กระเทียม เป็นเครื่องเทศที่มีกลิ่นฉุน และรสเผ็ดร้อน ซึ่งคนไทยรู้จัก และใช้กระเทียม ในการทำอาหาร มาแต่โบร่ำโบราณ เรียกว่าชีวิตในครัวไทย ไม่เคยห่างหายจากกระเทียมก็ว่าได้ ถึงขนาดที่มีสุภาษิตที่ว่า 'หัวเดียวกระเทียมลีบ' หมายถึง การทำอะไรแต่เพียงผู้เดียว โดยไม่มีคนอื่นคอยช่วยเหลือ

อาหารไทยหลายอย่างจะขาดรสอร่อยไป หากไม่ใช่กระเทียมเป็นส่วนผสม หรือเครื่องปรุงรส และไม่เฉพาะอาหารคาวเท่านั้น แม้แต่ของว่างอย่าง สาคูไส้หมู ข้าวเกรียบปากหม้อ เมี่ยงต่างๆ ก็ยังต้องมีกระเทียมกิน เป็นของแนมคู่กันไปเสมอ

เสน่ห์ของกระเทียมได้มาจาก ส่วนที่เรียกว่า 'น้ำมันหอมระเหย' ได้มาจากการทุบ สับ ซอย หรือหั่น ซึ่งก็ต้องเลือกใช้ตามความเหมาะสม ของชนิดอาหารนั้นๆ ด้วย เช่น

กระเทียมที่ทุบแล้วสับ จะนำมาผัด หรือเจียวกิน เป็นเครื่องเคียงของสาคูไส้หมู ข้าวเกรียบปากหม้อ หากนำกระเทียมไปโขลก จะใช้สำหรับทำน้ำพริกแกง หรือเป็นเครื่องหมักเนื้อสัตว์ ร่วมกับรากผักชี และพริกไทย แต่หากกินเป็นเครื่องแนมของเมี่ยง หรือกินเป็นกับแกล้มร่วมกับแหนม หรืออาหาร ประเภทเนื้อสัตว์ ก็ต้องกินกันเป็นกลีบเลย ซึ่งอย่างหลังนิยมเลือกใช้ กระเทียมโทน มากกว่า ซึ่งจริงๆ แล้ว กระเทียมโทนเกิดจากความไม่สมบูรณ์ จึงมีเพียงกลีบเดียว ในหนึ่งหัวแทนที่จะ มีหลายๆ กลีบในหนึ่งหัว เหมือนอย่างทั่วๆไป ลักษณะดังกล่าว สามารถเป็นได้กับ กระเทียมทุกพันธ์

กระเทียมโทนจะมีเนื้อเยอะ และมีกลุ่นฉุนน้อยกว่า จึงเหมาะที่จะกินเป็นเครื่องแนม อย่างที่ว่าไว้ และเนื่องจากกระเทียมโทน ค่อนข้างหายาก จึงนิยมนำกระเทียมโทนมาดองเป็นส่วนใหญ่ เพื่อให้สามารถใช้ประกอบอาหาร ได้ตลอดปี

สำหรับต้นกระเทียมที่นำมาผัดกับตับหมู หรือเนื้อปลานั้น เป็นต้นกระเทียมอีกหนึ่งพันธุ์ ซึ่งเรียกว่า 'กระเทียมใบ' เป็นพันธุ์ที่ปลูกเพื่อ ใช้ส่วนที่เป็นใบโดยเฉพาะ เพราะหากใช้ใบของต้นกระเทียมทั่วๆ ไป จะมีเส้นใยมาก เนื้อหยาบ และมีสารพิษตกค้างค่อนข้างมาก จึงไม่นิยมนำมาบริโภค

