ดาวหางเหนือทางรถไฟ
ผู้เขียน : ทรงกลด บางยี่ขัน
สำนักพิมพ์ : a book, สนพ.
จำนวน : 448 หน้า
พิมพ์ครั้งแรก : ตุลาคม 2552


“เมฆ” “หมอก” หนังสือพี่น้องสองเล่มนี้ยังยืนหันข้างให้อยู่บนชั้นเบียดกับแฝดไม่เหมือนอย่าง “ต้นไม้ใต้โลก” และ “ดอกไม้ใต้โลก” 2 คู่นี้มีความต่างตรงที่ผู้ซื้ออ่านคู่หลังจบแล้ว หากแต่คู่แรกเพียงแค่หยิบจับมาเปิดกดบัตรคิวแล้ว..รอ...

หนังสือทั้ง 4 เล่มเป็นผลงานของ ทรงกลด บางยี่ขัน ตอนที่ซื้อหาก็ไม่ได้ติดที่ว่าเพราะเป็นคนนี้เล่าคนนี้เขียน เนื้อหาและเรื่องราวที่บรรจุอยู่ภายในต่างหากที่ทำหน้าที่เป็นนางกวัก(หรือนายกวัก) รวมทั้งปกที่ออกแบบแบบแต่น้อย ดูเรียบง่ายก็น่าสนใจ

ในบ่ายวันหนึ่งสบโอกาสได้ไปกวาดสายตาหาหนังสือ~อะไรก็ได้ที่เห็นแล้วถูกใจถูกชะตา สักเล่มสองเล่มติดมือกลับบ้านไม่ให้เสียเที่ยวว่ามาร้านหนังสือแล้วเดินตัวปลิวออกจากร้าน พลันสายตาก็ประสานเข้ากับปกหนังสือเล่มหนึ่ง หน้าปกที่หันมาโชว์หรา (ขณะเล่มอื่นยังยืนหันข้าง) เป็นรูปหน้าตรงของหัวรถไฟที่เข้าขั้นโบราณ สีแดงตุ่นๆ แปะข้างกับสีดำมะเมื่อมช่างสวยจริงๆ วินาทีถัดมา “สถานีคิงส์ครอส! ฮอกวอตส์! ...แฮรี่ พอตเตอร์!”

ไม่ใช่ทั้งแฟนพันธุ์แท้และพันธุ์ทางของพ่อมดน้อยแฮรี่ พอตเตอร์แต่อย่างใดค่ะ เพียงแต่นั่นคงเป็นการเรียกภาพจำโดยอัตโนมัติของสมองที่ทำงานช้ากว่าสายตากวาดเพียงเส้นยาแดงผ่าแปด (น่าจะผ่าหนึ่งนะจึงจะเร็ว) ดูจากภาพปกแล้วถ้าเป็นหนังสือแนวเกร็ดความรู้เกี่ยวกับรถไฟโบราณก็น่าสนใจ เกี่ยวกับรถไฟในแฮรี่ พอตเตอร์ก็น่าสนใจ เห็นมีดาวแดงอยู่หน้ารถด้วย นี่ถ้าเกี่ยวกับรถไฟในรัสเซียแล้วล่ะก็..เยี่ยมเลย

แผนผังการเชื่อมโยง = ดาวแดง > คอมมิวนิสต์ > สตาลิน > รัสเซีย

ว่าแล้วก็เอื้อมมือไปหยิบหนังสือหมายมาดูใกล้ๆ ให้ชัดให้รู้จักว่าจริงๆ แล้วเจ้าเป็นอะไรกันแน่ ความหนาของเล่มอยู่ราวๆ หนึ่งนิ้วฟุต (ยังขาดทักษะการกะด้วยสายตาออกมาให้เป็นจำนวนหน้า) น้ำหนักไม่หนักมือ กึ่งนั่งกึ่งนอนอ่านก็คงจะไม่ปวดกล้ามเนื้อต้นแขน..ก่อนที่จะคิดไปใดอื่น

“ความทรงจำเหนือทางรถไฟสายทรานส์ไซบีเรีย (ฮ้าาาาา- จขบ.) จากปักกิ่งผ่านมองโกเลียสู่มอสโคว์ (ฮ้าาาาา x 2 ยกกำลังสอง- จขบ.) นี่มัน..นี่มันความฝันของฉันนี่!!!!!!!...”

