แม้คนที่ปฏิบัติกิจถึงขั้นพระอรหันต์ พระผู้มีพระภาคก็ตรัสว่า

"ถึงที่สุดแห่งทุกข์"

ยังไม่เรียกความสุขอยู่นั่นเอง

เรียกว่า....ปฏิบัติจนจิตหลุดพ้นจากความทุกข์.....ท่านตรัสว่า

"ถึงที่สุดของความทุกข์....พอถึงตรงนั้นแล้ว ทุกข์มันก็'ดับ'ไปเลย

ที่สุดอยู่ตรงนั้น ไม่เรียกว่าเป็น'ความสุข'

เพราะความสุขนั้นมันเป็นของ

ปรุงแต่ง ไม่มันคงอะไร

ไม่ใช่สุขอย่างธรรมดาๆที่เรามีเราเป็นอยู่สุข เพราะการได้เงิน

ได้ข้าวของ ได้ลาภ ได้ยศ...อย่างนี้ชาวบ้านรู้ว่าเป็นความสุข แต่นั่น

มันไม่ใช่สุขชั้นยอด พระองค์ต้องการให้คนเข้าใจว่า.....

"พระนิพพานนั้น"

เป็นสุขชั้นยอด คือความดับทุกข์ได้...พูดอย่างนั้นก็เพื่อให้เข้าใจความหมาย

อันเป็นความสุขอีกแบบหนึ่ง แต่ที่แท้ก็คือ....

'ถึงที่สุดของการดับทุกข์'

นั่นเอง

"ทุกข์นี้เป็นสิ่งธรรมดาที่มีอยู่แก่คนทุกคน"

แต่ว่าทุกข์มันก็มี'เหตุ'

ไม่มีเหตุก็เกิดขึ้นไม่ได้ พระองค์จึงได้สอนเรื้องเหตุของความทุกข์

ให้เราเข้าใจต่อไป แล้วก็สอนว่า...

ทุกข์นี้ เป็นเรื่องดับได้

แล้วสอนต่อไปอีกว่า

จะดับทุกข์ได้โดยวิธีใด

เท่ากับสอนให้เรารู้ว่า เรามีโรค... แล้วก็สอนให้รู้ว่า

โรคมันเกิดจากอะไร...แล้วก็สอนให้รู้ว่าโรคนี้มันรักษาได้...รักษาได้โดยวิธีใด...

บอกไว้แจ่มแจ้งชัดเจน...ตั้งแต่เบื้องต้น..ท่ามกลาง..ที่สุด เป็นคำสอนที่สมบูรณ์

เพื่อความดับทุกข์ดับร้อนของชาวโลกโดยแท้......."ถ้าเรานำหลักเหล่านี้มาใช้

ในชีวิตประจำวัน เราก็จะพ้นไปได้...จากความทุกข์ความเดือดร้อนได้"

.....................................................................................

...หลวงพ่อปัญญานันทภิกขุ...