การเลือกซื้อกระเทียม คงต้องดูที่การใช้งานเป็นหลัก เพราะหากเป็นครอบครัวใหญ่ ที่มีการประกอบอาหารบ่อยครั้ง แนะนำให้ซื้อกระเทียมเป็นหัว หรือกระเทียมจุก โดยเลือกกระเทียมแห้ง หัวใหญ่ เปลือกมีความสดใส เมื่อซื้อมาแล้ว ต้องแขวนในที่ มีอากาศถ่ายเทสะดวก หรือแขวนให้ลมโกรก จะทำให้กระเทียมไม่ฝ่อ

แต่ถ้ามีสมาชิกในบ้านน้อย หรือไม่ค่อยประกอบอาหารรับประทานกัน ควรเลือกซื้อกระเทียม แต่น้อย ซื้อมาแล้วถ่ายใส่ภาชนะโปร่ง และไม่ควรเลือกซื้อกระเทียม ที่แกะขายเป็นกลีบๆ เพราะกระเทียมประเภทนี้จะฝ่อเร็ว

หลายคนหลีกเลี่ยงอาหารที่ปรุงจากกระเทียม เพราะเมื่อกินอาหารเหล่านี้เข้าไปแล้ว จะมีกลิ่นติดปาก วิธีดับกลิ่นแบบง่ายๆ เพียงดื่มนมสด หรือดื่มน้ำที่ผสมน้ำผึ้งและน้ำชาสักแก้ว กลิ่นจะจางลงมากทีเดียว หรือใส่ผักชีฝรั่ง ลงในอาหารจานนั้นด้วยก็ได้

ทีนี้เรามาดูกันดีกว่าว่า เมนูจากกระเทียมจานไหน ที่จะโดนใจจนกลายเป็นอาหารอีกหนึ่งจาน บนโต๊ะอาหาร มือต่อไปของคุณ

เรื่องเล่าจากก้นครัว
ประโยชน์ของกระเทียม นอกจากจะเป็นส่วนผสม หรือเครื่องปรุงได้แสนอร่อยแล้ว ยังมีประโยชน์ ในฐานะที่เป็นสมุนไพร ช่วยรักษาและป้องกันโรคต่างๆ ซึ่งเป็นเรื่องที่หมอยา สมุนไพร หรือหมอแผนโบราณรับรู้ สืบทอดกันมาแต่โบราณแล้ว

ประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 6,000 ปี ของกระเทียมอียิปต์ ที่ใช้ประกอบการทำมัมมี่ เพื่อชะลอ การบูดเน่าของศพ เป็นสิ่งยืนยันได้เป็นอย่างดี ถึงประโยชน์ทางยาของกระเทียม

นอกจากนี้ยังใช้รักษาโรคเรื้อน ป้องกันกาฬโรค หรือใช้กระเทียมแก้อักเสบ รักษาแผลในล้ำไส้ ฯลฯ การวิจัยของแพทย์ปัจจุบัน ยิ่งเสมือนเป็นการตอกย้ำ ประโยชน์ทางยาของกระเทียม เพราะต่างยืนยันว่า กระเทียมสามารถฆ่าเชื้อโรคและแบคทีเรีย ใช้เป็นยาปฏิชีวนะ เพื่อรักษาโรคหืด กลาก เกลื้อน สิว หวัด และโรคที่เกี่ยวกับทางเดินอาหาร

แต่ข่าวที่ทำให้กระเทียมไต่อันดับ เป็นสมุนไพรระดับแถวหน้า ก็เพราะกระเทียมช่วยป้องกัน โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคมะเร็ง ช่วยลดความดันโลหิตสูง รวมทั้งระดับคอเลสเตอรอล ช่วยป้องกันหลดเลือดแข็งตัว นอกจากนี้ กระเทียมยังทำให้ ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายแข็งแรง ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ต่อจากนี้ทุกครั้งที่กินกระเทียม ขอให้วางใจว่า มิใช่จะได้แค่ความอิ่มอร่อยเท่านั้น แค่คุณประโยชน์มากมาย ที่จะได้รับนั้นรอคุณอยู่เช่นกัน