ฉันและประสบการณ์การเลี้ยงกล้วยไม้ไอยเรศ (ตอนจบ)

นอกจากนี้แล้วควรที่จะให้กล้วยไม้ของเราได้กินนมสด และเบียร์บ้าง มีนักปราชญ์ชาวบ้านท่านหนึ่ง ซึ่งท่านชื่อลุงแดง ท่านอยู่ จ.สระแก้ว บอกกับดิฉันว่า รู้ไหมว่าปุ๋ยสำหรับต้นไม้ยี่ห้อไหนดีที่สุด?

 ดิฉันตอบว่าไม่รู้ ท่านบอกว่าปุ๋ยที่ดีที่สุดก็คือขี้ ดิฉันก็เลยถามว่านอกจากขี้แล้วยังมีอะไรอีกไหม ท่านก็บอกว่าคนกินอะไรแล้วโต พืชก็กินอาหารชนิดนั้นแล้วเติบโต เช่นกัน อาหารที่คนกินแล้วทำให้เจริญเติบโตมีอะไรบ้าง ซีรีแลค นมชนิดต่าง ๆ  จำพวกอาหารเลี้ยงเด็กชนิดต่าง ๆ ใช้ได้หมด แต่ที่ไม่แนะนำเพราะราคามันแพง ถ้าอยากได้ราคาถูก ๆ ก็หมักขี้เอา พืชโตเหมือนกันต้นทุนถูกกว่า คราวนี้หมักขี้เป็นปุ๋ยกล้วยไม้หมักยังไง ไปตักน้ำในบ่อเลี้ยงปลามา จากนั้นก็ไปหากระแป๋งปูนไปหิ้วขี้มาใส่ถังที่ใส่น้ำลงไป เอาขี้มา 5 อย่างจะขี้อะไรก็ได้ มาอย่างละกระแป๋ง หรือจะเอา 9 ขี้เพื่อความเป็นสิริมงคลก็ไม่ว่ากัน แต่มี 2 ขี้ ที่ดิฉันยังไม่กล้าใช้คือ ขี้หมากับขี้คน พอนำมารวมกันในถังแล้วจากนั้นก็เติมกากาน้ำตาลเข้าไป หมักไว้ประมาณ 1 อาทิตย์ขี้ก็จะเริ่มเปื่อยเข้ากัน จากนั้นเติมกากน้ำตาลเข้าไปอีก ถ้ามีกลิ่นก็เติมกากน้ำตาลจนกระทั่งไม่เหม็นหมักไว้อีก 1 อาทิตย์คราวนี้ ตักเอาส่วนที่เป็นน้ำ ๆ มาใช้ ผสมกับนมสด แล้วเอากล้วยไม้ลงชุบตัว ทำอาทิตย์ละครั้ง กล้วยไม้อวบสวยไม่ต่างจากการเลี้ยงในระบบอีแว๊บ

ส่วนถ้าจะใช้นมสดแนะนำให้ใช้กับกล้วยไม้ในปีที่ 2 เพราะถ้าเราใช้ตั้งแต่ยังเล็กกล้วยไม้จะชะงักการเจริญเติบโต นมจะมีแคลเซียมสูงถ้าเราให้กับต้นพืชที่กำลังงอก พืชชนิดนั้นจะชะลอการงอกยาวนาน หมายถึงงอกช้ากว่าพืชที่ไม่ได้ฉีดนมประมาณ 7-10 วัน ที่รู้เพราะเคยเอาไปฉีดต้นพริกกำลังงอกปรากฏว่ามันอยู่อย่างนั้น ไม่งอก ไม่โตสักที แต่สำหรับต้นที่โตแล้วจะโตได้เร็วมาก และใบจะสวย ในกล้วยไม้ก็เหมือนกันในต้นที่โตแล้วจะให้สีที่สด ใบจะมัน  ส่วนการให้นมก็แล้วแต่เรา โดยปกติที่บ้านจะให้ปีละครั้ง ส่วนการให้กินเบียร์จะให้เฉพาะไม้นิ้วที่เราต้องการใส่ใจเท่านั้นและแนะนำว่าอย่าใช้คนสวนไปฉีด เพราะเคยมาแล้ว ตอนก่อนไปก็ยังดี ๆ อยู่ พอตอนฉีดกลับมาตาเยิ้มมาเลย แล้วยังมีหน้ามาบอกว่าถ้าคุณจะให้ผมไปฉีดเบียร์ให้กล้วยไม้อีก เรียกผมได้เลยนะครับไม่ต้องเกรงใจ

