ศิลปะของการดับทุกข์ ตอนที่2 หลวงพ่อปัญญานันทภิกขุ

เราหัดทำตนเป็นเด็กอ่อนทางจิตใจเสียบ้างก็จะสบาย เด็กได้เปรียบผู้ใหญ่เพราะเด็กไม่มีความยึดมั่นในเรื่องอะไรต่างๆ เด็กยังไม่ฉลาดในการที่จะยึด แต่ว่าเรานี่ฉลาดในการที่จะยึด แต่เป็นความฉลาดที่ไม่ได้เรื่อง เพราะฉลาดในการที่จะยึดจะแบก เอามาไว้เป็นของตัวโดยไม่รู้ว่าสิ่งนั้นจะทำให้เราหนักใจ ทำให้เราเกิดความทุกข์ทางใจ เราไม่เข้าใจเราก็เข้าไปยึดสิ่งนั้นไว้ สำคัญว่าสิ่งนั้นเป็นของเราตลอดเวลาไม่รู้จักปล่อยไม่รู้จักวางในสิ่งเหล่านั้น เราก็แบกหนักอยู่เรื่อยไป เหมือนกับคำที่พระท่านว่า “ภาราหะเว ปัญจักขันธา - ขันธ์ห้า เป็นภาระอันหนักเน้อ”หมายความว่า หนักเพราะเข้าไปแบก ถ้าเราไม่ไปแบก มันก็ไม่หนักอะไร มันเป็นเรื่องธรรมชาติของมันอย่างนั้น มันเกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป ตามวิถีทางของธรรมชาติ ถ้าเราไม่เข้าไปยึด มันก็เป็นของมันอย่างนั้น เราไม่ต้องเป็นทุกข์กับสิ่งเหล่านั้น แต่เมื่อใดเราไปยึดถือว่าสิ่งนี้ที่เป็น“ของฉัน”ขึ้นมา เราก็เป็นทุกข์เพราะความยึดถือนั้นด้วยตัวอุปาทาน ตัวศัพท์ธรรมะเรียก“อุปาทาน” แปลเป็นภาษาไทยว่า ยึดมันถือมั่น หรือท่านใช้ศีพท์อีกคำหนึ่งว่า“อภินิเวส”เช่นในพระพุทธภาษิตที่ว่า “สัพเพ ธัมมา นาลัง อะภินิเวสายะ” “อะภินิเวสายะ” ก็หมายถึงว่าการยึดมั่นถือมั่นเหมือนกัน เหมือนกับตัวอุปาทานนั่นแหละ แต่ว่าใช้ศัพท์อีกศัพท์หนึ่งว่า อะภินิเวสายะแปลว่า เข้าไปยึดมั่นถือมั่น ว่าเป็นตัวฉัน เป็นของฉัน เมื่อเราเข้าไปยึดสิ่งใดว่าเป็นตัวเราเป็นของเรา เป็นตัวฉันเป็นของฉัน จิตก็เป็นทุกข์ทันที เป็นทุกข์เพราะสิ่งนั้น อันนี้เป็นเคล็ดที่เราควรจะรู้ไว้ในใจของเรา แล้วก็จะได้ไปแก้ปัญหาชีวิตของเราได้ เวลาใดที่เราเป็นทุกข์ เราก็ต้องพิจารณาว่าที่ได้เกิดความทุกข์นี่เพราะอะไร เพราะเราไปยึดถือว่าเป็นของเรานั่นเองเป็นของฉัน ทรัพย์ของฉัน สามีของฉัน ภรรยาของฉัน บ้านของ ฉันรถของฉัน รวมไปถึงประเทศของฉัน มันก็ยิ่งไปกันใหญ่ ถ้าใครไปยึดถืออย่างนั้นความทุกข์มันก็เพิ่มขึ้น ยึดถือของน้อย ทุกข์มันก็มีปริมาณน้อยหน่อยใหญ่มันก็มีปริมาณมาก ยึดมากก็ทุกข์มาก ยึดน้อยก็ทุกข์น้อย แต่ถ้าเราไม่ยึดเสียเลย...