BlogGang.com : : amulet108 : ย่างก้าว ย่างกุ้ง ชมชีวิตชาวพม่าวันนี้

ย่างก้าว ย่างกุ้ง ชมชีวิตชาวพม่าวันนี้

ย่างก้าว ย่างกุ้ง ชมชีวิตชาวพม่าวันนี้

พงษ์ผกา ภวภูตานนท์ฯ

แม่น้ำย่างกุ้ง

"When in doubt, smile" หรือ "หากสงสัยให้ยิ้มไว้ก่อน"

เป็นคำโปรยบนป้ายต้อนรับนักท่องเที่ยวที่ ท่าอากาศยานนานาชาติย่างกุ้ง (มินกาลาดง)

แม้เจ้าหน้าที่สนามบินมีสายตาอันระแวดระวังกับการตรวจตราที่เข้มงวด แต่ทันทีที่นักท่องเที่ยวยิ้มให้ เจ้าหน้าที่ก็ยิ้มตอบอย่างเป็นมิตร

ย่างกุ้งวันนี้ ยังคงเป็นเมืองสำคัญอันดับหนึ่งของพม่า นับตั้งแต่พม่าเปิดประเทศและวางเส้นทางที่จะเดินไปสู่ความเป็นประชาธิปไตย จนนานาประเทศยกเลิกมาตรการคว่ำบาตร

ในขณะที่ชาติร่วมสมาคมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรืออาเซียน ต่างร่วมยินดีกับพม่า โดยเฉพาะวันนี้ที่พม่าเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬามหกรรมซีเกมส์ครั้งที่ 27 หลังจากเว้นวรรคมานาน 44 ปี

ในวันเยือนย่างกุ้ง ก่อนมหกรรมซีเกมส์ ฝนตกตลอดทางระหว่างที่เดินทางออกจากสนามบิน

สิ่งหนึ่งที่สังเกตได้นอกจากรถตู้ที่คนขับอยู่ด้านซ้ายตามวัฒนธรรมการขับรถแบบอังกฤษแล้ว รถหรูในถนนย่างกุ้งเริ่มมีเยอะขึ้นผิดคาดจากที่คิดไว้ ข้ามขั้นไปขนาดที่ว่าหากไม่ใช่รถเก่า บางส่วนก็เป็นรถยนต์ยี่ห้อฮอนด้า โตโยต้าไปเลย ซึ่งน่าสังเกตว่าหน้ารถจะเป็นตรายี่ห้ออื่นเหมือนกับไม่ใช่รถมือ 1 ที่ซื้อมาจากศูนย์

ส่วนรถยนต์ยี่ห้อเปอร์โยต์ เบนซ์ หรือ รถหรูราคาหลักล้านมีพอสมควรแต่ยังไม่มาก แต่ปัญหาคือ ไม่มีอะไหล่ศูนย์ซ่อมคนที่ใช้รถแพงก็เป็นพวกคนรวย ดังนั้นเลยลงทุนเปิดอู่นำเข้าอุปกรณ์รถยนต์หรูเสียเอง

ถนนหนแห่งทุกสายในย่างกุ้ง แทบไม่มีมอเตอร์ไซค์เลยเพราะรัฐบาลสั่งห้าม เนื่องจากไม่ต้องการให้การจราจรวุ่นวายและไม่เป็นระเบียบ แต่ก็มีคนขี่จักรยานสองล้อ รวมถึงสามล้อถีบขนาดเล็ก รับส่งผู้โดยสารระยะสั้นบ้างประปราย

ส่วนรถประจำทางที่นี่จะเป็นรถบัสมือสองจากประเทศใกล้เคียงเช่น รถบัสจีน หรือรถรับส่งนักเรียนญี่ปุ่น ที่ผันมาเป็นรถประจำทาง เป็นต้น และที่สำคัญการจราจรของพม่ายังคงใช้แตรรถเปลืองอย่างเคย

ชเวดากองวันฝนพรำ

ที่น่าตื่นตาคือตัวเมืองย่างกุ้ง ในฐานะเมืองหลวงเก่า มีสภาพอาคาร บ้านเรือนเก่าคล้ายกับย่านเจริญกรุง ในกรุงเทพฯ บ้านเรา อุดมไปด้วยป้ายโฆษณาสินค้าอุปโภคบริโภค ซึ่งเป็นยี่ห้อสินค้าที่มาจากไทยเป็นส่วนใหญ่ ติดตามตึกเต็มไปหมดจนทำให้คล้ายกับเป็นย่านค้าขายไปเสียหมด

ที่น่าสังเกตคือป้ายโฆษณาเป็นสินค้าด้านการเสริมความงาม หรือผลิตภัณฑ์ความงาม จนไม่แน่ใจว่าครีมกลูต้า ค่านิยมผิวขาวจะเข้ามาเบียด ทานาคา เครื่องสำอางยอดนิยมมาช้านานของพม่าออกไปในอนาคตหรือไม่