ข้อความแบบเต็ม สั้น ง่าย เร้าใจ ที่โปรยอยู่บนหัวปกคือ
“ความทรงจำเหนือทางรถไฟสายทรานส์ไซบีเรีย จากปักกิ่งผ่านมองโกเลียสู่มอสโคว์ ส่วนหนึ่งของทางรถไฟที่ยาวที่สุด คลาสสิกที่สุด และโรแมนติกที่สุดในโลก”

แค่รู้ตัวเองว่า..ชอบนั่งรถในฐานะผู้โดยสาร ไปไหนก็ได้ นั่งไปเรื่อยๆ ดูวิวสองข้างทาง แล้วคิดไปต่างๆ นาๆ ถึงจุดหมายก็ยังไม่อยากลง... การได้นั่งรถไฟที่ยาวพาดผ่าน 3 ประเทศ ยาวข้ามทวีป นั่งกันสิบวันยี่สิบวัน ทริปรถไฟสายทรานส์ไซบีเรียจึงเป็นการเดินทางที่ถูกท้าทายและช่างท้าทาย

ความฝันของใครก็ของใคร แต่วันนี้วันที่เจอหนังสือเล่มนี้ ฉันขอวิ่งตามความฝันชนิดแปะข้างตัวหนังสือจากงานเขียนในเล่มนี้ไปก่อนพลางๆ

สิริรวม ๑๙ วันบางๆ (คือการอ่านเป็นบางวัน) นับจากวันที่ซื้อหนังสือแล้วอ่านในวันนั้นจนถึงวันที่ปิดท้ายเล่ม ภาพประกอบเรื่องอยู่ในสัดส่วน ๑ ต่อ ๔ ทำให้อ่านได้แบบเพลินสุดๆ รวมทั้งการเล่าเรื่องที่แทรกความคิดแบบต่อยอดของผู้เขียน ก็ทำให้คนอ่านได้..เอ้อออ..จริง....เอ้อออ..เหรอ ไปด้วย ไม่ใช่นักเสพข้อมูลระดับนักวิชาการแต่การได้รับรู้เรื่องที่ไม่เคยรู้ก็ทำให้สายตาถ่างออก รอยหยักในสมองถี่ขึ้นแถมส่วนใหญ่ได้เพิ่มการออกกำลังกายกล้ามเนื้อมุมปากอีกเสียด้วย ยิ้มแบบไม่มีเพลามือเพลาปากเลยทีเดียว

เขาว่ากันว่า You are What You Read แล้วหากเป็น You are What You Write นี้พอจะนำมาใช้ด้วยได้ไหม น่าจะพอไหวนะเพราะดู(อ่าน) จากบันทึกการเดินทางด้วยรถไฟสายยาวเกือบค่อนโลกของทรงกลดนี้แล้ว ไม่เพียงแต่ราวกับเห็นตึกรามร้านรวง ผู้คนยวดยาน ในระยะประชิด รู้จักรู้เห็นหน้าค่าตาของพี่ๆ คนจีนในปักกิ่ง พี่ๆ ที่มองโกเลียรวมทั้งพี่ๆ ที่รัสเซีย ผ่านมุมมองของผู้มีประสบการณ์การเดินทางมากไมล์ หากยังทำให้คนอ่าน(บางคน อยาก)รู้จักคนเขียนจากการถ่ายทอดผ่านตัวอักษรนาๆ เหล่านั้นเพิ่มขึ้นด้วย

กำลังสงสัยว่าเขาเป็นแฟนฟุตบอลทีมลิเวอร์พูลหรือเปล่า
จากตอน หนึ่งปีนานแค่ไหนเราก็อยู่ไกลกันแค่นั้น

- - -

สมาชิกที่อาศัยอยู่ในห้องนี้เป็นชาวรัสเซีย 3 คน พ่อ แม่ ลูก ครอบครัวสุขสันต์มาก พ่อเป็นคนหนุ่มที่หน้าตาและศีรษะละม้ายคล้าย โฆเซ่ เรน่า ผู้รักษาประตูของทีมฟุตบอลระดับสุดยอดของโลก...

