"เอื้องม่อนไข่" (Dendrobium thyrsiflorum)
เอื้องม่อนไข่จะมี 2 ชนิด คือเอื้องม่อนไข่ใบมน หรือม่อนไข่ธรรมดา และเอื้องม่อนไข่เหลี่ยม หรือม่อนไข่เหลือง ของเราจะเป็นเอื้องม่อนไข่ใบมนค่ะ ตอนเราซื้อมามี 2 กอ แต่คนขายนำใส่กระถางพลาสติกทรงสูงมาให้ รองก้นด้วยกาบมะพร้าว ปัจจุบันเราเปลี่ยนลงขอนไม้เรียบร้อยแล้ว ตอนซื้อมาพบว่ากอแรกมีตาดอกขึ้นให้เห็นเป็นตุ่มเล็ก ๆ แล้วตาดอกก้อโตขึ้นเรื่อย ๆ ขณะที่ตาดอกของกอที่หนึ่งโตขึ้นมาได้สักหน่อย เราก้อพบตาดอกแทงใหม่ในกอที่สองอีก 2 ช่อดอกค่ะ หลังกอแรกเหี่ยวไปแล้ว เราก้อจะได้ดูดอกของกอที่สองจะขึ้นอีกสองช่อพร้อม ๆ กัน ให้ดูวิวัฒนาการของลักษณะช่อดอกกันทุกช่วงอายุเลยนะคะ ซึ่งดอกตูมของหล่อนจะมีอายุประมาณ 20 วัน หลังจากนั้นจึงจะเริ่มบาน







ยี่สิบวันกับการลุ้นดอกตูม ๆ ของหล่อนผ่านไป หล่อนก้อบ๊านบานแล้ว เรียงลำดับวิวัฒนาการในช่วงเริ่มบานจนบ๊านบานเต็มที่มาให้ดูตามภาพนะคะ ตามพฤติกรรมของเอื้องม่อนไข่จะออกดอกในช่วง กุมภาพันธุ์–เมษายน แสดงว่าของเราบ๊านบานค่อนข้างเร็ว ถ้าบานช๊าช้าจะต้องเดือนเมษายน แต่ดอกของหล่อนบานอยู่ได้แค่ประมาณ 1 สัปดาห์ สำหรับเราอายุบ๊านบานของเอื้องม่อนไข่ค่อนข้างน้อย ถ้าบานนานประมาณ 1 เดือนถือว่าบานน๊านนานนะคะ เอื้องม่อนไข่ใบมนนี่จะมีกลีบดอกด้านข้างสีขาว กลีบปากจะสีหลืองถึงเหลืองเข้ม แต่ถ้าเป็นเอื้องม่อนไข่เหลี่ยมจะมีกลีบดอกด้านข้างสีเหลืองอ่อนถึงเข้มค่ะ







ดีไซน์เอื้องม่อนไข่ของเราจะออกกลม ๆ ไม่ย๊าวยาวเหมือนของคนอื่น แต่ถึงจะไม่ยาวสักเท่าไหร่ ดีไซน์กลม ๆ ของหล่อนทำให้เราพอใจมากเลย ดูกะปุ๊กลุ๊กน่ารักดีเหมือนกันค่ะ สมาคมชมรมชาวหอบอกว่าดูแล้วพวงกลม ๆ คล้ายไข่อยู่เหมือนกัน เราก้อขำ ๆ จะมองดูให้พวงคล้ายอะไรมันก้อคล้ายทั้งนั้นล่ะค่ะ

"เอื้องสายน้ำเขียว" (Dendrobium crepidatum) เราซื้อเอื้องสายน้ำเขียวมากอเล็ก ๆ ตอนที่ได้มายังไม่แทงช่อดอกค่ะ และสุดท้ายหล่อนก้อแทงช่อดอกให้เห็น เข้าใจว่าการที่หล่อนแทงดอกไม่นานหลังจากซื้อมา เพราะหล่อนมีความสมบูรณ์มาจากป่ามาแล้ว ใกล้เวลาที่จะออกออกในช่วงกุมภาพันธ์-เมษายน ซึ่งของเราเริ่มแทงช่อดอกในช่วงปลายเดือนมกราคม 2551 และทุกสายพันธุ์ที่ซื้อมาได้ดอกค่อนข้างเร็วก้อน่าจะเป็นเพราะสาเหตุเดียวกัน ซึ่งทั้งหมดที่ออกดอกให้เห็นไม่ใช่ว่าเราเลี้ยงเก่ง เพียงแต่ในช่วงรอยต่อที่มาอยู่กับเรา อาจได้สภาพแวดล้อมที่พอจะทำให้พวกหล่อนสามารถดำเนินการออกดอกต่อไปได้ด้วยตัวเอง ดังนั้นการที่ทุกชนิดเริ่มทยอยมีดอกให้เห็น ไม่ได้เป็นสิ่งที่ทำให้เราดีใจสูงสุด ดีที่สุดก้อแค่ได้ความระทึกใจที่เห็นดอกของหล่อนเท่านั้นเอง



