฎีกา เปลี่ยนชื่อกรมการขนส่งทางน้ำและพาณิชยนาวี เป็น "กรมเจ้าท่า" พ.ศ. 2552 เพื่อให้สอดคล้องกับการปฏิบัติภารกิจของส่วนราชการ และเป็นการระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามหน่วยงาน

ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สิริสวัสดิ์ศุกรวาร สิริมานรมณีย์นะคะ

Create Date : 15 เมษายน 2554

0 comments

Last Update : 15 เมษายน 2554 8:48:26 น.

Counter : 4048 Pageviews.