ชาวบ้าน บ้านคลองไพร จ.กำแพงเพชร จัดประเพณีโบราณ "ชนแมงกว่าง" นักรบแห่งขุนเขา ก่อนวันงานประเพณีก๋วยสลาก สืบทอดวัฒนธรรมบรรพบุรุษ...

ที่บ้านคลองไพร ต.โป่งน้ำร้อน อ.คลองลาน จ.กำแพงเพชร ก่อนถึงวันงานประเพณีเทศกาลก๋วยสลาก 1 วัน ซึ่งเรียกกันว่า วันดา จะเป็นวันที่ชาวบ้านแต่ละบ้าน โดยเฉพาะจะเป็นสุภาพสตรีที่ร่วมทำ ก๋วยสลากในเครือญาติกันอย่างคึกคัก โดยก๋วยสลากทั้งหมดจะนำไปถวายวัดในหมู่บ้าน ซึ่งสิ่งของที่ใส่ลงไปในก๋วยสลาก ขนมนมเนยข้าวปลาอาหาร และปัจจัยเป็นเงินสด ไปใส่ที่ก๋วยสลาก เพื่อเป็นการร่วมทำบุญ

ส่วนผู้ชายทั้งหนุ่มและผู้สูงอายุก็จับกลุ่มกันหลายสิบคน นำแมงกว่าง ขึ้นสังเวียนให้ชนกันอย่างสนุกสนานจนเสียงดังลั่นไปทั่วบริเวณคุ้มหมู่บ้าน โดยจากการสังเกตบนสังเวียนชนแมงกว่าง พบว่า มีแมงกว่างตัวใหญ่เพศผู้ 2 ตัว ลักษณะร่างกายตั้งแต่หัวจดเขา มีสีดำ ส่วนลำตัวสีน้ำตาล แมงกว่างทั้งสองตัวกำลังใช้เขาชนกันอย่างดุเดือด ต่างฝ่ายต่างใช้เขาที่มีความแข็งแรง เข้าขวิดงัดต่อสู่กัน ดันกันไปดันกันมา

ขณะที่กองเชียร์ของทั้งสองฝ่าย จะมีไม้กระดิ่ง คนละหนึ่งอัน ปั่นให้มีเสียงดัง พร้อมกับส่งเสียงเชียร์ สร้างความคึกให้กับแมงกว่างของตน ระหว่างทำการต่อสู่ ส่วนกลางสังเวียนที่ทำมาจากไม้ขนุนขุดเป็นช่องอยู่ตรงกลาง แล้วเจาะรู 2 รูตรงที่ฝาปิด โดยในช่องของท่อนไม้มีแมงกว่างตัวเมียอยู่ภายในสองตัว เป็นตัวล่อให้ตัวผู้แย่งชิงตัวเมียเพื่อเป็นผู้ครอบครอง

นายอ้าย เก้อขัน อายุ 73 ปี อยู่บ้านเลขที่ 40/1 หมู่ 6 บ้านคลองไพร ตำบลโป่งน้ำร้อน อ.คลองลาน จ.กำแพงเพชร กล่าวว่า การนำแมงกว่างมาชนกันนั้น เป็นประเพณีที่บรรพบุรุษสืบทอดกันมานาน จนมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลานที่ยังยึดถือปฏิบัติกันมาเป็นธรรมเนียม ในแต่ละปีชาวบ้านในตำบลคลองไพร จะมีการจัดงานประเพณีก๋วยสลาก ก่อนงานหนึ่งวัน เรียกว่า วันดา หรือเป็นวันเตรียมของ ทำบุญ เข้าวัด จะมีการละเล่นพื้นบ้านของชาวบ้าน

ส่วนการนำแมงกว่างที่จับได้ตามป่าเขามาเลี้ยงเพื่อเข้าชนนั้น ต้องฝึกซ้อมให้มีความเก่งพร้อมที่จะชนกับคู่ต่อสู้ จนถึงวันดาประชาชนในหมู่บ้าน หรือแม้นกระทั่งชาวบ้านต่างตำบลที่ทราบข่าว ต่างก็นำแมงกว่างที่ตนเลี้ยงไว้มาประลองความแข็งแกร่งกัน จนเป็นประเพณีที่ยึดถือกันมายาวนาน เมื่อแมงกว่างที่ขึ้นชนบนสังเวียนชนะ จะได้รางวัลโดยการให้ผสมพันธุ์กับตัวเมีย เพื่อให้ตั้งท้องขยายพันธุ์ต่อไป

สำหรับแมงกว่าง เป็นชื่อเรียกด้วงปีกแข็งชนิดหนึ่ง มี ๖ ขา กว่างบางชนิดมีเขา กว่างบางชนิดไม่มีเขา กว่างจะชอบกินน้ำหวานจากอ้อย กว่างบางชนิดไม่นิยมนำมาเลี้ยง ส่วนกว่างบางชนิดนิยมเลี้ยงไว้ดูเล่น เช่น กว่างซาง กว่างงวง กว่างกิ และกว่างกิอุเป็นต้น กว่างมีวงจรชีวิตประมาณ 1 ปี คือช่วงต้นฤดูฝน ประมาณเดือนกรกฎาคม - สิงหาคม กว่างทั้งตัวผู้และตัวเมียจะขึ้นมาจากใต้ดิน เพื่อมาผสมพันธุ์และวางไข่ ซึ่งใช้วงจรชีวิตช่วงนี้ประมาณ 4 เดือน พอเข้าในฤดูหนาว กว่างตัวเมียหลังจากผสมพันธุ์ ก็จะขุดดินแล้ววางไข่ ส่วนตัวเองก็จะตาย ไข่ก็ฟักเป็นตัวหนอน เป็นดักแด้อาศัยอยู่ใต้ผิวดินจนถึงต้นฤดูฝนก็จะขุดดินขึ้นมาผสมพันธุ์ ดำรงชีวิตเป็นรุ่นต่อไป.