สวนสุนันทารำลึก

พระราชฐานสวนสุนันทา

"...สมเป็นสวนสวรรค์สำหรับเหล่าสนมกำนัล มีสุมทุมพุ่มไม้ คลองเกาะแอ่งน้ำใหญ่น้อย มีต้นไม้นานาชนิด ไม้ดอกไม้ใบและไม้เถา อย่างหาที่อื่นไม่มี เพราะพระมเหสี เจ้าจอมหม่อมห้ามล้วนเสาะแสวงหามาประดับ ตอนเช้ามืดดอกไม้หอมรื่นไปทั่ว ทุกฤดูดอกไม้บานสลับกันไปตลอดปี กรรณิการ์หล่นเกลื่อนตามพื้นดิน ยามรุ่งอรุณกลิ่นสายหยุด มณฑาโชยมาตามลมปลุกคนให้ตื่นแต่เช้าด้วยความชื่นบาน วิ่งแข่งกันไปเก็บดอกไม้..."




พระราชฐานสวนสุนันทา สร้างขึ้นตามพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ที่มีพระราชประสงค์จะให้สร้างพระราชฐานที่ประทับสำหรับพระมเหสีเทวี พระราชธิดา และเจ้าจอมพระสนม ภายหลังจากที่พระองค์ได้เสด็จสวรรคตไปแล้ว แต่การณ์ก็ยังมิได้เป็นไปตามพระราชประสงค์พระองค์ก็เสด็จสวรรคตเสียก่อนเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2453 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 พระราชโอรสจึงทรงรับพระราชภาระในการสร้างพระราชฐานแห่งนี้สืบต่อจากพระราชบิดา โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) เป็นผู้อำนวยการก่อสร้างพระตำหนักต่างๆ รวม 32 ตำหนัก และพระยาประชากรวิจารณ์ (โอ อมาตยกุล) เป็นผู้ควบคุมงาน การก่อสร้างเสร็จสมบูรณ์ในปี 2462




อาณาเขตสวนสุนันทา มีเนื้อที่ 122 ไร่ มีสระน้ำขนาดใหญ่อยู่ตรงกลาง พื้นที่ตกแต่งเป็นโขดเขาคูคลอง มีสวนพฤกษชาติและตำหนักเรียงรายทั่วไปรอบสระน้ำ แต่ละตำหนักจะมีขนาดใหญ่บ้างเล็กบ้างก็สุดแล้วแต่ว่าเป็นตำหนักของเจ้านายพระองค์ใด หากเป็นตำหนักของพระมเหสีและสมเด็จเจ้าฟ้าพระราชธิดา ก็มักจะอยู่ทางด้านทิศใต้ใกล้กับสระน้ำ เป็นตำหนักที่มีพื้นที่กว้างใหญ่ และมีการปลูกสร้างอาคารสำหรับให้กับบรรดาผู้ที่ห้องล้อมพระเกียรติยศได้อยู่อาศัยด้วย แต่หากเป็นตำหนักที่ประทับของพระราชธิดาชั้นรองลงมา หรือเรือนของเหล่าเจ้าจอมพระสนม และข้าราชสำนักฝ่ายใน ตัวตำหนักก็จะมีขนาดย่อมลงมาพอให้ใช้เป็นที่ประทับได้อย่างสมพระเกียรติ โดยมากจะอยู่ทางด้านทิศตะวันตกตลอดไปจนถึงทางด้านทิศเหนือตามแนวกำแพงวัง



พระตำหนักสมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี (สมเด็จพระพันวัสสา)

สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี ถือว่าทรงเป็นเจ้านายที่มีพระอิสริยยศสูงที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับบรรดาเจ้านายฝ่ายในทั้งหมดที่มีตำหนักที่ประทับในสวนสุนันทา เพราะทรงเคยดำรงตำแหน่งพระอัครมเหสีในรัชกาลที่ 5 มาแล้ว และแม้ต่อมาภายหลังจะได้ทรงลดฐานะมาเป็นเพียงพระมเหสีรอง แต่ก็ทรงเป็นที่เคารพยำเกรงของเหล่าพระบรมวงศานุวงศ์ มาในสมัยรัชกาลที่ 6 ทรงมีฐานะเป็นสมเด็จพระมาตุจฉาเจ้า เพราะทรงมีศักดิ์เป็นเชษฐภคนีร่วมพระมารดาเดียวกับสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ยิ่งต่อมาได้ทรงดำรงฐานะประธานของพระราชวงศ์ฝ่ายในเมื่อสมเด็จพระพันปีหลวงได้เสด็จสวรรคตไปแล้ว พระอิสริยยศพระอิสริยศักดิ์ของพระองค์ก็ได้เพิ่มพูนเป็นลำดับ จนกระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 7 จึงได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสามาตุจฉาเจ้า

อย่างไรก็ตามแม้จะทรงมีตำหนักในสวนสุนันทา แต่ก็ไม่ปรากฏว่าได้เสด็จมาประทับยังพระราชฐานแห่งนี้ เพราะในระหว่างที่การก่อสร้างสวนสุนันทายังไม่แล้วเสร็จ ในปี 2459 พระองค์ได้โปรดให้สร้างพระตำหนักของพระองค์ขึ้นในที่ดินของพระราชโอรสบริเวณตำบลปทุมวัง ติดกับคลองแสนแสบ (ปัจจุบันคือ "วังสระปทุม") และได้เสด็จ ไปประทับยังพระตำหนักแห่งใหม่นี้เป็นการถาวร ดังนั้นเมื่อพระตำหนักในสวนสุนันทาสร้างเสร็จจึงไม่ได้เสด็จเข้ามาประทับ จนกระทั่งในปี 2460 หลังจากเหตุการณน้ำท่วมพระนครครั้งใหญ่ปีมะเส็ง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเยาวภาพงศ์สนิท พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาพรรณพิไลย และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวาปีบุษบากร พระราชธิดาบุญธรรมทั้ง 3 พระองค์ ย้ายจากสวนดุสิตเข้ามาประทับที่พระตำหนักของพระองค์ในสวนสุนันทาแทน เพราะเนื่องจากตำหนักนี้เป็นตำหนักขนาดใหญ่จึงสามารถจัดเป็นสัดส่วนให้เจ้านายทั้ง 3 พระองค์ประทับอยู่อย่างสุขสบายกว่าพระตำหนักสวนหงส์ ในสวนดุสิต โดยพระตำนักนี้ได้ถูกแบ่งออกเป็น 3 ส่วน มีประตูเชื่อมถึงกัน แต่โดยมากจะปิดไว้





ยังไม่จบครับไว้จะมาต่อ






ภาพถ่ายโดยคุณ sivanont
ข้อมูลส่วนใหญ่จากหนังสือเล่มหนึ่งของสวนสุนันทา ซึ่งซีร็อคไว้นานแล้วแต่ไม่ได้จดบรรณานุกรมไว้
เรียบเรียงโดย รอยใบลาน

Create Date : 09 เมษายน 2550 Last Update : 28 เมษายน 2550 20:08:07 น. Counter : 4474 Pageviews.		8 comments
Share Tweet