เล่าขานตำนานช่อตุง
ตุง คำนี้ หลายคนอาจรู้จัก หรือบางคนอาจพอเดาได้ว่ามีความหมายถึงอะไร
ตุง หมายถึง ธง โดยที่ตุงจะเป็นธงสี่เหลี่ยม และมีคำอีก 1 คำคือ จ้อ ซึ่งจะมีรูปร่างเป็นรูปสามเหลี่ยม ในความเชื่อของชาวล้านนา ตุง เป็นสัญลักษณ์ของความดี ความเป็นสิริมงคล มีลักษณะเป็นผืนยาวผูกติดกับ ปลายไม้หรือเสาเพื่อเป็นสื่อนำ วิญญาณของผู้ที่ถวายทานตุงให้ขึ้นไปสู่สวรรค์ หลักฐานการใช้ตุงปรากฏใน ตำนานพระธาตุดอยตุง
ตุง มีความเป็นมาคู่กับวิถีชีวิตของชาวล้านนา แต่เดิมมีการประดิษฐ์ตุงขึ้นมาใช้สำหรับงานมงคลและงานอวมงคล ซึ่งตุงสำหรับงานมงคล เช่นตุงชัย ที่ใช้ในงานปอย สมัยก่อนการออกศึกสงครามจะมีการถือตุงชัย นำหน้ากองทัพเพื่อเป็นกำลังใจ เป็นชัยมงคล นอกจากนี้ยังเป็นสัญลักษณ์ของความโชคดี
ส่วนตุงสำหรับงานอวมงคลนั้น ได้แก่ตุงสามหาง จะประดิษฐ์เป็นรูปคล้ายคน มีความหมายถึงคนตายไว้ ถือนำขบวนแห่ศพ ไปฝังที่ป่าช้า บนตุงจะใส่วันตายของผู้ตายลงไปด้วย วัตถุดิบที่นำมาประดิษฐ์ผืนของตุง คือ ผ้าทอ และกระดาษประเภทต่างๆ เช่น กระดาษสา กระดาษแก้ว กระดาษว่าว
นอกจากนี้มีตุงบางชนิดที่ทำจากเหล็ก สังกะสี แผ่นไม้ ความงามของตุงจะวัดกันที่ลวดลาย และ สีสรรที่แต่งแต้มประดิษฐ์ลงไปที่ผืนตุงโดยจำแนกตามวัสดุที่ใช้ทำตุง
ตุงมีการจำแนกตามวัสดุที่ใช้ ดังต่อไปนี้
ตุงผ้าทอ โดยทั่วไปมีขนาดกว้าง 15-50 ซม. ยาว 1-6 เมตร โครงสร้างประกอบด้วย ส่วนหัว-ตัว-หาง นิยมทอด้วยฝ้ายสีขาว มีลวดลายขิตสีดำ และแดงเป็นเส้นพุ่ง อาจสอดสีอื่นๆ เพื่อความสวยงาม
ตุงใย
ใช้เส้นฝ้ายสีขาวมัดหรือถักคล้ายแมงมุมชักใย มีไม้ไผ่สอดเป็นโครงยึดเป็นช่วงๆ ทำด้วยวัสดุต่างๆเป็นดอกไม้ หรือพู่ห้อยและ
ตุงกระดาษ
เช่นตุงไส้หมู ไส้ช้าง ตุงพญายอ โดยการนำกระดาษแก้วสีต่างๆ อย่างน้อยแผ่นละสีมารวมกันพับไปมาแล้วตัดสลับไม่ให้ขาดจากกันเมื่อคลี่ออก และจับหงายขึ้นจะเป็นช่อพวงยาว ผูกติดกับไม้ยาวประมาณ 1 เมตร ปักตกแต่งหรือใช้ร่วมขบวนแห่ครัวทานเข้าวัดหรือปักเจดีย์ทรายในเทศกาลสงกรานต์
ตุงไส้หมู เป็นตุงประดิษฐ์ที่มีลักษณะเป็นพวง จากการนำกระดาษสีหลายแผ่นมาพับไปมาแล้วตัดฉลุ เมื่อคลี่ออกและจับหงายขึ้น ตัวตุงจะย้อยลงมาเป็นช่อพวงยาว ถ้ามีขนาดเล็กจะเรียกว่าช่อพระญาลอ ตุงชนิดนี้จะผูกติดกับคันตุงยาวประมาณ ๑ เมตร ใช้ถือร่วมขบวนแห่ครัวทานเข้าวัด และใช้ประดับประดาครัวทานด้วย