การไม่ยึดก็คือ มีปัญญา มีปัญญารู้เท่ารู้ทันในสิ่งนั้นตามสภาพที่เป็นจริง คือรู้ว่าอะไรๆ มันก็มีแต่เพียง ๓ เรื่องเท่านั้น คือเกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป เกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป สภาพมันเป็นเช่นนั้นอยู่ตลอดเวลา อย่าไปจับเอาตอนใดตอนหนึ่งของสิ่งนั้นว่าเป็นตัวเรา เป็นของเรา เราก็ไม่ต่อมีปัญหา ไม่ต่องมีความทุกข์ เพราะเรื่องอย่างนั้น ทีนี้ คนเราไม่รู้จักใช้ปัญญา พิจารณาสิ่งต่างๆให้เกิดความเข้าใจว่า ธรรมชาติแท้จริงของสิ่งเหล่านั้นมันเป็นอยางไร เราไม่ได้คิดให้เกิดปัญญาให้เกิดความเข้าใจแจ่มแจ้ง พออะไรเกิดเปลี่ยนแปลงขึ้นมาเราก็ต้องเป็นทุกข์เพราะสิ่งนั้น บางทีทุกข์ขนาดหนัก ทุกข์จนกระทั่งว่าจะกินไม่ได้ นอนไม่หลับเอาเสียทีเดียว แล้วถ้าทุกข์มากๆ เข้า สภาพจิตก็จะเปลี่ยนแปลงไป คือ จะเป็นโรคทางจิต หรือเป็นโรคทางประสาทอาการทางร่างกายก็เปลี่ยนแปลงไปด้วย สิ่งเหล่านี้มันเกิดขึ้นเพราะเราไม่เข้าใจในเรื่องทั้งหลายตามสภาพที่เป็นจริง ถ้าพูดกันอย่างตรงไปตรงมาก็พูดว่า เราโง่ นั่นเองไม่ใช่เรื่องอะไร เราโง่...พอเราโง่แล้วเราก็เข้าไปหาเรื่องที่มันเป็นทุกข์ตลอดเวลา ถ้าเรามีความฉลาดเราก็ต้องคิดในแง่ที่จะไม่ทำให้เราเป็นทุกข์ มีการคิดที่จะไม่ให้เป็นทุกข์ก็ได้ คิดให้เป็นทุกข์ก็ได้เหมือนกัน ถ้าเราคิดให้เป็นทุกข์ก็คิดด้วยความโง่ความเขลา แต่ถ้าเราคิดให้ไม่เป็นทุกข์ก็หมายความว่า เราคิดด้วยปัญญา มันมีทางอยู่ตั้ง ๒ ทางที่จะให้เราเดิน ทีนี้เราจะเดินทางใด เดินทางที่จะคิดให้เป็นทุกข์หรือว่าเส้นทางที่เราคิดแล้วไม่มีความทุกข์ ญาติโยมลองนึกดู นึกดูด้วยปัญญาของตัวเอง ก็จะเห็นว่า เอ! คิดแล้วไม่ให้เป็นทุกข์นี่มันดี แต่คิดแล้วไห้เป็นทุกข์มันไม่ดี เราก็มองเห็น แต่มองเห็นแล้วทำไมเราไปคิดให้เป็นทุกข์อีก ทำไมไม่มาคิดในท่าทีที่จะไม่ให้เกิดความทุกข์ขึ้นในจิตใจของเรา ทำไมเราไม่คิดอย่างนั้น ความเคยชินนั่นเอง เพราะตั้งแต่เกิดมานี่เราเรียนรู้แต่เรื่องให้ยึดทั้งนั้น เขาสอนให้เรายึดถือทั้งนั้น ตั้งแต่เป็นเด็กพอรู้เดียงสาเขาก็บอกให้เรารู้ว่าอันนี้ของหนู อันนี้ของพ่อนั่นของหนูให้ยึดถือเรื่อยมาตั้งแต่เป็นเด็กเล็ก เราสอนอย่างนั้นให้เด็กยึดถือทั้งนั้นไม่ได้สอนให้ปล่อยให้วาง แต่ว่าเด็กมันก็รับไว้อย่างนั้นจนกระทั่งเติบโตขึ้นเป็นเด็กอนุบาลเป็นเด็กประถมมัธยมอะไรในโรงเรียนในการสอนต่างๆ ก็สอนให้“ยึด”ทั้งนั้น ให้รักชาติ ไห้รักประเทศ อะไรอย่างนี้ สอนให้รักก็คือให้ยึดถือในชาติของตัวในประเทศของตัว แล้วก็ในพระศาสนานี่ก็สอนให้ยึดถือ คือไม่ได้สอนให้สมาทานเอาไปปฏิบัติ มันมีคำอยู่คู่กันเรียกว่าความยึดมั่นถือมั่น มาจากคำว่า“อุปาทาน”หรือ“อะภินิเวายะ” อีกคำหนึ่งเรียกว่า“สมาทาน” เช่นเราสมาทานศีลนี่ก็หมายความว่ารับเอาข้อปฏิบัติไปใช้ในชีวิตของเรา นั่นมันไม่ทำให้เกิดความยึดถือ..เป็นทุกข์ ถ้าเราสมาทานด้วยปัญญาเราก็ไม่เป็นทุกข์อะไร เอาไปใช้โห้เกิดความเจริญทางด้านจิตใจ เช่น เราสมาทานศีล ๕ เราก็ระวังใจของเรา ไม่ให้มีเจตนาที่จะไปฆ่าใครทำร้ายใครไปลักของใคร ไปประพฤติผิดโนทางกามกับใครๆ ไม่พูดโกหก คำหยาบ คำเหลวไหล ไม่เสพสิ่งเสพติดมึนเมา รักษาสภาพใจไว้อย่างนั้นเรียกว่าเราสมาทานศีลอยู่ ปฏิบัติศีลอยู่ ไม่ได้เกิดความทุกข์อะไรไม่ได้ทำใจให้เป็นทุกข์เพราะการสมาทานอย่างนั้น เราสมาทานในเรื่องที่จะทำสมาธิ หมายความว่า อธิษฐานใจให้เกิดความมั่นคงทางใจว่า เราจะฝึกสมาธิชั่วเวลาเท่านั้นเวลาเท่านี้ เช่นจะนั่งทำใจให้สงบเป็นเวลา ๑๐ นาที ๒๐ นาที หรือ ๑ ชั่วโมง อย่างนี้ก็เรียกว่าเป็นการสมาทาน เพื่อให้เกิดอาการเช่นนั้นขึ้นมาในใจไม่เรียกว่าเป็นการยึดมั่นถือมั่นหรือไม่เรียกว่าเป็นตัวอุปาทาน มันเป็นความตั้งใจที่จะทำในสิ่งถูกต้อง สภาพจิตเราจะไม่เป็นทุกข์อะไร แต่ถ้าเราไปทำอาการยึดมั่นถือมั่นขึ้นมา ก็เกิดเป็นปัญหา เช่น นับถือศาสนานี่ ก็เรียกว่านับถือเพื่อนำมาใช้เป็นระเบียบสำหรับปฏิบัติในชีวิตประจำวัน แต่ถ้าเราไปยึดมั่นถือมั่นในตัวศาสนา อะไรนิดอะไรหน่อยกระทบไม่ได้ เกิดความขัดแย้งกันรุนแรงในระหว่างศาสนา ดังที่เห็นเป็นข่าวบ่อยๆ ความขัดแย้งทางศาสนา นั่นก็เป็นความยึดมั่นไปจึงเกิดการกระทำที่เราเห็นว่าเขาทำลายเรา ความจริงเขาทำลายไม่ได้ ตัวธรรมะหรือตัวคำสอนที่แท้จริงนั้นไม่มีใครจะทำลายได้ มันอยู่อย่างนั้นตลอดเวลาไม่มีอะไรจะมาทำลาย เหมือนในสมัยหนึ่งที่เขาโฆษณาว่า“คอมมิวนิต์มา ศาสนาหมด” เขาว่าอย่างนั้น คนก็กลัวกันกลัวว่าคอมมิวนิลต์มาศาสนาจะหมด ความจริงมันก็หมดไปไม่ได้ธรรมะเป็นของอยู่คู่โลก มันไม่หมดไป ถ้าตราบใดยังมีคนสมาทานคือเอามาปฏิบัติอยู่ ศาสนาก็ไม่หมดไปจากจิตใจคน คอมมิวนิสต์ไม่มาแต่ถ้าเราไม่สมาทาน คือไม่เอาธรรมะมาปฏิบัติ ธรรมะมันก็หมดไปจากใจเรา แต่มันก็อยู่กับโลก ธรรมะยังอยู่กับโลกแต่เราไม่ได้เอามาใช้ เหมือนกับแร่ธาตุต่างๆที่อยู่ใต้ดิน มันก็อยู่อย่างนั้น แก๊สในอ่าวไทยมันก็อยู่มานานแล้ว น้ำมันมีมันก็อยู่มาอย่างนั้น แร่ดีบุก..