แต่ดูท่าคงจะไม่ใช่ตอนนี้แน่นอนเพราะมองไปทางไหนไม่ว่าเด็กเล็กหรือผู้ใหญ่ต่างมีรอยแป้งทานาคาบนพวงแก้มทั้ง 2 ข้างกันทั้งนั้น หากสังเกตดีๆ ก็มีแต่คนถือโทรศัพท์มือถือตลอดเวลา ชาวย่างกุ้ง ค่อนข้างติดโทรศัพท์มือถือ ติดแช็ตพอสมควร

ที่เห็นนิยมใช้มากสุดๆ คือยี่ห้อซัมซุง ถึงขั้นมีที่ชาร์จแบตฯ ซัมซุงฟรี ในท่าอากาศยานนานานาชาติมินกาลาดงเพียงยี่ห้อเดียว ส่วนยี่ห้อที่นิยมรองลงมาคือยี่ห้อหัวเหว่ย (huawei) ของจีน ไอโฟนมีบ้างแต่ไม่แพร่หลาย ผู้คนที่นี่ไม่ว่าจะประกอบอาชีพอะไร ก็ต้องมีโทรศัพท์ มือถือใช้แทบทั้งนั้น

พูดถึงเด็กนักเรียนที่นี่มีเครื่องแบบเป็นเสื้อเชิ้ตขาว บ้างแขนสั้น บ้างแขนยาว นุ่งโสร่งเขียวเข้ม นิยมประแป้งทานาคา มีผิวพรรณดีขาวเหลือง วันที่เดินทางถึงพม่าตรงกับวันเสาร์ แต่ระหว่างทางที่นั่งรถซึ่งตรงกับเวลาบ่าย 3 โมงเย็น ตามเวลาท้องถิ่นของพม่านั้น กลับพบภาพที่เด็กนักเรียนเพิ่งเลิกเรียนและกำลังโดยสารรถสองแถวกลับบ้านกันอย่างเนืองแน่น

คำตอบที่ได้ชวนทึ่งว่า เป็นธรรมดาที่เด็กนักเรียนที่นี่จะใช้เวลาเรียนในเสาร์ เนื่องจากทางการพม่าจะบังคับให้เรียนเฉพาะวันเสาร์เป็นเวลา 3 เดือน เนื่องจากจะได้หยุดไปทำบุญในช่วงเข้าพรรษา

เรื่องนี้สะท้อนว่าทางการพม่าให้ความสำคัญกับศาสนาพุทธในประเทศเป็นอย่างมากถึงขนาดที่ว่าเว้นช่วงวันหยุดเพื่อให้เยาวชนไปประกอบพิธีกรรมทางศาสนา

เมื่อเดินทางไปถึงพระพุทธไสยาสน์เจาทัตยี (พระนอนตาหวาน) มีพระสงฆ์ใส่จีวรเข้ม ไม่ถือ ตัวอย่างสมณเพศเหมือนพระสงฆ์ไทยพูดอังกฤษได้ เข้ามาคุยและแนะนำธรรมเนียมการไหว้พระของที่นี่ว่า ชาวพม่านิยมนับลูกประคำขณะสวดมนต์ รวมทั้งความเชื่อมีให้เห็นแทบทุกวัดคือการสรงน้ำที่พระพุทธรูป และตัวปูนปั้นรูปสัตว์ประจำวันเกิดแห่งละ 3 ขัน โดยมีความเชื่อว่าจะทำให้โชคดี และสัตว์ประจำวันเกิดมีความหมายคล้ายการเรียกขวัญของไทยให้สถิตอยู่กับตัวเรา

ในส่วนของย่านตลาดที่มีการซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้า ตั้งแต่ ตลาดสกอต (Scott Market) ตลาดที่เป็นที่รู้จักของชาวต่างชาติ ไปจนถึงย่านอินเดียทาวน์ และย่านไชน่าทาวน์ เงินที่ใช้จะมีแต่แบงก์ จ๊าตไม่มีเหรียญเลย ชาวพม่าเล่าว่ารัฐบาลเพิ่งสั่งยกเลิกการใช้เหรียญไป แล้วให้ใช้แต่แบงก์แทน

แบงก์ใหญ่ที่สุดมีมูลค่า 5,000 จ๊าต หรือราว 165 บาท คาดว่าในอนาคต พม่าอาจจะออกแบงก์จ๊าตที่มีมูลค่าสูงกว่าเพื่อรองรับการใช้จ่าย และการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจก็เป็นได้

