Bloggang.com : AuntieV : กลไกป้องกันทางจิต

กลไกป้องกันทางจิต

Life is a tragedy, confront it

เมื่อครั้งเรียนหนังสืออยู่ที่ปัตตานี มีวิชาหนึ่งที่ชอบมากคือ จิตวิทยา
ด้วยอาจารย์ผู้สอนคือ รศ.ประภัสสร กระมุท นั้นสอนสนุกมาก
และเนื้อหาวิชาช่างอธิบายพฤติกรรมของคนได้ถ่องแท้ชัดเจน
เหมือนเปิดโลกให้เราสามารถเข้าใจชีวิต เข้าใจคนได้จนหมดสิ้น

เมื่อเติบโตขึ้นสู่สังคมการทำงาน หลายครั้งที่เจอปัญหาว่นวายจากคนร่วมงาน
แต่เราก็ประคองตัวผ่านมาได้ด้วยวิธีคิดที่เคยเรียนรู้มา
การที่คนเราจะทำใจให้เผชิญปัญหาอย่างกล้าหาญ
หรือยอมรับเมื่อไม่ได้ดังหวัง หรือกอบกู้ศักดิ์ศรีของตนขึ้นใหม่เมื่อล้มเหลวนั้น
เราคงต้องมีวิธีคิด วิธีทำบางอย่าง เพื่อถนอมใจของเราเอง
ซึ่งมันมีอยู่หลายวิธี เราต้องเลือกฉลาดใช้ให้ถูกต้องและพอประมาณ
จึงจะเกิดประโยชน์ เพราะถ้าใช้มากไป...เราจะก้าวล่วงเข้าสู่หลุมดำ
และอาจไม่ได้กลับออกมาอีกเลย

Defense
Mechanism

กลไกป้องกันทางจิต

Sigmund Freud บิดาแห่งทฤษฎีจิตวิเคราะห์ (Psychoanalysis) ชาวออสเตรีย
ได้กล่าวว่า Defense Mechanism เป็นสิ่งที่คนทั่วไปนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน
ของบุคคลปกติทุกวัยตั้งแต่อนุบาลจนถึงวัยชรา Freud ได้แบ่งประเภทไว้ดังนี้

1. การเก็บกด (Repression) หมายถึง การเก็บกดความรู้สึกไม่สบายใจหรือ
ความรู้สึกผิดหวัง ความคับข้องใจไว้ในจิตใต้สำนึกจนกระทั่งลืม
กลไกป้องกันตัวประเภทนี้มีอันตราย เพราะถ้าเก็บกดความรู้สึกไว้มาก
จะมีความวิตกกังวลใจมากและอาจทำให้เป็นโรคประสาทได้

2. การป้ายความผิดให้แก่ผู้อื่น (Projection) หมายถึง การลดความวิตกกังวล
โดยการป้ายความผิดให้แก่ผู้อื่น เช่น ถ้าตนเองรู้สึกไม่ชอบใครที่ตนควรจะชอบ
ก็อาจจะบอกว่าคนนั้นไม่ชอบตน

3. การหาเหตุผลเข้าข้างตนเอง (Rationalization) หมายถึง การปรับตัว
โดยการหาเหตุผลเข้าข้างตนเอง โดยให้คำอธิบายที่เป็นที่ยอมรับสำหรับคนอื่น
หรือการใช้เหตุผลแบบที่เรียกว่า “องุ่นเปรี้ยว” เช่น นักเรียนอยากเรียนแพทยศาสตร์
แต่สอบเข้าไม่ได้ ได้วิศวกรรมศาสตร์ อาจจะบอกว่าเข้าแพทย์ไม่ได้ก็ดีแล้ว
เพราะอาชีพแพทย์เป็นอาชีพที่เหน็ดเหนื่อย ไม่มีเวลาของตนเอง เป็นวิศวกรดีกว่า
เพราะเป็นอาชีพอิสระ

4. การถดถอย (Regression) หมายถึง การหนีกลับไปอยู่ในสภาพอดีต
ที่เคยทำให้ตนเองมีความสุข เช่น เด็ก 2-3 ขวบ ที่ช่วยตนเองได้
มีน้องใหม่ เห็นแม่ให้ความเอาใจใส่น้อง จึงมีความรู้สึกว่าแม่ไม่รักและ
ไม่สนใจตนเท่ากับที่เคยได้รับ จะมีพฤติกรรมถดถอยไปอยู่ในวัยทารก
ที่ช่วยตนเองไม่ได้ ต้องให้แม่ทำให้ทุกอย่าง