คราวนี้มาดูว่าควรจะเลือกไอยเรศอย่างไรมาเลี้ยง ความจริงในบ้านเรามีนักบรีดเดอร์ไอยเรศที่มีชื่อเสียงมากมาย เช่น คุณลุงบัญชา คุณลุงดำรง อาจารย์ประสาท ลุงจ่าอดิศักดิ์ พี่โจ้ร้อยตะวัน  และคนอื่น ๆ อีกมากมาย สไตล์การพัฒนาไอยเรศของแต่ละคนก็แตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่ที่พ่อแม่พันธุ์ที่นำมาพัฒนา ดังนั้นการเลือกควรจะเลือกที่เราชอบและเราประทับใจ เพราะดอกที่ได้จะไม่ต่างจากที่เราคาดหวังมากนัก สำหรับตัวของดิฉันเอง ดิฉันเลือกเลี้ยงไอยเรศจากสวนคุณโจ้ ร้อยตะวัน (ต้องขอออกตัวก่อนว่าก่อนหน้านี้ ดิฉันกับคุณโจ้ก็ไม่เคยรู้จักกัน แต่เรามีความชอบไอยเรศเหมือนกัน เรื่องดังกล่าวจึงหนุนนำให้เราได้มารู้จักกัน เฉกเช่นเดียวกันกับที่ดิฉันและผู้เข้าร่วมสัมมนาวันนี้ล้วนเป็นคนรักและชอบกล้วยไม้เหมือนกันจึงทำให้เราได้มาพบเจอกัน) สำหรับเหตุที่เลือกเลี้ยงไอยเรศจากสวนแห่งนี้เพราะเป็นลูกผสมจากไม้ป่า อีกอย่างคุณโจ้มีไอยเรศที่มีความหลากหลายทางพันธุกรรมจำนวนมาก (อันนี้ไม่ได้โฆษณานะค่ะ ต้องขอออกตัวไว้ก่อนเดี๋ยวหาว่าดิฉันมีส่วนได้ส่วนเสียกับสวนคุณโจ้) และด้วยความหลากหลายทางพันธุกรรมไอยเรศนี้เองทำให้ดิฉันคิดในใจอยากจะก่อตั้ง สมาคมคนรักกล้วยไม้ไอยเรศขึ้นมา สมาคมนี้จะมีหน้าที่รวบรวมสายพันธุ์ไอยเรศ เอาเฉพาะที่สวย ๆ นะมาเก็บไว้ เพื่อการศึกษาและพัฒนาสายพันธุ์ในอนาคต ซึ่งต่อไปเราอาจจะมีไอยเรศสีแดง ที่มีสีแดงเกือบทั้งดอก, ไอยเรศเผือกปากชมพู อันนี้มีแล้วภูมิใจนำเสนอมาก, ไอยเรศขาวอันนี้สวยมากเหมือนมาลัยที่ร้อยจากดอกมะลิแรกแย้มเลย, ไอยเรศชมพูหวาน, ไอยเรศกระ, ไอยเรศลายเสือและไอยเรศอื่น ๆ อีกมากมาย ลักษณะทางพันธุ์กรรมเหล่านี้ ดิฉันตั้งใจจะรวบรวมและทำเป็นศูนย์ศึกษาพันธุ์กล้วยไม้พันธุ์ไทยแท้ไอยเรศขึ้นมา ดิฉันไม่เก็บค่าผ่านประตู ดิฉันไม่มีกล้วยไม้ไอยเรศขาย แต่สิ่งที่อยากจะถ่ายทอดคือส่งเสริมการเลี้ยงไอยเรศเป็นไม้ประดับและนำความภาคภูมิใจอันนี้ไปบอกกล่าวกันต่อ ๆ ว่าที่เมืองไทยมีกล้วยไม้ไทยที่สวยมาก รูปลักษณะเหมือนกับพวงมาลัยที่หมุนเป็นเกลียวสวยงาม เป็นความงามที่ธรรมชาติรังสรรค์มาเพื่อเป็นของขวัญแด่มวลมนุษย์ และเราคนไทยถือว่าโชคดีมากเพราะเราไม่ต้องไปดั้นด้นหาดูที่ต่างประเทศ มีแต่ต่างประเทศจะเข้ามาดู เพราะมันคือดอกไม้แห่งสยามประเทศ

