ตามประทีปบูชา "พญากาเผือก"

สภาวัฒนธรรมตำบลของฉันกำเนิดขึ้นแล้วเมื่อวันที่ ๒๒ ตุลาคม ที่ผ่านมา

กลุ่มคนสืบสานประเพณีไทยยวนก็กำเนิดตามมาติด ๆ โดยลูกหลานบ้านพระยาทดที่รักและหวงแหนในวัฒนธรรมประเพณีโบราณที่นับวันจะเลือนหายไปกับกาลเวลา นับถึงวันนี้ลูกหลานไทยยวนตั้งถิ่นฐานอยู่ราบลุ่มแม่น้ำแห่งนี้มาได้กว่า ๒๐๐ ปีแล้ว แม้ระยะทางห่างไกลแต่สายใยของความเป็นเชื้อชาติยังไม่ห่างหายไปตามระยะเวลา

ประเพณีลอยกระทงของชาวไทยภาคกลางนั้น มีความมุ่งหมายเป็นมาเพื่อขอขมาต่อแม่พระคงคาเทพธิดาแห่งสายน้ำ สายเลือดสำคัญซึ่งได้หล่อเลี้ยงชีวิต กิน ดื่ม อาบ ชำระล้างและทำความสะอาด แต่ในวาระเดียวกันชาวไทยยวนผู้ซึ่งมีศรัทธาแก่กล้าต่อพระศาสนาก็มีประเพณีการตามประทีปบูชารอยพระพุทธบาทที่ประดิษฐาน ณ ริมฝั่งแม่น้ำนัมมานมี และรวมทั้งการบูชา "พญาก๋าเผือก หรือ พญากาเผือก" ตามตำนานพระพุทธเจ้า ๕ พระองค์

นานเหลือเกินแล้วสำหรับความทรงจำวัยเยาว์ที่มีอยู่อย่างกระท่อนกระแท่น ยามที่เห็นยายฟั่นเชือกทำเป็น "ตี๋นก๋า"

เพ็ญเดือนสิบสอง วันที่ ๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๒ ยายสนานคนเก่าแก่แห่งบ้านเป็นเจ้าภาพจัด "เต้ด ก๋า เผือก" หรือคำไทยว่า "เทศน์พญากาเผือก" ต้นเค้าและตำนานประวัติพระพุทธเจ้า ๕ พระองค์

ฝ้ายที่นำมาฟั่นเป็นเกลียวรูปทรงคล้ายตีนกาด้านล่างนี้ ผู้เฒ่าผู้แก่ไทย-ยวนเล่าให้ฟังว่าทำเพื่อจุดบูชา "กาเผือก" แม่ในชาติภพหนึ่งของพระพุทธเจ้า ๕ พระองค์



ตำนานพระพุทธเจ้า ๕ พระองค์

ในสมัย ต้นปฐมกัป มีพญากาเผือกสองตัวผัวเมีย ทำรังอยู่ที่ต้นมะเดื่อริมฝั่งแม่น้ำคงคาอันเป็นธรรมชาติสถาน รื่นรมย์ ในเวลาต่อมาต่อมา พระโพธิสัตว์ ได้ทรงปฏิสนธิเกิดในครรภ์แม่พญากาเผือก พร้อมกันถึง ๕ พระองค์ เมื่อครบทศมาส แม่กาเผือกก็ออกไข่ ณ ที่รังต้นมะเดื่อ จำนวน ๕ ฟองและคอยเฝ้า ดูแลรักษาไข่ด้วยความทะนุถนอมเป็นอย่างดี

อยู่มาวัน หนึ่ง พญากาเผือกออกไปหากินถิ่นแดนไกลไปถึงสถานที่แห่งหนึ่งอันสมบูรณ์ ด้วยธรรมชาติ แม่กาเผือกเพลินหากินอาหาร ชื่นชมกับธรรมชาติจนมืดค่ำ เกิดลมพายุใหญ่พัดกระหน่ำมืดครึ้มทั่วไปหมด ทำให้หาหนทางออกไม่ถูก จึงหลงอยู่ในบริเวณสถานที่นั้น แม่กาเผือกได้อยู่ที่เวียงกาหลง คืนหนึ่ง จนเช้าจึงรีบถลาบินกลับที่พัก แต่ปรากฏว่ากิ่งไม้มะเดื่อที่ทำรังอยู่ ถูกลมพายุใหญ่พัดหักล้มลงไปในแม่น้ำ แม่กาเผือกตกใจรีบบินถลาหาลูกที่ยังอยู่ในไข่ แต่หาเท่าไรก็ไม่พบ ด้วยความเศร้าโศกเสียใจ ในที่สุดก็สิ้นใจตายอย่างน่าสงสาร