ทองเหลือง..สังกะสี..ทองคำ..เพชรนิลจินดา..สิ่งทั้งหลายทั้งปวงมันก็มีอยู่ในโลก อยู่ใต้พื้นพสุธาที่เราอาศัยแต่ว่าเราไม่ได้ไปขุดเอามาใช้ มันก็จมดินจมทรายอยู่อย่างนั้น เมื่อใดมีคนฉลาดมารู้เข้าด้วยการพิสูจน์ตามแง่ของวิทยาศาสตร์หรือทางธรณีวิทยาเขาก็รู้ว่าตรงนี้มีสิ่งนั้นมีสิ่งนี้ กรมทรัพยากรธรณีนี่เขารู้หมดรู้ว่าในประเทศไทยมีอะไรบ้าง เขารู้แล้ว แต่ว่าไม่มีทุนจะทำไม่มีคนที่สามารถจะไปทำ ก็เลยอุบไว้ก่อนไม่พูดไม่จา แต่เมื่อมีคนฉลาดมีความสามารถมีเงินทองพอจะใช้ได้เขามาขออนุญาตทำ เขาก็ให้ทำเจาะไปเจาะมาก็เจอเข้า ได้สิ่งนั้นมาใช้ สิ่งนั้นมันอยู่ในโลก ธรรมะนี่ก็เหมือนกัน มีอยู่เป็นอยู่ตลอดเวลา แต่เราไม่ได้สมาทาน คือไม่ได้เอามาปฏิบัติ ธรรมะนั้นก็อยู่แต่ลำพัง ธรรมะยังไม่เกิดประโยชน์แก่ใคร เมื่อใดเราสมาทานธรรมะเราปฏิบัติธรรมะธรรมะก็คุ้มครองเรารักษาเราให้มีความสุขความเจริญขึ้น ให้เข้าใจความหมายของคำเหล่านี้เสียด้วยว่า “สมาทาน” นั้นคือการยอมปฏิบัติตามหลักนั้นๆ เพื่อทำตนให้หลุดพ้นจากความทุกข์ทางใจ ส่วน“อุปาทาน” ความยึดมั่นถือมั่นนั้นเป็นการยึดไว้ด้วยความไม่เข้าใจ ทำให้เกิดความทุกข์ คล้ายกับคนไปกอดเสาไว้ เอามือประสานกอดเสาไว้แล้วก็พูดว่า..เอาออกอย่างไร..เอาออกอย่างไร.. มันไม่รู้จะเอาออกอย่างไร มันกอดไว้อย่างเดียว ความจริงเอาออกมันก็ง่ายนิดเดียวไม่ยากอะไร แต่ว่าเอาออกไม่ได้ มันคล้ายอย่างนั้น คนเราที่ยึดถืออะไรแล้วมันก็ยึดอยู่อย่างนั้นไม่ยอมเปลี่ยนแปลงความคิดของตัวให้เป็นอย่างอื่น คิดแต่ในเรื่องที่จะให้เกิดปัญหาในซีวิตประจำวันอยู่ตลอดเวลา แม้เราจะรู้ เช่นอ่านธรรมะ.รู้ ฟังเทปธรรมะก็รู้มาฟังพระเทศน์พระสอนในวันอาทิตย์ก็รู้ แต่ว่าพอกลับไปถึงบ้านถึงเรือน จิตมันก็กลับไปสู่ภาวะเดิม เพราะเราเคยคิดในรูปอย่างนั้นเคยนึกในเรื่องอย่างนั้นอยู่ตลอดเวลา วิตกกังวลไปด้วยเรื่องอะไรต่างๆ มากมายกายกองในชีวิตของเรา สิ่งใดเกี่ยวข้องในชีวิตเราก็นึกไปไกล กลัวจะเป็นอย่างนั้น กลัวจะเป็นอย่างนี้ อะไรต่างๆ มันก็เกิดเป็นปัญหา ทำให้เราเกิดความทุกข์ความเดือดร้อนใจ

Create Date : 15 ตุลาคม 2550		2 comments
Last Update : 15 ตุลาคม 2550 10:57:37 น.
Counter : 1039 Pageviews.
Share Tweet