กล้าน้อยเมืองตรัง อนุรักษ์ป่าชายเลน

คอลัมน์ สดจากเยาวชน
เมธี เมืองแก้ว



ธรรมชาติแสนสวยจะยังอยู่คู่โลกตลอดไปได้ด้วยความร่วมมือร่วมใจของทุกคน รวมไปถึงพลังเล็กๆ ของเด็กๆ อันเสมือนต้นกล้าน้อยๆ ที่พร้อมเติบโต

โรงเรียนหาดสำราญวิทยาคม อำเภอหาดสำราญ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา (สปพ.) ตรัง เขต 1 ซึ่งเปิดสอนตั้งแต่ชั้นม.1-6 มีนักเรียน 806 คน คณะครูและบุคลากร 36 คน จุดเด่นของสถานศึกษาแห่งนี้คือการ ตั้งกลุ่มเยาวชนขึ้นภายใต้ชุมนุมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เมื่อปี 2540 โดยการริเริ่มของ "ครูปู"นางธนวรรณ รัตนดิลก ณ ภูเก็ต ที่เปิด รับสมัครกลุ่มนักเรียน ที่มีใจรักและมีจิตอาสา จำนวน 30 คนมาร่วมกันดูแลทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

เน้นการปลูกต้นไม้และการรักษาป่าแบบมีส่วนร่วมของโรงเรียนและชุมชน ภายใต้กิจกรรมค่ายอนุรักษ์ฯ อย่างต่อเนื่อง ทำให้มีกลุ่มที่เป็นแกนนำมีความคิดริเริ่มที่จะทำงานโดยมีครูเป็นที่ปรึกษา และถ่ายทอดความรู้ประสบการณ์จากรุ่นสู่รุ่น ส่งผลให้ดำเนินการอย่างต่อเนื่องจวบจนปัจจุบัน

ในช่วงเริ่มแรกทำกิจกรรมเฉพาะเยาวชนภาย ในโรงเรียนก่อน ต่อมาปี 2544 ได้จัดโครงการอนุรักษ์ และเฝ้าระวังป้องกันพื้นที่ป่าชายเลนร่วมกับสำนักงานป่าไม้ และองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ในพื้นที่ นับเป็นจุดเริ่มต้นของการทำงานร่วมกับชุมชนและหน่วยงานราชการ

กระทั่งเมื่อปี 2549 ดำเนินกิจกรรมในชื่อว่า "กลุ่มเยาวชนไทยใจอาสาอนุรักษ์ป่าชุมชน" ด้วยความร่วมมือจากสถานีพัฒนาทรัพยากรป่าชายเลนที่ 32 และชาวอำเภอหาดสำราญ เพื่อศึกษาธรรมชาติของป่าชายเลน พร้อมเก็บฝักพันธุ์ไม้นำไปปลูกในพื้นที่หมู่ที่ 9 และหมู่ที่ 11 ตำบลหาดสำราญ

นอกจากนั้นยังสร้างโรงเรือนเพาะชำกล้าไม้ป่าชายเลน เพาะชำ กล้าไม้ด้วยตนเองเพื่อนำกล้าไม้ที่ได้ไปแจกจ่ายให้ชุมชนต่างๆ

นายณรงค์ศักดิ์ ทุ่ยอ้น ประธานชุมนุมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม บอกเล่าว่าได้แบ่งกิจกรรมออกเป็น 3 ระยะ ระยะแรก ปี 2544-2548 เป็นช่วงจุดประกาย กระตุ้นจิตสำนึก ระยะที่สอง ปี 2549-2552 ช่วงปฏิบัติงาน ดำเนินงานอย่างเป็นรูปธรรม ปรากฏผลงานชัดเจน มีกิจกรรมที่น่าสนใจ เช่น รวมพลคนรักษ์บ้านเกิด

ระยะที่สาม ปี 2553 ถึงปัจจุบัน เป็นช่วงการสร้างเครือข่ายเข้มแข็ง และนำประสบการณ์จากงานป่า ชายเลนสู่การอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเล มีกิจกรรม น่าสนใจ เช่น โครงการเยาวชนใจอาสาอนุรักษ์โลมาและป่าชายเลน ผลงานหนึ่งในนั้นคือการทำซั้งปลา เพื่อเป็นแหล่งอนุบาลสัตว์ทะเล

นายจารุกิตติ์ ช่องสมบัติ รองประธานชุมนุมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ระบุว่าเมื่อแกนนำมีความคิดริเริ่มที่ จะสร้างสรรค์หรือจัดกิจกรรมใดจะรวมตัวกันมาหา "ครูปู" เพื่อขอคำแนะนำและแจ้งผู้บริหารซึ่งจะช่วยแนะนำเพิ่มเติม พร้อมสนับสนุนให้โครงการนั้นๆ เดินหน้าไปอย่างราบรื่น

จากนั้นแกนนำจะวางแผนโดยแบ่งหน้าที่ตามความถนัด เช่น ดูแลน้องๆ ประสานงานชุมชนหรือหน่วยงานราชการ เตรียมงานด้านวิชาการ ด้านกิจกรรม ดูแลสถานที่และวัสดุอุปกรณ์ ฯลฯ แต่ละกิจกรรมจะมีรุ่นพี่ของชุมนุมให้คำปรึกษา เข้าร่วม และส่งต่องานในลักษณะรุ่นสู่รุ่น

ด้าน น.ส.ทิตย์ธิดา กูมุดา เลขานุการชุมนุมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม กล่าวว่าในอนาคตได้วางแผนการดูแล เฝ้าระวัง สำรวจ ติดตามและซ่อมแซมป่าชายเลนที่เสียหาย รวมทั้ง ยกระดับขึ้นเป็นแหล่งเพาะชำกล้าไม้ของอำเภอหาดสำราญด้วยการทำอย่างต่อเนื่องและกระจายพันธุ์ไม้แก่ผู้สนใจ

นอกจากนั้นยังวาดฝันที่จะสร้างศูนย์ศึกษาพันธุ์ไม้ป่าชายเลนบริเวณแปลงเพาะชำให้เป็นศูนย์กลางแหล่งเรียนรู้ป่าชายเลน จัดทำหลักสูตรป่าชายเลนแบบบูรณาการทั้ง 8 กลุ่มสาระ โดยให้เยาวชนแกนนำในชุมนุมเป็นตัวแทนทุกกลุ่มสาระและจัดการท่องเที่ยว เชิงอนุรักษ์ขึ้น

ปัจจุบันชุมนุมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม โรงเรียนหาดสำราญวิทยาคม มีสมาชิก 55 คน นับเป็นรุ่นที่ 15 แล้ว โดยมีนายประเสริฐ หลงกลาง เป็นประธาน และมี "ครูปู" เป็น ที่ปรึกษา ได้รับการสนับสนุนจากองค์กรหรือหน่วยงานต่างๆ เช่น อบต. กลุ่มราษฎรอาสาพิทักษ์ป่าชายเลน กลุ่มอนุรักษ์โลมา

ด้วยความตั้งใจทำกิจกรรมต่อเนื่องมาถึง 16 ปี ทำให้ได้รับรางวัลต่างๆ มากมาย อาทิ รางวัลโรงเรียนต้นแบบปันรักให้โลกปี 3 จากสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 รางวัลโรงเรียนที่มีผลงานดีเด่นด้านการอนุรักษ์ สิ่งแวดล้อม จากกรมทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม