โปรแกรมทำกายภาพบำบัด สำหรับผู้ได้รับผ่าตัด เอ็นไขว้หน้า ในข้อเข่า (Arthroscopic ACL reconstruction)
เอ็นไขว้หน้าข้อเข่า (Anterior cruciate ligament) หรือ ACL เป็นเส้นเอ็นขนาดใหญ่อยู่ภายในข้อเข่า ทำหน้าที่ร่วมกับเอ็นไขว้หลัง (Posterior cruciate ligament) ในการยึดกระดูกต้นขา(Femur) และกระดูกหน้าแข้ง (Tibia) ไว้ด้วยกัน การบาดเจ็บต่อเอ็นไขว้หน้าส่วนใหญ่จะเกิดจากการเล่นกีฬาปะทะรุนแรง และ มีการใช้ท่วงท่าโดยใช้ข้อเข่าบังคับทิศทาง ขณะเล่นกีฬา
อาการในระยะแรกได้แก่ การมีข้อเข่าบวม เนื่องจากมีเลือดออกภายในข้อเข่า อาจมีอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ ต่อมาผู้ป่วยจะรู้สึกว่าข้อเข่าหลวม ไม่มั่นคง มีอาการเข่าพลิกหรือข้อเข่าเคลื่อนออกจากกัน โดยเฉพาะเวลาบิดขา หรือเดินผิดท่าทาง ส่วนใหญ่จะไม่สามารถวิ่งซิกแซ็กได้ หรือวิ่งแล้วจะหยุดทันทีทันใดไม่ได้เนื่องจากข้อเข่าจะเคลื่อน บางทีอาจจะเข่าหลุดเลยก็มี ในรายที่มีการฉีกขาดของหมอนรองกระดูกข้อเข่า (Mencius) ซึ่งพบร่วมกันได้ คนที่เอ็นขาดแล้วยังเล่นกีฬาต่อไป จะมีอาการเจ็บตามแนวข้อต่อหรือมีอาการข้อเข่าติดร่วมด้วย บางทีเข่าล็อก
การที่ข้อเข่าหลวมจะทำให้ส่วนอื่นๆของข้อเข่าได้รับบาดเจ็บได้ง่ายขึ้น และนำไปสู่ภาวะข้อเข่าเสื่อมได้ง่ายและเร็วขึ้น โดยเฉพาะถ้ายังใช้งานข้อเข่าต่อไป การผ่าตัดสร้างเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า (Anterior cruciate ligament reconstruction) หมายถึงการผ่าตัดเพื่อเอาเส้นเอ็นอื่นมาทำหน้าที่แทนเอ็นไขว้หน้า เช่น บางส่วนของเอ็นลูกสะบ้า (bone-patellar tendon-bone) เอ็นกล้ามเนื้อด้านหลังข้อเข่า (hamstring) เป็นต้น เป็นการแก้ปัญหาข้อเข่าหลวมได้ดี อย่างไรก็ตามต้องใช้เวลาประมาณ 8 เดือน กว่าเส้นเอ็นใหม่จะแข็งแรงพอที่เราจะสามารถกลับมาวิ่งหรือเล่นกีฬาได้ และเราไม่สามารถที่จะทำให้เส้นเอ็นใหม่นี้แข็งแรงเท่าเส้นเอ็นดั้งเดิมได้ ส่วนใหญ่แล้ว มักจะผ่าตัดในคนอายุน้อยอยู่ และต้องการกลับไปเล่นกีฬาอีกครั้ง อย่างไรก็ตาม เมื่อได้ผ่าตัดแล้ว ต้องขยันทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูกล้ามเนื้อกลับมาให้ได้ปกติ ผลการรักษาจะมีประสิทธิภาพดีที่สุด ที่มา : ข้อมูล จาก เว็บ //medinfo.psu.ac.th/nurse/lig_recons.htm
คำแนะนำการปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัดสร้างเอ็นไขว้เส้นหน้าในข้อเข่าโดยใช้กล้องส่องข้อ (Arthroscopic ACL reconstruction)
การผ่าตัดชนิดนี้เป็นการผ่าตัดโดยใช้กล้องส่องข้อและใช้เส้น เอ็นสะบ้าตรงกลาง 1 ใน 3 ของเอ็นไปไว้ตำแหน่งของเส้นเอ็นไขว้เส้นหน้ามนข้อเข่า เส้นเอ็นที่ย้ายไปจะใช้เวลาประมาณ 8 สัปดาห์ จึงจะมีเส้นเลือดมาเลี้ยงเส้นเอ็นจะมีความแข็งแรงใกล้เคียงธรรมชาติใช้เวลา ประมาณ 6เดือน สำหรับการผ่าตัดเข่าซ้ายสามารถขับรถเกียร์ออโต้หลังผ่าตัด 1 สัปดาห์ เกียร์ธรรมดา 6สัปดาห์ สำหรับเข่าขวาสามารถขับรถได้หลังผ่าตัด 1 สัปดาห์ในขณะเดินให้สวมสนับเข่าจนครบสัปดาห์ รูปนี้ ชี้ไปที่ เส้น ACL นะ เป็นเส้นไขว้หน้า ถ้าหากขาดเป็นสองเส้น จะต้องผ่าตัดเพื่อซ่อมแซม