แต่ด้วย อานิสงส์ที่มีความเมตตารักลูกอันบริสุทธิ์ กับทั้งที่ลูกของแม่กา เผือกเป็นพระโพธิสัตว์ถึง ๕ พระองค์ จึงเป็นกุศลหนุนส่งให้แม่กาเผือกไปจุติยังแดนพรหมโลกชั้นสุทธาวาส ได้พระนามว่า “ฆติกามหาพรหม” จักได้เป็นผู้ถวาย อัฏฐะบริขาร บวชแก่ลูกทั้ง ๕ พระองค์ เมื่อจะได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ส่วนไข่ทั้ง ๕ ถูกลมพัดตกน้ำไหลไปในสถานที่ต่าง ๆ

ไข่ฟองที่ ๑ แม่ไก่เก็บไปดูแลรักษา
ไข่ฟองที่ ๒ แม่นาคราชเก็บไปดูแลรักษา
ไข่ฟองที่ ๓ แม่เต่า เก็บไปดูแลรักษา
ไข่ฟองที่ ๔ แม่โคเก็บไปดูแลรักษา
ไข่ฟองที่ ๕ แม่ราชสีห์เก็บไปดูแลรักษา

ครั้น ในกาลเวลาต่อมา พระโพธิสัตว์ทั้ง ๕ ก็ประสูติออกจากไข่ ปรากฏเป็นมนุษย์บุรุษรูปงานทั้ง ๕ พระองค์ และเจริญเติบโตอยู่กับแม่เลี้ยงด้วยความกตัญญู รู้จักหน้าที่ ทดแทนบุญคุณจนถึงอายุได้ ๑๒ ปี ด้วยบุญกุศลเก่าหนุนส่งก็มีจิตคิดที่จะออกบวชบำเพ็ญเนกขัมมะบารมี เป็นฤาษีอยู่ในป่า จึงได้อำลาแม่เลี้ยงของตนเหมือนกันทั้ง ๕ พระองค์ ฝ่ายแม่เลี้ยงก็ไม่ขัดความประสงค์ อนุญาตให้ลูกไปบวช บำเพ็ญบารมีอยู่ในป่าด้วยความอนุโมทนา

แม่เลี้ยงทั้ง ๕ เห็นปณิธานที่มุ่งมั่น จะบำเพ็ญบารมีพระโพธิญาณ เพื่อเป็นพระพุทธเจ้าโปรดสัตว์โลกให้พ้นจากกองทุกข์ในวัฏฏะสงสาร จึงฝากนามของแม่เลี้ยงไว้กับลูก เพื่อเป็นอนุสรณ์ตำนานไว้แก่โลกต่อไปในภาคหน้า เมื่อลูกได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าโปรดโลกแล้ว ตามลำดับพระนามดังต่อไปนี้

องค์ที่ ๑ มีพระนามว่า พระกกุสันโธ เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นไก่
องค์ที่ ๒ มีพระนามว่า พระโกนาคมโน เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นนาค
องค์ที่ ๓ มีพระนามว่า พระกัสสโป เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นเต่า
องค์ที่ ๔ มีพระนามว่า พระโคตโม เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นโค
องค์ที่ ๕ มีพระนามว่า พระศรีอาริยเมตไตรโย เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นราชสีห์

ในกัปนี้ชื่อว่า ภัททกัป เป็นกัปที่เจริญที่สุดเพราะมีพระพุทธเจ้าเกิดขึ้นในโลกนี้ถึง ๕ พระองค์ จึงเป็นที่มาของ คำว่า “นโมพุทธายะ”

นะ คือ พระกกุสันโธ
โม คือ พระโกนาคมโน
พุท คือ พระกัสสโป
ธา คือ พระโคตโม
ยะ คือ พระศรีอาริยเมตไตรโย

จน เป็นคาถาที่ใช้สืบต่อกันมา ฝ่าย พระโพธิสัตว์ทั้ง ๕ เมื่อออกบวชเป็นฤาษี ก็ได้บำเพ็ญเพียรพระกัมมัฏฐาน จนสำเร็จญาณอภิญญาสมาบัติ อยู่มาวันหนึ่งได้เหาะมาหาอาหารผลไม้ และบำเพ็ญเพียรธรรมที่ป่าดอยสิงกุตตระ ณ ใต้ต้นนิโครธ อันร่มเย็นด้วยกิ่งไม้สาขาใหญ่ ฤาษีทั้ง ๕ ได้มาพบกัน ณ ที่นี้โดยไม่ได้นัดหมาย จึงสอบถามถึงความเป็นมาของกัน และกันจนรู้ว่าแต่ละองค์ก็มีแต่แม่เลี้ยง ฤาษีทั้ง ๕ จึงร่วมกันตั้งสัจจะอธิษฐานขอให้ได้พบแม่บังเกิดเกล้า