ตุงค่าคิง หมายถึงธงที่ชาวล้านนา ใช้แทนตัวเองหรือมีความสูงเท่ากับตัวเอง ส่วนมากทำจากกระดาษสา ยาวเท่ากับความสูงของเจ้าของตุง และไม่มีการประดับตกแต่งแต่อย่างใด ตุงค่าคิง จะใช้ในพิธีสืบชะตา โดยมัดคันตุงรวมกับไม้สามขาที่ใช้ในพิธี เมื่อเสร็จพิธีแล้วจะนำรวมกับไม้สามขาและสิ่งอื่นๆที่เกี่ยวข้องไปผูกไว้กับต้นโพธิ์
ภายในบริเวณวัด
ตุงสิบสองราศี หรือตุงตัวเปิ้ง เป็นตุงรูปสัตว์ ประจำปีเกิด มักทำด้วยกระดาษ ตัวตุงจะมีรูปสัตว์ประจำนักษัตร หรือสิบสองราศี โดยเรียงจากตัวแรกคือ หนู ไปจนถึงตัวสุดท้ายคือหมู นิยมใช้ปักเจดีย์ทรายในวัด ร่วมกับตุงอื่นๆ หรือใช้ปักกองทรายบริเวณที่ทำพิธีของหมู่บ้าน ชาวล้านนามีความเชื่อว่าสัตว์ประจำปีนั้นๆ จะช่วยให้พ้นเคราะห์ โศกโรคภัยในปีนั้นๆ ได้ด้วยการทำทานตุงสิบสองราศี
ตุงสามหางและตุงแดง ตุงสามหางเป็นตุงที่ใช้นำหน้าขบวนศพ ไปสู่สุสาน ตามความเชื่อของคนล้านนา ที่ว่าตุงสามหางเป็นเครื่องนำทางผู้ตายไปสู่สวรรค์ ส่วนตุงแดงนั้นลักษณ์คล้ายตุงชัย แต่เป็นสีแดง ใช้ในพิธีสูตรถอนศพที่ตายผิดปกติ เช่นจากอุบัติเหตุต่างๆ โดยจะปักตุงแดงและก่อเจดีย์ทรายเท่ากับอายุผู้ตายไว้ตรงบริเวณที่เสียชีวิต
ตุงชัย เป็นตุงที่ใช้ปักตามแนวทางเดิน เพื่อแสดงว่าบริเวณนั้น จะมีการฉลองสมโภช ตุงชัย นิยมทำจากผ้า ลำตัวของตุงแบ่งออกเป็น ๑๕ ปล้อง มีไม้ไผ่เล็กๆที่ตกแต่งด้วยดอกไม้ หรือพู่ห้อยพาดขวางลำตัวเพื่อไม่ให้ตุงพันตัวเอง ภายในแต่ละปล้องตกแต่งด้วยลวดลายต่างๆอาจเป็นเรือ ช้าง ม้า หงส์ นก นาค ดอกไม้ และลายอื่นๆ ส่วนหัวของตุงชัย นิยมทำเป็นรูปปราสาท หรือวงกลมสามห่วง แล้วผูกกับค้างตุง ซึ่งเป็นส่วนปลายเสาไม้ไผ่ที่ใช้เป็นคันตุง
คัดลอกบางส่วนมาจากที่นี่ี่ //xchange.teenee.com
ได้อ่านข้อมูลของตุง กันมาพอสมควรแล้ว มาลองชมภาพถ่ายตุง ที่ถ่ายภาพจากงานสงกรานต์ของเชียงใหม่ที่ผ่านมาหลายเดือนแล้ว ไม่ได้นำมาลงให้ชมสักที
และมาจบด้วยภาพช่างภาพสาวมืออาชีพชาวต่างประเทศ ที่ได้เจอเธอผู้นี้ในหลายๆ สถานที่ด้วยกัน ไม่ได้แวะไปคุยหรือทำความรู้จักกับเธอสักที แต่ก็คิดว่าคงมีโอกาสได้เจอเธออีก
...ดูมาดการถ่ายภาพและมีผักพืชสวนครัวที่เธอห้อยติดตัวแล้ว เท่จริงๆ
ก็ขอจบภาพถ่ายชุดนี้ไว้เพียงเท่านี้ และขอขอบคุณทุกๆ ท่านที่แวะมาชมภาพถ่ายชุดนี้ไว้ด้วย
| Create Date : 08 สิงหาคม 2551 |
| Last Update : 9 สิงหาคม 2551 9:29:28 น. |
|
19 comments
|
| Counter : 7907 Pageviews. |
 |
|
|
แวะมาทัทายครับผม ชอบครับ 
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 39 คน [