เอื้องสายน้ำเขียวที่ได้มาเป็นกอขนาดเล็ก มีประมาณ 11 ลำ ส่วนความสูงของลำที่สูงที่สุดคือ........... แต่ที่ดูว่าสมบูรณ์มีเพียง 5 ลำ นอกนั้นก้อดูแห้ง ๆ เหี่ยว ๆ คงเป็นลำที่อยู่วัยใกล้ฝั่งแล้ว ดอกตูมของหล่อนมีอายุนานประมาณ 25 วัน จึงจะเริ่มบานค่ะ



ช่วงที่หล่อนกำลังมีดอกตูมให้เห็น เราพบสัญญานการเจริญเติบโตที่ดี ซึ่งในตอนแรกกังวลว่าแดดในช่วงฤดูหนาวไม่มีให้เห็นที่บริเวณโครงอลูมิเนียมนอกตัวอาคาร แต่แดดจะเริ่มแฉลบเข้ามาในช่วงปลายเดือนกุมภาพันธุ์เป็นต้นไป และจะมากขึ้นเรื่อย ๆ จนสิ้นสุดฤดูร้อน แต่หล่อนก้อยังอุตส่าห์โชว์หน่อเล็ก ๆ ให้เราเห็นนับได้ 5 หน่อ คือปีนี้เห็นดอกแน่นอน แต่ยังคงกังกลเรื่องการเจริญเติบโตในส่วนอื่น ๆ มากกว่า ดังนั้นการแตกหน่อของหล่อนทำให้เรากรี๊ดสลบ เพราะมันเป็นกำลังใจที่ดีสำหรับเราว่ามันจะสามารถยืนหยัดได้ต่อไปในที่ไม่ใช่ป่าแท้ ๆ ส่วนเรื่องดอกจะออกหรือไม่ในปีหน้าไม่ใช่ไฮไลท์หลัก แต่ถ้าจะได้ดอกก้อกรี๊ดสลบอีกแน่นอนนะคะ





หน่อที่มีใบใหญ่ที่สุดในวันที่ดอกกำลังเบ่งบานมีลักษณะและความยาวตามภาพ ยังไม่ทราบชะตากรรมว่าจะกลายเป็นหน่อที่สมบูรณ์ในอนาคตหรือเปล่า และเมื่อโตขึ้นจะมีหน้าตาเป็นแบบไหน ได้แต่รอลุ้นต่อไปค่ะ ส่วนหน่ออื่น ๆ ก้อมีความสูงลดหลั่นไปตามลำดับ



วันที่รอคอยก้อมาถึง หล่อนบานแล้วค่ะ สีชมพูอ่อนไล่เฉดไปจนถึงขาว กลีบดอกตรงกลางสีเหลืองเข้มใกล้เคียงสีส้ม ออกแนวหวานอมเปรี้ยวเล็ก ๆ สำหรับเราในเรื่องของดีไซน์ดอกและลำไม่หวานเหมือนสีของดอกค่ะ แต่ถ้าหน่อยาวกว่านี้ให้ดอกมากกว่านี้อาจจะดูดีกว่ามากมาย แต่โดยรวมเราพอใจที่หล่อนสุขสบายดี แถมหน่อใหม่ให้อีกตั้ง 5 ลำ และดอกของหล่อนบานได้ทนกว่าเอื้องม่อนไข่ เข้าสัปดาห์ที่สองแล้วดูยังสดใสอยู่เลย และหล่อนบานอยู่ได้ประมาณ.....วัน





จำนวนดอกที่ได้ในแต่ละลำของไม่หวือหวาค่ะ ดอกของหล่อนแทงออกมาเป็นคู่ มีบางคู่ที่ของช่อดอกที่ฝ่อไป ซึ่งเราก้อไม่ทราบสาเหตุ เรานับดอกได้ทั้งหมดแค่ 11 ดอก ปีหน้าจะออกดอกอีกหรือไม่คงไม่ใช่ปัญหาใหญ่สำหรับเรา แต่มีหน่อใหม่แทงออกมาแล้วก้อจะเลี้ยงดูกันต่อไป และรอดูว่าหล่อนจะมีลำที่สมบูรณ์กว่าลำเดิมหรือเปล่า เราอยากได้ลำยาว ๆ เผื่อถ้าบุญมาวาสนาส่งจะได้เห็นดอกจำนวนแยะ ๆ การถ่ายค่อนข้างลำบาก พื้นที่จำกัด จุดที่พอจะได้แสงอยู่บ้างจะอยู่ตรงหัวมุมของโครงอลูมิเนียมด้านซ้ายเท่านั้น





เมื่อตกเย็นได้ฟ้าที่เปลี่ยนสี เห็นตะวันเฉียงอยู่แว็บ ๆ ลองตบแฟลชดูแก้เซ็งหวังผลชัดที่ดอกและเก็บสีที่ท้องฟ้ามาด้วย แต่ตะวันมันเฉียงมากเกินไปจนเก็บแทบไม่ได้ ต้องปีนค่ะพี่น้อง ปีนไปบนหลุมเฟินของเรา แล้วโน้มตัวออกไปนอกอาคารค่อนข้างมาก โดยเท้าหนึ่งเกาะบนหลุมล่าง อีกเท้าหนึ่งพาดบนพนักเก้าอี้ในตัวระเบียง ระหว่างสองขากาง 360 องศา (ได้มั๊ง) ลีลานี้ของเราเรียกเรทติ้งจากชายหนุ่มตรงข้ามหอพักได้เป็นแถวเรยยยย ถือว่าการปลูกต้นไม้ที่หอพักของเราได้ประโยชน์หลายทาง ทั้งได้ความลุ้นระทึกที่จะเห็นดอก เห็นการเปลี่ยนแปลงในแต่ละวัน ได้ความสบายตาสบายใจของตัวเองและสมาคมชมรมชาวหอด้วยกัน อีกทั้งยังเรียกสายตาของหนุ่ม ๆ ที่อยู่ฝั่งตรงข้ามได้ยกตึกเลยนะคะ ถือเป็นประโยชน์แอบแฝงที่ได้ผลสูงเกินคาดหมายเลย

"เอื้องผึ้งแคระ" (Dendrobium jenkensii)
ตอนที่ได้หล่อนมาใหม่ ๆ หล่อนมาเป็นกอง จำนวนไม่มาก เราแบ่งออกเป็นสองส่วน กลุ่มหนึ่งใส่ในกระถางพลาสติก รองด้วยกาบมะพร้าวและมอส และอีกส่วนหนึ่งแปะติดขอนไม้ไว้รองไว้ด้วยกาบมะพร้าวและมอสเช่นเดียวกัน ลักษณะใบเธอเล็กเป็นวงกลมรี น่ารักถูกใจค่ะ และตอนที่ซื้อมาลักษณะใบเขียวเข้มดูสดใสมาก หลายคนมาเห็นก่อนที่จะให้ดอกต่างก้อบอกว่าต้นน่ารักดี เข้าใจว่าเอื้องผึ้งแคระจะเป็นชนิดแรกที่เราจะต้องแยกและแจกเพื่อนฝูงในอนาคต ดูแล้วหล่อนน่าจะแยกง่ายค่ะ และกลุ่มที่อยู่ในกระถางพลาสติก ปัจจุบันถูกห้อยติดไว้กับขอนไม้เรียบร้อยแล้ว



อยู่ต่อมาไม่นานหล่อนก้อแทงช่อดอกให้เห็น เล็กมาก ๆ ดอกตูมใกล้บานมีขนาดประมาณหัวคัตตอนบัท ในกระถางพลาสติกมีช่อดอกของหล่อนพากันเดินพาเหรดขึ้นมาจำนวน 12 ดอก ครบหนึ่งโหลพอดิบพอดี ส่วนบนตอไม้ก้อแทงช่อดอกตามมาติด ๆ ชนิดไม่ยอมแพ้ในกระถาง ได้อีกจำนวน 12 ดอก รวมทั้งหมดเราได้ชมเอื้องผึ้งแคระจำนวน 24 ดอกค่ะ ยอมรับว่าดีไซน์ของหล่อนในขณะตูมตูม เหมาะกับงานมาโครมากมาย ไม่ว่าจะเก็บมาเป็นกลุ่ม เก็บแบบคู่ หรือเก็บมาแบบเดี่ยว จึงกดมาแบบไม่เลี้ยง ซึ่งดอกตูมของหล่อนใช้เวลาประมาณกว่าสิบวันจึงจะเริ่มบานค่ะ











เริ่มบานแล้วค่ะพี่น้อง ชุดนี้อยู่บนตอไม้ฝั่งขวา ค่อย ๆ เผยกลีบดอกกันแล้ว เราพบว่าตอนดอกตูมเล็กมาก แต่พอบานแล้วไม่เล็กเหมือนที่คิดไว้ ยังสงสัยทำไมเรียกเอื้องผึ้งแคระ แต่ลำต้นและใบเล็กแน่ ๆ ค่ะ โดยนิสัยส่วนตัวของเอื้องผึ้งแคระ จะให้ดอกในช่วง กุมภาพันธุ์ ถึง เมษายน แล้วหล่อนก้อมาตามกำหนดเวลาค่ะ



หน้าตาเต็ม ๆ ของหล่อน ออกสีเหลืองอมส้มจะเป็นสีที่แท้จริง ภาพนี้เป็นกลุ่มที่อยู่ในกระถางพลาสติก เรายกมาให้เช็คเรทติ้งกันยกกระถางและยกขอนไม้กันเลย หลายคนบอกว่าดอกน่ารักถูกใจ สำหรับเราถูกใจเช่นเดียวกัน หล่อนจะบานอยู่ไม่นานนะคะ ประมาณ 1 สัปดาห์เศษ ๆ เท่านั้น หลังจากเราได้หล่อนมาจนได้เห็นดอกและดอกโรยไปเรียบร้อยแล้ว เราได้ไปเดินซื้อขอนไม้ที่ร้านต้นไม้ย่านศรีนครินทร์ เห็นเจ้าเอื้องผึ้งแคระห้อยโหนบนตอไม้เล็ก ๆ เราถามเท่าไหร่? คนขายบอกว่าเอื้องผึ้งจิ๋วหายากมาก ตอละ 600.- โห..ตอไม้ของเค๊าแบน ๆ ปริมาณเอื้องผึ้งแคระที่ยังไม่ออกดอกเทียบเท่าที่อยู่ในกระถางของเราค่ะ ของเราที่ซื้อมาทั้งหมดแล้วมาแปะบนตอไม้และกระถางพลาสติกรวมแล้วไม่เกิน 50.- จำไม่ได้ว่า 50.- หรือ 30.- ซึ่งร้านนี้มีกล้วยป่าให้เห็นมากเลย แต่เขาเอามาติดบนขอนไม้จนรากเดินหมดแล้ว แต่ที่รากยังไม่เดินก้อพอมีให้เห็นบ้างค่ะ











เปรียบเทียบเอื้องผึ้งแคระกับออนซิเดียม (ionopsis utricularioides) เวลา Serch หามูลในโลกไซเบอร์นี้ เกือบทั้งหมดจะเรียกเอื้องผึ้งจิ๋ว หรือเอื้องผึ้งน้อยนะคะ แต่สำหรับเราเรียกเอื้องผึ้งแคระตามที่คนขายบอกมา ซึ่งส่วนตัวแล้วคงจะเรียกเอื้องผึ้งแคระต่อไป เพราะดูแล้วเอื้องผึ้งแคระไม่แคระเลยนี่คะ ถ้าเรียกเอื้องผึ้งจิ๋วนี่เราว่าผิดคิวมากไป แต่ที่ถูกต้องน่าจะเรียกตามเสียงส่วนใหญ่นะคะ ถ้าเลี้ยงเป็นแผงใหญ่คงขึ้นกันเป็นแพ ดูแล้วอลังการงานสร้างดีค่ะ แต่พื้นที่ของเราไม่เหมาะที่จะเลี้ยงแบบนั้น



เปรียบเทียบให้เห็นระหว่างเอื้องผึ้งแคระ กับ เอื้องม่อนไข่ที่มีขนาดบานเต็มที่แล้ว ต้นของเอื้องผึ้งแคระมีขนาดเล็กจริงทั้งลำต้นและใบ รวมทั้งดอกตอนตูม ๆ แต่เมื่อบานเต็มที่แล้วมีขนาดใหญ่กว่าเอื้องม่อนไข่ที่บานเต็มที่แล้วเล็กน้อย หรืออาจจะใกล้เคียงกัน ดูเหมือนว่าหล่อนจะแคระก้อเฉพาะต้นและใบ แต่ดอกนี่ไม่เคระเลย



เราเพิ่งไปค้นข้อมูล พบว่าเป็นกล้วยหายากในป่าไทย เพราะถูกคุกคามมาก ที่เห็นมีขายจะมาจากป่าเพื่อนบ้าน ไม่ทราบว่าข้อเท็จจริงจะเป็นยังไงนะคะ 1 เดือนครึ่งผ่านไปพบสัญญานที่ดี เพราะรากพากันเดินพาเหรดจำนวนค่อนข้างมาก แถมแตกหน่อให้เห็นในบางจุดแล้ว ส่วนปีหน้าจะได้ดอกอีกหรือไม่ต้องลุ้นระทึกกันต่อไป แต่อย่างน้อยมีรากเดินเราก้อรู้สึกดี เพราะหล่อนจะยังคงมีชีวิตที่ดีต่อไปได้ในอนาคตแน่นอน ส่วนจะได้ดอกหรือไม่เราไม่ซีเรียสค่ะ ลักษณะของหน่อและใบที่เกิดใหม่จะมีลักษณะตามภาพข้างล่าง