ด้วยอำนาจ สัจจะอธิษฐานธรรมอันบริสุทธิ์ดังก้องไปถึงพรหมโลก ท้าวฆติกามหาพรหม ซึ่งเดิมคือ แม่กาเผือก ทราบเหตุการณ์ทั้งหมดจึงจำแลงเพศเป็นรูปเดิม ขนขาวสวยงาม มาปรากฏตัวอยู่ข้างหน้าของฤาษีทั้ง ๕ เมื่อลูกฤาษีได้ทราบเรื่องราวทั้งหมด ก็รู้สึกสลดสังเวชใจ และสำนึกบุญคุณอันใหญ่หลวงของแม่กาเผือก จึงน้อมนมัสการผู้เป็นแม่ กราบขอสัญลักษณ์อนุสรณ์ผู้บังเกิดเกล้าไว้บูชา ได้มาเป็นผ้าฝ้ายเป็นตีนกาสัญลักษณ์ของแม่กาเผือกให้แก่ลูกฤาษีทั้ง ๕ ไว้ใช้เป็นไส้ประทีปจุดบูชาทุกวันพระ และต่อมาได้กลายเป็นประเพณีจุดประทีปตีนกาบูชาแม่กาเผือก ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ลอยกระทง เป็นตำนานสืบไว้ตลอดกาลนาน

ฤาษีโพธิสัตว์ทั้ง ๕ ต่างพากันตั้งหน้าบำเพ็ญเพียรรักษาศีลธรรมภาวนามิได้ขาดจนดับขันธ์ ได้ไปจุติบนเทวโลกชั้นดุสิตพิภพ และในกาลต่อมา ก็วนเวียนบำเพ็ญเพียรบารมีทุกภพชาติที่กำเนิดเกิดในสงสารวัฏ นี้ จนบารมีเต็มเปี่ยมสมบูรณ์ทั้ง 30 ทัศแล้ว ก็ ได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า ฆติกามหาพรหมผู้เป็นแม่ต้นกัปโลกา ก็จะนำเอาบริขาร คือ บาตรไตรจีวร มาถวายลูกโพธิสัตว์ทั้ง ๕ พระองค์ในชาติสุดท้ายที่จะได้เป็นพระพุทธเจ้าโปรดโลกทุกพระองค์ 

ในการเทศน์ปีนี้  ฉันได้มีโอกาสกราบนมัสการ "ตุ๊เจริญ" รองเจ้าอาวาสวัดโพธิ์ ต.พระยาทด ซึ่งเป็นตุ๊เจ้าที่เต้ดกำยวนกาเผือก  ซึ่งการเต้ดยวนในถิ่นไทยวนสระบุรีนั้นนับวันจะสูญหายไปเพราะผู้ที่เต้ดได้เสียชีวิตไปจนเกือบหมดแล้ว  "ตุ๊เจริญ" ผู้ซึ่งศึกษาอักษรธรรม(ตั๋วเมือง)ทั้งอ่านและเขียน  ท่านได้กรุณาให้บันทึกภาพปั๊บใบลานบทสวดกาเผือกที่ท่านลงมือจารใบลานด้วยตัวเอง  เป็นอักษรธรรม(ตัวเมือง, ตัวธรรม, หนังสือยวน)  นับว่าท่านเป็นไทยวนสระบุรีรุ่นที่ 5 ที่สืบสานและอนุรักษ์ตัวอักษรธรรมและการเทศน์ด้วยภาษายวน  

เพิ่มเติม ปี 2564 "ตุ๊เจริญ" เป็นพระอาจารย์สอนอักษรธรรมให้กับเยาวชนรุ่นใหม่  ตามโครงการรักษ์วัฒนธรรมไทยวนของโรงเรียนเสาไห้วิมลวิทยานุกูล ซึ่งเป็นโรงเรียนประจำอำเภอเสาไห้ 

#เทศน์กาเผือก #เทศน์ยวน #อักษรธรรม #อักษรล้านนา #ตัวเมือง #จารใบลาน #ไทยยวนสระบุรี  #วัฒนธรรมประเพณีชาวไทยยวนสระบุรี 

Create Date : 05 พฤศจิกายน 2552 Last Update : 4 มิถุนายน 2564 8:19:31 น. Counter : 4180 Pageviews.		46 comments
Share Tweet

	การ์ตูนจากกล่องอาหาร สมาชิกหมายเลข 4313444 (14 เม.ย. 2567 04:14:16 น.)		โรงงานผลิตอาหารเสริมผู้ชาย ตัวเลือกสำหรับคนที่ต้องการเป็นเจ้าของแบรนด์ที่ได้คุณภาพ สมาชิกหมายเลข 7213059 (3 เม.ย. 2567 00:10:02 น.)
	ถนนสายนี้ ... ... มีตะพาบ หลักกิโลเมตรที่ 348 "ฉุกละหุก" toor36 (24 มี.ค. 2567 10:27:24 น.)		เอื้องชมพูไพร สมาชิกหมายเลข 4313444 (21 มี.ค. 2567 02:45:05 น.)