5. การแสดงปฏิกิริยาตรงข้ามกับความปรารถนาที่แท้จริง (Reaction Formation)
หมายถึง กลไกป้องกันตน โดยการทุ่มเทในการแสดงพฤติกรรมตรงข้าม
กับความรู้สึกของตนเอง ที่ตนเองคิดว่าเป็นสิ่งที่สังคมอาจจะไม่ยอมรับ เช่น
แม่ที่ไม่รักลูกคนใดคนหนึ่งอาจจะมีพฤติกรรมตรงข้าม โดยการแสดงความรักมากอย่างผิดปกติ

6. การสร้างวิมานในอากาศหรือการฝันกลางวัน (Fantasy หรือ Day dreaming)
เป็นการสร้างจินตนาการหรือมโนภาพเกี่ยวกับสิ่งที่ตนมีความต้องการแต่เป็นไปไม่ได้
ฉะนั้นจึงคิดฝันหรือสร้างวิมานในอากาศขึ้นเพื่อสนองความต้องการชั่วขณะหนึ่ง
เช่น นักเรียนที่เรียนไม่ดีอาจจะฝันว่าตนเรียนเก่ง มีมโนภาพว่าตนได้รับรางวัล
มีคนปรบมือ ให้เกียรติ เป็นต้น

7. การแยกตัว (Isolation) หมายถึง การแยกตนให้พ้นจากสถานการณ์
ที่นำความคับข้องใจมาให้ โดยการแยกตนออกไปอยู่ตามลำพัง

8. การหาสิ่งมาทดแทน (Displacement) เป็นการระบายอารมณ์โกรธ
หรือคับข้องใจต่อคนหรือสิ่งของที่ไม่ได้เป็นต้นเหตุของความคับข้องใจ เช่น
บุคคลที่ถูกนายข่มขู่หรือทำให้คับข้องใจ เมื่อกลับมาบ้านอาจจะมีพฤติกรรมก้าวร้าว
ต่อภรรยาและลูก นักเรียนที่โกรธครูแต่ทำอะไรไม่ได้ อาจจะเตะโต๊ะ หรือเก้าอี้
เพื่อเป็นการระบายอารมณ์ เป็นต้น

9. การเลียนแบบ (Identification) หมายถึง การปรับตัวโดยการเลียนแบบ
พฤติกรรมให้เหมือนบุคคลที่ตนนิยมยกย่อง ยึดถือค่านิยม และมีความรู้สึกร่วม
กับผู้ที่ตนเลียนแบบทั้งในความสำเร็จหรือความล้มเหลวของบุคคลนั้น

เครดิต : รศ. ประภัสสร กระมุท

คุณมีกลไกป้องกันทางจิตในระดับที่เหมาะสมแล้วหรือยัง ?

Create Date : 26 กันยายน 2551

Last Update : 8 กุมภาพันธ์ 2555 22:52:51 น.

15 comments

Counter : 5283 Pageviews.

วันศุกร์แล้วมีความสุขมากๆนะครับป้าวี

โดย: ลุงแอ๊ด วันที่: 26 กันยายน 2551 เวลา:10:19:33 น.

โดย: AuntieV

วันที่: 26 กันยายน 2551 เวลา:14:40:37 น.

เราก็ชอบจิตวิทยานะ สนุกดี

โดย: หวาน (Phumpanit

) วันที่: 26 กันยายน 2551 เวลา:15:55:26 น.

ช่ายแล้ว

ทุกคนมีทั้ง 9 ข้อ แต่เลือกใช้ในปัจจัยและสิ่งแวดล้อมแตกต่างกัน

เครดิต ดร.เคลื่อม บุศย์แก้ว อดีต อาจารย์ มอ.ปัตตานี

โดย: บ้าได้ถ้วย

วันที่: 26 กันยายน 2551 เวลา:16:13:10 น.

ช่วงนี้ซึมเศร้ามากเลย เพราะถูกเจ้านายหลอกให้ทำงานแล้วบอกจะขึ้นเงินเดือนให้
แต่พอทำเสร็จแล้ว กลับบอกว่ายังขึ้นไม่ได้ ให้รอไปก่อน อย่าคิดว่าถูกหลอก มันเป็นประสบการณ์ที่ดีติดตัวเราไป

ทำไงดี หลอกตัวเองให้คิดบวกขนาดนั้นไม่ได้ด้วยสิ

ซึมเศร้า ๆ

โดย: jmeejan

วันที่: 26 กันยายน 2551 เวลา:17:04:53 น.