อีกโครงหนึ่งที่ดิฉันพูดมาตลอดเลยก็คือดิฉันอยากทำโครงการ ‘วัดสวยกล้วยไม้งาม’ ความจริงโครงการนี้อยากร่วมมือกับผู้หลักผู้ใหญ่ทางการท่องเที่ยวในบ้านเราช่วยให้การสนับสนุน เพราะจะผลักดันให้วัดกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยว และศึกษาพันธุ์กล้วยไม้ในประเทศมากขึ้น ต่อไปเราจะมีรถไฟความเร็วสูงเชื่อมมาจากจีน ผ่านลาว พม่า เวียดนาม ไปสิงคโปร์ มาเลเซีย ประเทศเหล่านี้จะเชื่อมโยงเป็นโครงข่ายกันหมด และธุรกิจที่จะโด่งดังที่สุดในอนาคตก็คือการท่องเที่ยว ต่อไปใครจะไปเที่ยวลาวเราก็ไปแบบไปกลับได้ ไปเที่ยวพม่าก็ไปแบบไปกลับได้ ใช้เวลาเดินทางสองชั่วโมงเศษ ๆ จากกรุงเทพฯไปเวียงจันทร์ มันเป็นเรื่องอัศจรรย์ที่กำลังเกิดขึ้นจริงภายใน 4 ปีข้างหน้า เพราะฉะนั้นวันนี้เราควรจะลุกพากันมาสร้างคุณค่า สร้างอัตลักษณ์ให้กับสถานที่ท่องเที่ยวในบ้านเรา ญี่ปุ่นยังมีเทศกาลดอกซากุระบาน เมืองไทยก็มีเทศกาลกล้วยไม้ไอยเรศบานได้เหมือนกันและใครอยากดูอยากชมก็ไปดูไปชมได้ที่วัด ซึ่งนอกจากจะเห็นกล้วยไม้สวยแล้ว ยังได้เห็นอารยธรรม วัฒนธรรม รวมถึงศิลปกรรมต่าง ๆ ของคนไทยด้วยเพราะศูนย์รวมของคนไทยเราอยู่ที่วัด

โครงการนี้ดิฉันบอกตรง ๆ ว่าค่อนข้างมีความตั้งใจสูงมากและตั้งใจที่จะทำให้เกิดขึ้นในประเทศไทย อยากที่จะเผยแพร่ความงดงามของดอกไม้เมืองไทยให้กับนานาชาติได้เห็นว่า ‘โอ้!! เราไปเที่ยวเทศกาลไอยเรศบานที่เมืองไทยกันดีกว่านะ’ ต่อไปก็จะมีโปสเตอร์สนับสนุนการท่องเที่ยวที่มีภาพบรรยากาศกล้วยไม้สวย ๆ ควบคู่กับประติมากรรมของวัดวาอารามสวย ๆ เผยแพร่ไปที่ต่างประเทศ และดิฉันก็เชื่อว่าเราอยากไปดูซากุระบานยังไง ชาวต่างประเทศก็อยากมาชมไอยเรศบานในเมืองไทยแบบนั้น และที่สำคัญเดี๋ยวนี้ไอยเรศบานหลายช่วงมาก อย่างปีนี้ที่บ้านดิฉันบานตั้งแต่เดือนมีนาคม และคาดว่าจะมีช่อดอกไอยเรศให้เห็นยาวนานไปถึงเดือนสิงหาคม ที่สามารถบานได้ยาวนานขนาดนี้เพราะไอยเรศเริ่มมีความหลากหลายทางพันธุ์กรรม

และประเด็นท้ายที่สุดที่ถูกถามมามากเหลือเกินว่า ‘เลี้ยงกล้วยไม้อย่างไรให้ออกดอก’ เรามาพูดถึงกล้วยไม้ทั่วไปก่อน การที่จะถามว่าเลี้ยงอย่างไรให้ออกดอก ดิฉันก็คงจะต้องถามย้อนกลับว่าคุณเลี้ยงกล้วยไม้สายพันธุ์อะไร และกล้วยไม้ที่คุณเลี้ยงมันเป็นไม้ป่าหรือว่าไม้บ้าน ถ้าคุณเลี้ยงกล้วยไม้ป่า ดิฉันเป็นคนหนึ่งที่ต่อต้านการเลี้ยงกล้วยไม้ป่ามาตลอดทั้งชีวิต ขอใช้คำว่า ‘ขอร้อง!!’ อย่าไปอุดหนุนพวกพ่อค้าแม่ค้าที่ขายของป่าอีกเลย เพราะกล้วยไม้ที่พัฒนาแล้วเดี๋ยวนี้สวยกว่ากล้วยไม้ป่าหลายเท่านัก ที่สำคัญยังเลี้ยงง่าย ออกดอกให้เห็นง่ายกว่า และที่สำคัญคุณอาจจะโดนพ่อค้าแม่ค้าหลอกก็ได้ เพราะถ้าคุณไม่เชี่ยวชาญจริง ๆ คุณจะไม่มีทางรู้เลยว่า ไอ้ต้นกล้วยไม้ที่มีรูปภาพดอกสวย ๆ ติดเอาไว้ มันเป็นต้นเดียวกับในภาพนั้นจริงหรือไม่ เรื่องนี้มีคนโดนหลอกมาเยอะ สู้อดทนเลี้ยงมาก็หลายปีพอถึงคราวจะเห็นดอกออกมาเป็นดอกอะไรก็ไม่รู้ ไม่เหมือนรูปที่ติดกับต้นตอนซื้อมาเลยแม้ติดนิดเดียว กระนั้นก็ยังปลอบใจตัวเองอีกว่าพอมันมาอยู่เมืองแล้ว มันคงจะกลายพันธุ์

  ดังนั้นวันนี้หากคุณกำลังติดสินใจจะซื้อไม้ป่ามาเลี้ยง ดิฉันขอร้องว่าอย่าซื้อเลยค่ะ เรามาสนับสนุนนักพัฒนากล้วยไม้ในบ้านเราดีกว่า และปล่อยของป่าให้สวยงามอยู่คู่ป่าอย่างนั้นแหละ และถ้าจะถามย้อนกลับว่า ‘แล้วที่เห็นมาขายในสวนจตุจักรเยอะ ๆ ของป่ามันไม่ได้อยู่คู่ป่าแล้ว ขอเอามาเลี้ยงที่บ้านสักต้นสองต้นจะได้ไหม?’ ข้อนี้ดิฉันขอให้ทุกคนใช้จิตใต้สำนึกระลึกเสมอว่า อาชีพค้าขายถ้าเค้าค้าขายไม่ได้ เค้าก็ต้องหยุดขาย เพราะกระบวนการค้ามันจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อมีความต้องการซื้อเกิดขึ้น ถ้าพวกเราทุกคนร่วมมือร่วมใจกันไม่ซื้อกล้วยไม้ป่า สักวันหนึ่งเราก็จะไม่เห็นพ่อค้าแม่ค้าขายกล้วยไม้ป่าอีกเลย เพราะเขาเอามาขายแล้วขายไม่ได้ มีบางคนคิดไกลกว่านั้นอีกเพราะเคยได้ยินพ่อค้าแม่ค้าบอกว่าเป็นกล้วยไม้มาจากทางพม่า ลาว เขมร เพราะฉะนั้นเราไม่ได้ซื้อของป่าไทยถือว่าเราไม่ได้ทำลายทรัพยากรกล้วยไม้ป่าของไทย ถ้าใครคิดที่จะโต้แย้งแบบนี้ก็เอาเถอะ ใช้จิตใต้สำนึกคิดดูให้เยอะ ๆ ยาว ๆ ก็แล้วกัน ดิฉันขอใช้สิทธิ์เงียบ ไม่ขอตอบคำถามประเดี๋ยวจะยาว