ส่วนหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นที่นี่ ราคาโดยเฉลี่ยตกอยู่ที่ฉบับละ 550 จ๊าต หรือราว 18 บาท ราคาสูงกว่าหนังสือพิมพ์ในเมืองไทย อันสะท้อนถึงค่านิยมของสังคมที่สื่อในประเทศปิดแบบนี้ถือเป็นของแพงและค่อนข้างมีราคา

ฝั่งตรงข้ามตลาดสดของพม่า ก็มีห้างสรรพ สินค้าคล้ายคลึงกับห้างสรรพสินค้าเทสโก้-โลตัสที่เมืองไทย ตั้งอยู่ ช่างประจวบเหมาะพอดีที่มาพบกับมินิคอนเสิร์ตของนักร้องแนวป๊อป และฮิพฮอพของพม่า ซึ่งเป็นที่นิยมมากๆ ในหมู่วัยรุ่นพม่า รวมทั้งมีสไตล์การแต่งตัวคล้ายนักร้องเกาหลีสีสันสดใสใน ผู้หญิง และค่อนข้างมีค่านิยมแบบตะวันตกสูงมากในจังหวะและทำนองเพลง

ส่วนมิวสิควิดีโอของนักร้องชาย มีฉากจูบให้เห็นและใส่ชุดที่โชว์ทรวดทรงมากขึ้นแต่ไม่ถึงกับวาบหวิวและมากเกินไป มองไปโดยรอบจะเห็นกลุ่มเพื่อนพี่น้องครอบครัวมากกว่า ที่นิยมเที่ยวห้าง หนุ่มสาวมีกิจกรรมเหมือนเด็กไทยสมัยก่อนการแสดงออกเดินจับมือกันมีให้เห็นได้ทั่วไปแต่ไม่หวือหวา

ชีวิตยามค่ำคืนริมตลาดย่านไชน่าทาวน์ของย่างกุ้ง เรียบง่ายและเต็มไปด้วยร้านค้า ร้านอาหารช่วยบรรเทาความหิวยามดึก แต่อีกมุมหนึ่งยังมีคนไร้บ้านและขอทานให้เห็นอยู่ประปราย ไม่มากเท่ากับเมืองไทย แต่ก็เริ่มเห็นช่องว่างระหว่างคนรวยกับคนจนในย่างกุ้งเกิดขึ้นบ้าง และแน่นอนคนส่วนใหญ่ดูจะเป็นคนชั้นกลางที่มีแนวโน้มว่าจะสามารถพัฒนากำลังซื้อของตนได้ในอนาคต

จากที่สังเกตคือชายชาวพม่าในย่างกุ้งไม่ได้กดขี่หรือเห็นผู้หญิง เป็นเพศสถานะรองในระดับราชการและสังคม สังเกตจากที่เจดีย์ ชเวดากอง ผู้ชายค่อนข้างให้เกียรติและเทกแคร์ผู้หญิง กางร่มพร้อมถือของให้ขณะฝนตก

ประกอบกับการสังเกตในส่วนข้าราชการระดับสูงในการอบรมความเป็นผู้นำของบริษัทเดลคาร์เนกี้ ข้าราชการที่เข้าร่วมในงานแสดงของวงสวนพลู ก็มีผู้หญิงเข้าร่วมเยอะในระดับข้าราชการ ไม่ใช่แค่มีแต่เหล่าภริยาเท่านั้น รวมทั้งมีผู้หญิงดำรงตำแหน่งข้าราชการระดับสูงเป็นจำนวนไม่น้อยเลยทีเดียว

มองไปมาก็พบว่า เพศทางเลือกที่นี่ก็มีให้เห็น แต่ค่อนข้างน้อยมาก มีการแต่งกายแสดงออกทางเพศอย่างชัดเจน คือการแสดงออกว่าการเป็นทอม เป็นกะเทย ในสังคมย่างกุ้งดูจะไม่ใช่เรื่องผิดหรือแปลกประหลาดอะไร อาจจะไม่ได้ยอมรับแต่ก็ไม่ได้ปฏิเสธที่จะอยู่ร่วมกับเพศทางเลือกเหล่านี้

การเดินอาจทางจบลงด้วยความรู้สึกที่เปลี่ยนไปจากเคย การได้เห็นวิถีชีวิตชาวพม่าบนท้องถนนนั้นไม่เหมือนในบทเรียนหรือข่าวการเมืองที่เคยอ่าน

เหมือนโลกแห่งความฝันกับโลกแห่งความจริงห่างกันแค่เพียงเปลือกตากั้น

การปกครองกับการใช้ชีวิตต่างกันฉันใด การกระทำของรัฐบาลก็ไม่ใช่ตัวแทนที่จะพูดแทนคนในประเทศได้อย่างแท้จริงฉันนั้น

ความใสซื่อ มีน้ำใจของชาวพม่าเป็นสิ่งที่ต้องไปสัมผัสและเข้าใจด้วยตัวเอง