จากทฤษฎี ของ Freud หลายครั้งจะเห็นได้ว่า
แทบจะทุกคน มักจะมีพฤติกรรมที่ว่าไว้ทั้ง 9 ข้อ
บางคนก็จะมีความเด่นชัดในข้อหนึ่ง
บางคนก็เด่นชัด อีกข้อหนึ่ง
แล้วแต่ว่า ช่วงไหน จังหวะไหน จะเป็นแบบไหน
เหมือน ต่างกรรม ต่างวาระ

แต่ที่พบเจอบ่อยๆ ก็ Reaction Formation นั่นแล้ว

และถ้าจะพูดถึง กลไกป้องกันทางจิต
ส่วนตัวก็ยังมีความเชื่อว่า จิตนั่นแหละที่จะป้องกันจิตได้
ดั่งกลอนบทหนึ่งที่จำมาพูดบ่อยๆ ว่าไว้ว่า

ทุกหรือสุขอยู่ที่ใจมิใช่หรือ
ถ้าเราถือก็เป็นทุกข์ไม่สุขใส
ถ้าไม่ถือก็เป็นสุขไม่ทุกข์ใจ
เราอยากได้ความสุขหรือทุกข์กัน

ไม่ทราบว่าใครเป็นผู้ประพันธ์กลอนบทนี้
แต่จดจำนำมาจาก ป้ายที่ติดอยู่ตามต้นไม้ในโรงเรียน
เขมะสิริอนุสสรณ์

โดย: uncle P IP: 125.26.0.3 วันที่: 27 กันยายน 2551 เวลา:2:40:19 น.

มอนิ่งค่ะ...ลุงแอ๊ด
วันนี้วันเสาร์ เอากระเป๋าไปใส่กระปุก..

-----------------------

ขอบคุณ คุณหวานนะคะที่เข้ามาเยี่ยม
ว่าแต่ว่า มาร์ค นี่เป็นใครเหรอคะ....

------------------------

ไอ๊ยะ...
คุณ บ้าได้ถ้วยนี่ เคยเรียนกับ อ.เคลื่อม ด้วยเหรอคะ
บอกว่าอดีตอาจารย์ม.อ.ตานี...สงสัยเคยเจอที่ตาปี..

มิน่า..ถึงได้พุทธปรัชญาเยอะ....เสียงเค้าว่ากันพรรณนั้น!

------------------------

เจ้านายคงไม่ได้หลอกหรอกค่ะ คุณjmeejan
แต่ช่วงนี้เศรษฐกิจขาลงจริงๆ ถ้าขึ้นเงินเดือนพนักงาน
แสดงว่าผลประกอบการต้องยอดเยี่ยมสวนกระแส

แต่บอกเจ้านายให้ช่วยเป็นค่าน้ำมันรถได้มั๊ยคะ
เพราะเราต้องรับภาระเพิ่มเหมือนกัน...

--------------------------

ทุกหรือสุขอยู่ที่ใจมิใช่หรือ
ถ้าเราถือก็เป็นทุกข์ไม่สุขใส
ถ้าไม่ถือก็เป็นสุขไม่ทุกข์ใจ
เราอยากได้ความสุขหรือทุกข์กัน

-พระศาสนโสภณ (แจ่ม จตฺตสลฺโล)

คุณ uncle P เป็นศิษย์เก่าเขมะเหรอคะ...

โดย: AuntieV

วันที่: 27 กันยายน 2551 เวลา:9:26:05 น.

เคยมีคนหลอกถามว่า "องุ่นเปรี้ยว" แปลว่าอะไร ?...

นานมาแล้วมีทาสผิวดำผู้ชาญฉลาด นามว่า อีสป เคยเล่านิทานไว้หลายเรื่อง
มีเรื่องหนึ่งที่เล่าว่า...
กาลครั้งหนึ่งมีหมาจิ้งจอกตัวหนึ่งกำลังหิวโซหาอะไรกินไม่ได้เลย
มันเดินมาถึงใต้ต้นองุ่น พลันแหงนหน้ามองเห็นพวงองุ่นสุกก่ำห้อยอยู่
กลิ่นของผลองุ่นสุกหอมหวาน น่ากินมาก มันจึงพยายามกระโดด
ให้ถึงพวงองุ่นที่ห้อยจากเถา ซึ่งเลื้อยพันอยู่กับต้นไม้ใหญ่ต้นหนึ่ง
แต่พวงองุ่นก็อยู่สูงเกินไป มันกระโดดเท่าไหร่ก็ไม่ถึง ปืนไต่ก็ไม่ได้
มันเหนื่อยหอบและไม่มีเรี่ยวแรงจะกระโดดต่อไป
มันจึงต้องยอมหันหลังจากไปพลางปลอบใจตัวเองว่า
"เจ้าองุ่นพวกนี้เปรี้ยวจะตาย ไม่เห็นอยากกินเลย"

นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า...หมาจิ้งจอกตัวนี้มี Defense Mechanism ที่ดีเลิศ

เครดิต : คุณอีสป...

โดย: AuntieV

วันที่: 27 กันยายน 2551 เวลา:10:02:00 น.

ผมเองก็อยู่ในกฏ 9 ข้อนี้เหมือนกันนะ

ที่จริงแล้วพอศึกษามากๆเข้า
จิตวิทยาของฟรอยมีจุดอ่อนบ้างบางจุดนะครับ

แต่โดยส่วนใหญ่แล้วนำมาใช้ได้เกือบทั้งหมด

แวะมาหลับตาฟังเพลงก่อนแว่บออกไปข้างนอกครับ

โดย: granun

วันที่: 27 กันยายน 2551 เวลา:13:42:26 น.

สวัสดีค่ะพี่วี

แวะมาอ่านค่ะ

โอ้โห วันนี้มาด้วยทฤษฎีของฟรอยด์ เลยหรือคะนี่ ได้ความรู้ดีนะคะ จริง ๆ รู้แล้วตอนเรียน แต่คืนคุงครูไปหมดแว๊ว กลัวครูม่ายมีสอนเด็กรุ่นต่อไป งิงิ

งั้นก่อนไป นู๋ฝากทฤษฎีอันเป็นอมตะของนายปลาทู (Plato) ไว้อีกอันว่า

"มนุษย์ เป็นสัตว์สังคม"

ไปดีฝ่า เฟี้ยวววว

โดย: นู๋ Beee เองค่ะ (Beee_bu

) วันที่: 27 กันยายน 2551 เวลา:13:54:15 น.

สวัสดีจ๊ะป้าวี
ไปเมืองจีนเดี๋ยวซื้อนมผงมาฝากนะจ๊ะ

โดย: แม่มด (GreenWitch

) วันที่: 29 กันยายน 2551 เวลา:17:36:16 น.

ไปกับอาเจ๊อีกละป่าว...พกมาม่าไปกี่โหล

โดย: ป้าวี IP: 124.122.154.140 วันที่: 29 กันยายน 2551 เวลา:21:04:46 น.

หง่ะ ป่าวน้อ คราวนี้ไปกะนายรองจ๊ะ นายหญ่ายเค้าใช้ไป
อิอิ ไปดูโรงบาลไงจ๊ะ ส่งออกเครื่องในไง 55555

พอดีรอขึ้นเครื่องที่นี่เค้ามีของให้กนฟรี เน็ตก็ฟรี เลยท่อง ๆ ๆเล่นหน่อยค๊า เอาอะป่าวค๊านมผง ที่นั่นท่าจะถูก เผลอ ๆ แจกฟรี อิอิ

โดย: แม่มด IP: 202.176.120.137 วันที่: 29 กันยายน 2551 เวลา:23:07:15 น.

สวัสดีครับป้าวี เดือนนี้ยุ่งๆ ไม่ค่อยได้มาหาเลยครับ เดี๋ยววันสองวันก็ต้องไปทำงานอีกแล้ว

เรื่องวิชาจิตวิทยา ผมเคยเรียนเหมือนกันแต่สงสัยคืนอาจารย์ไปหมด แต่ชอบเอามาพูดกันเล่นๆ ว่า ทฤษฎีของซิกมันน์ ฟรอยด์ อาคิมิดีส และอริสโตเติล อย่างงี้ครับ
เรื่องหมาจิ้งจอกมีกลไกลการป้องกันทางจิตที่ดีเลิศ นี้ผมว่าเราเอามาใช้กับชีวิตของเราได้หรือเปล่าครับ แบบว่า อันไหนที่เราไปไม่ถึง เราก็บอกตัวเองว่า มันไม่ดีอย่างงั้นอย่างงี้ หาเหตุผลมาเปรียบเทียบ เข้าข้างตัวเอง

ป้าวีสบายดีนะครับ

โดย: dj booboo

วันที่: 30 กันยายน 2551 เวลา:16:13:33 น.

สวัสดีเดือนใหม่ครับ..
แปลกใจอาทิตย์นี้ป้าวียังไม่อัพบลอก..

สบายดีนะครับ..

โดย: granun

วันที่: 3 ตุลาคม 2551 เวลา:13:31:35 น.

ขอบคุณสำหรับข้อมูลดีๆๆๆๆๆ

โดย: ธารพนาลี IP: 202.149.25.235 วันที่: 22 กันยายน 2552 เวลา:15:14:53 น.