 เรามาเข้าเรื่องกันเลยดีกว่า เพราะถ้าพูดถึงของป่าเมื่อไหร่ของมันขึ้น ...ถามว่าเลี้ยงกล้วยไม้ไม่ออกดอกเพราะอะไร อย่างที่บอกเราจำเป็นจะต้องรู้สายพันธุ์ก่อนว่าเรากำลังเลี้ยงกล้วยไม้ชนิดไหนอยู่ ถ้ารู้แล้วว่าเลี้ยงชนิดไหนก็ดูว่ามันออกดอกช่วงไหน เพราะเราจะได้บำรุงโดยการให้ปุ๋ยสูตรกลางสูงถูกช่วง สมมติว่าไอยเรศจะเริ่มแทงช่อดอกในเดือนมีนาคม เดือนมกราคมเราก็ควรจะให้ปุ๋ยบำรุงดอกได้แล้วอาจจะไปเร่งสีหรือเร่งความยาวของช่อดอกก็ขึ้นอยู่กับสูตรปุ๋ยที่ใช้  แต่โดยปกติแล้วที่คนกรุงเทพเลี้ยงกล้วยไม้ไม่ออกดอกเพราะ คุณนำกล้วยไม้ไปแขวนไว้ใต้หลังคาบ้าน หรือไม่ก็นำไปแขวนบริเวณกำแพงบ้าน เลี้ยงแบบนี้มันไม่ออกดอกหรอกค่ะ ยกเว้นหวายนะ เพราะใต้หลังคามันเป็นลมร้อน ความชื้นไม่มี สารอาหารที่กล้วยไม้ต้องการในชั้นบรรยากาศก็ไม่มี แล้วคุณจะเอาอะไรมาให้กล้วยไม้คุณโต ให้จำไว้เสมอว่ากล้วยไม้ที่ชะงัดการเจริญเติบโตหมายถึงมันไม่โตกว่าที่คุณซื้อมา อย่าไปหวังว่าจะได้เห็นดอกต่อให้เลี้ยงมาเกือบจะ 10 ปีแล้วก็ตามเถอะ ไม่มีวันเห็นดอกหรอกเพราะสภาพแวดล้อมไม่เอื้ออำนวยต่อการส่งช่อดอก กล้วยไม้จะเจริญเติบโตได้ดีในที่แจ้งและโล่ง หมายถึงว่าคุณไปกางแสลนในที่โล่งแจ้ง แล้วเอากล้วยไม้ไปแขวน รดน้ำใส่ปุ๋ยดูแลอย่างดี แบบนั้นออกดอกแน่นอน ถ้าคุณทำแบบนี้ดิฉันจะไม่ถามสักคำว่าคุณเลี้ยงกล้วยไม้สายพันธุ์อะไร เพราะไม่ว่าจะกล้วยไม้ชนิดไหนมันก็ออกดอก หรือถ้าบ้านคุณไม่มีที่โล่งแจ้ง แต่อยากเห็นกล้วยไม้ออกดอกจริง ๆ ง่ายนิดเดียว ที่บ้านคุณมีต้นไม้ใหญ่ ๆ บ้างไหม เช่น ต้นมะม่วง ต้นมะขาม ต้นจำปี ต้นชวนชน หรือต้นอะไรก็แล้วแต่ที่มีขนาดใหญ่พอสมควร   ถ้ามีนำกล้วยไม้ที่คุณแขวน ๆ ไว้ใต้หลังคา หรือใต้ร่มเงาอะไรก็ตามแต่ ไปติดไว้กับต้นไม้ซะให้นำไปติดกับลำต้นนะไม่ได้แนะนำให้นำไปแขวนฟังให้ดี เสร็จแล้วคุณจะรดน้ำมันบ้างหรือจะขี้เกียจไม่รดเลยก็เรื่องของคุณเพราะถ้าคุณเอากล้วยไม้ไปฝากไว้กับต้นไม้แล้ว ยังไงมันก็ไม่ตาย  การนำกล้วยไม้ไปฝากไว้กับต้นไม้ก็เหมือนกับการฝากให้เทพารักษ์ช่วยดูแลรักษา แล้วคุณจะได้เห็นกล้วยไม้ออกดอกแน่ ๆ 100% และจะออกดอกดีกว่าที่คุณเลี้ยงเองเสียอีก อันนี้ดิฉันกล้าการันตี ถ้าใครทำตามวิธีที่ดิฉันบอกแล้วกล้วยไม้มันยังไม่ออกดอกมาคุยกันหลังไมค์ หรือถ้าคุณไม่มีทั้งต้นไม้ใหญ่ ไม่มีทั้งที่โล่งแจ้ง แต่ยังอยากเห็นกล้วยไม้ออกดอก รออีกสักพักดิฉันกำลังทำธุรกิจกล้วยไม้ให้เช่า จะเอากล้วยไม้ที่กำลังออกดอกให้คุณไปเลี้ยงที่บ้าน มีเวลาเชยชมประมาณ 1 เดือน  พอดอกร่วงก็เอากลับคืนมาเอาต้นใหม่ที่กำลังออกดอกกลับไปแบบนี้น่าจะพอทดแทนความสุขของคนรักกล้วยไม้ได้บ้าง

อีกเรื่องหนึ่งที่อยากฝากนักศึกษาไว้ คือ นอกจากตัวดิฉันจะหลงรักและคลั่งไคล้กล้วยไม้ไอยเรศแล้ว ยังชอบดอกคุณนายตื่นสายเป็นชีวิตจิตใจ  และในแต่ละวันดิฉันจะตื่นไปดูกล้วยไม้ก่อนแล้วค่อยมาดูดอกคุณนายตื่นสาย เพราะถ้าไปเช้าเกินมันยังไม่ตื่นกัน ที่ดิฉันสังเกตมาตลอดไม่รู้ว่าคุณผู้ฟังในที่นี้จะสังเกตและคิดเหมือนดิฉันหรือเปล่าว่ามันเป็นดอกไม้ชนิดเดียวที่ไม่มีศัตรูทางด้านแมลงรบกวนเลยแม้แต่ชนิดเดียว ที่ดิฉันมองว่ามันน่าสนใจคือจุดตรงนี้ คุณนายตื่นสายที่ดิฉันกล่าวถึงคือชนิดใบแหลมนะที่มีดอกเป็นชั้น ๆ ไม่นับรวมชนิดใบป้านอันนั้นดิฉันไม่ได้ศึกษา  ดิฉันเคยคิดอยากจะศึกษาเรื่องนี้อย่างจริงจังอยู่เหมือนกัน คุณนายตื่นสายอาจจะเป็นพืชอีกชนิดหนึ่งที่จะมาทดแทนเรื่องยาฆ่าแมลงที่เป็นสารเคมีในอนาคตก็ได้ อันนี้เป็นแค่ข้อสันนิฐานที่อยากจะฝากไว้ให้นักศึกษาทางด้านการเกษตรที่นั่งอยู่ตรงนี้ได้นำไปต่อยอด เพราะพวกเรามีเวลาศึกษา มีเครื่องไม้เครื่องมือในสถานศึกษาครบพร้อม เรื่องนี้ก็ไม่น่าจะอยากเกินความตั้งใจถ้าเราลงมือทำ ถ้ามันเป็นได้จริงอย่างนั้นต่อไปเราจะผลิตยาฆ่าแมลงหรือสารกำจัดหนอนได้จากดอกคุณนายตื่นสายที่เป็นมิตรต่อโลก และปลอดภัยต่อเกษตรกร ที่สำคัญดอกไม้ชนิดนี้ปลูกง่าย ตายยาก

วันนี้ดิฉันก็บรรยายมาพอสมควรแก่เวลา ท้ายที่สุดอยากจะฝากไว้ว่า ไอยเรศเป็นกล้วยไม้ที่มีเสน่ห์และเลี้ยงไม่ยากอย่างที่คิด เมื่อก่อนนี้เคยคิดว่าไอยเรศต้องเลี้ยงถึง 4 หรือ 5 ปีถึงจะได้เห็นดอก แต่ปัจจุบันนี้เวลาเพียง 3 ปีก็ได้เห็นช่อดอกแล้ว และมีบางสวนบอกว่าปีที่สองก็เห็นดอกแล้วนะ  เมื่อต้นเดือนที่ผ่านมาดิฉันเดินไปดูงานกล้วยไม้ที่สยามพารากอน กล้วยไม้ไอยเรศต้นหนึ่งราคา 4,000 บาทและคนขายติดป้ายว่ามีคนซื้อไปแล้ว ข้อนี้บ่งบอกได้ถึงไอยเรศนอกจากเป็นกล้วยไม้ที่สวยแล้ว ยังมีมูลค่าน่าเก็บรักษาและสั่งสมไว้เป็นสมบัติ อย่างน้อย ๆ ถ้ากล้วยไม้ที่คุณเลี้ยงไว้ออกดอก คุณจะเกิดความภาคภูมิใจ ยิ่งเลี้ยงดูมาจากต้นเล็ก ๆ ตั้งแต่ต้นเท่าถั่วงอก จนกลายมาเป็นต้นใหญ่ๆ แจกช่อดอกที่ยาวเฟื้อย ความภูมิใจก็จะยิ่งบังเกิดขึ้นในหัวใจหลายเท่า สิ่งเหล่านี้แหละคือรางวัลที่ไอยเรศได้มอบให้กับคุณ ดิฉันคงต้องขอจบการบรรยายเพียงแค่นี้และขอขอบคุณทุก ๆ ท่านที่รับฟังด้วยความตั้งใจ หากมีคำพูดประโยคใดฟังแล้วไม่ระรื่นหูหรือไปขัดต่ออารมณ์ของท่านก็ขอประทานอภัยมา ณ โอกาสนี้ ขอขอบคุณค่ะ

Create Date : 18 มิถุนายน 2554		7 comments
Last Update : 18 มิถุนายน 2554 13:36:09 น.
Counter : 8785 Pageviews.
Share Tweet