ด้วยการเอาเส้นเอ็นส่วนสะบ้า มาใส่แทน นี่เป็นเส้นเอ็นสะบ้า (Patella Tendon) เอามาใส่แทน เส้นเอ็นไขว้หน้า >> จริง ๆ แล้ว เพื่อนสนิทที่รู้จักกัน อตีดนักกีฬารักบี้ สมัยเรียนมหาลัย เขาก็รอผ่า กับ หมอชนินทร์ ที่ ศิริราช เคยพูดให้ฟังว่า หมอบอกว่า เส้นเอ็นไขว้หน้าเทียม สามารถใช้ได้เอ็นด้านหน้า และ เอ็นหลังหัวเข่า หมอคนนี้ก็ให้เพื่อนเลือกเอา ว่า จะเอาเส้นเอ็นด้านไหน ซึ่งมีข้อดีข้อเสียต่างกัน ใช้เส้นเอ็นด้านหน้า เหมือนเช่นดังรูป ข้อดี คือ กลับมาเล่นกีฬาได้ภายใน 3 เดือน เพราะเส้นเอ็นด้านหน้าจะมีกระดูกอ่อนติดมาให้ด้วย ทำให้การสมานติดกันไ้ด้ดี แต่ข้อเสีย คืิอ เวลานั่งคุกเข่าจะเจ็บเสียวแปล๊บ ๆ เฉพาะท่านั่งคุกเข่า ถ้าใช้เส้นเอ็นด้านหลังหัวเข่า (Hamstring) ข้อดี คือ นั่งคุกเข่าไม่เจ็บ แต่ข้อเสีย กลับมาเล่นกีฬาได้ภายใน 9 เดือนและต้องทำกายภาพบำบัด เรียกความฟิตกลับคืนมา
เราไม่ใช่หมอ หรือผู้เชี่ยวชาญใด ๆ ควรไปถามแพทย์ด้วยตัวท่านเองดีกว่า เพราะแต่ละคน ไม่เหมือนกันจริงๆ ควรปรึกษาถามแพทย์ที่รักษาอยู่ ชัวร์ที่สุด นี่คือ คำแนะนำที่ดีที่สุดแล้ว โปรแกรมกายภาพบำบัด (Recovery After ACL Reconstruction)
ระยะที่1 (สัปดาห์ที่1-2) ปรับสนับเข่าให้งอได้0-60องศาเดินลงน้ำหนักบางส่วนด้วยไม้ค้ำยันในท่าเหยียดเข่าตรง สัปดาห์ที่ 2ควรจะสามารถนอนหงายเหยียดเข่าสุดแล้วกระดกข้อเท้าเข้าหาตัวได้ซึ่งจะทำให้สามารถเหยียดเข่าได้สุด บริหารโดยการกระดกข้อเท้าขึ้นลงวันแรกๆหลังจากนั้นเมื่อปวดเข่าลดลงให้นอนหงายและค่อยๆงอเข่าในลักษณะที่ส้นเท้าสัมผัสกับพื้นหลังจากนั้นเกร็งขึ้นค้างไว้ประมาณ 10 วินาทีปล่อยขาลง ให้ทำบ่อยๆเท่าที่จะทำได้
ระยะที่ 2 (สัปดาห์ที่3-4) ปรับสนับเข่ามาที่ 90องศาเดินลงน้ำหนักได้บางส่วนบริหารเข่าเหมือนระยะที่1แต่เพิ่มจำนวนรอบให้มากขึ้นหลังสัปดาห์ที่ 4 ฝึกขี่จักรยานอยู่กับที่ บริหารกล้ามเนื้อโดยการยืนหลังชิดกำแพงย่อตัวขึ้นลงให้เข่าเคลื่อนที่0-45 องศาปลายสัปดาห์ที่ 4เดินลงน้ำหนักได้เต็มที่โดยไม่ต้องใช้ไม้ค้ำยันแต่ต้องเดินในท่าเข่าเหยียดตรง
ระยะที่ 3 (สัปดาห์ที่5-6) ผู้ป่วยที่ใส่สนับเข่าควรจะสามารถเหยียดเข่าได้สุด และงอเข่าได้เต็มที่แพทย์อาจให้หยุดใช้สนับเข่าได้
ระยะที่4(สัปดาห์ที่7-12) ฝึกบริหารมากขึ้นโดยปั่นจักรยานอยู่กับที่ปรับระยะ ฝืนให้มากขึ้นยืนเขย่งปลายเท้ายืนลงน้ำหนักเหยียดเข่าสุดแล้วกระดกข้อเท้าขึ้นฝึกขึ้นลงบันได ยืนลงน้ำหนักข้างที่ผ่าย่อตัวลงว่ายน้ำท่ากบ วิ่งในน้ำได้
ระยะที่5 (เดือนที่4-6) ผู้ป่วยควรงอเหยียดเข่าได้สุดและปราศจากความเจ็บปวดบริหารโดยการเดินและวิ่งเยาะๆ เริ่มวิ่งไปด้านหน้าและถอยหลัง ค่อยๆเพิ่มความเร็วตามลำดับ
ระยะที่6 (เดือนที่6เป็นต้นไป) สามารถเล่นกีฬาตามปกติได้ประมาณเดือนที่ 6 โดยกล้ามเนื้อต้นขาควรได้ประมาณ 80-90 % ของข้างปกติ ที่มา: คัดลอกจากแ่ผ่นพับที่ได้รับมาจากหมอที่โรงพยาบาล
Create Date : 28 ตุลาคม 2552 |
|
143 comments |
Last Update : 20 ตุลาคม 2555 17:53:18 น. |
Counter : 125749 Pageviews. |
|
|
|
คิดว่าหายดีแล้ว
เดินมากๆผหน่อย บวมขึ้นมาอีก