- - -

การเอ่ยชื่อถึง โฆเซ่ เรน่า อาจเป็นเพียงการยกมาเปรียบเทียบ ใช่จะมั่นใจได้ว่าเป็นพลพรรครักหงส์แดง แต่กับประโยคต่อมา เชื่อว่าไม่มีแฟนบอลทีมไหนจะใช้คำยกย่องผู้รักษาประตูทีมอื่นๆ ว่าอยู่ในระดับสุดยอดของโลกถ้าไม่ใช่ทีมที่ตัวเองรัก (หากเดาผิดก็ขออภัย)

และมีตัวอย่างซึ่งเป็นเรื่องราวที่อ่านแล้วก็ได้แต่ยิ้มในความรู้รอบตัวและช่างเปรียบเทียบ..ช่างคิด
จากตอน SU 40 องศา

- - -

อุณหภูมิในสกุลเซลเซียสและฟาเรนไฮต์บอกความหนาวในระดับเดียวกันด้วยตัวเลขที่ไม่เท่ากัน เช่น 0 องศาเซลเซียสมีค่าเท่ากับ 32 องศาฟาเรนไฮต์ ดังนั้นทุกครั้งที่บอกเกล่าถึงตัวเลขอุณหภูมิเราจำเป็นต้องเติมนามสกุลต่อท้ายว่าตัวเลขนั้นมันมีความหมายในดีกรี C หรือ F

แต่ที่อุณหภูมิ -40 องศา เป็นความเย็นเพียงจุดเดียวที่ตัวเลขในฟากเซลเซียสมีค่าเท่ากับฝั่งฟาเรนไฮต์พอดีเป๊ะ นั่นหมายความว่า -40 องศาเซลเซียส มีค่าเท่ากับ -40 องศาฟาเรนไฮต์ เขียนแค่ -40 องศาก็เป็นที่เข้าใจได้

เป็นความมหัศจรรย์ในแง่วิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์
ในแง่สังคมก็น่าสนใจ

ถ้าเซลเซียสคือตัวแทนวัฒนธรรมจากซีกโลกตะวันออก และฟาเรนไฮต์คือตัวแทนวัฒนธรรมจากซีกโลกตะวันตก อุณหภูมิ -40 องศา คงหมายถึงจุดที่ไม่มีความแตกต่างทางวัฒนธรรมของทั้งสองขั้ว

อุณหภูมิ -40 องศา อยู่ที่ประเทศมองโกเลีย
ประเทศที่อยู่กึ่งกลางระหว่างวัฒนธรรมตะวันออกของจีนกับวัฒนธรรมตะวันตกของรัศเซีย ก็คือมองโกเลีย
อะไรมันจะพอเหมาะพอเจาะขนาดนั้น

- - -


ส่วนเรื่องราวที่เรียกรอยยิ้มนั้นมีหลายตอน แต่นี่คือตอนที่ชอบที่สุด
จากตอน บรรพบุรุษบนรถไฟ

- - -

“คุณรู้จัก แมมมอธ ไหม” ผมไม่แน่ใจว่าเขาจะรู้จักศัพท์คำว่าแมมมอธหรือเปล่า เพราะเขารู้คำศัพท์ภาษาอังกฤษไม่มากนัก
เขาส่ายหน้า
“มันเป็นช้างที่อยู่ในยุคเดียวกับไดโนเสาร์ ขนยาวๆ”
ศีรษะเขาเปลี่ยนมาผงกแทน

“คุณรู้ไหมว่าไซท์ที่มีแมมมอธมันอยู่ที่ไหนบ้าง ผมอยากไปดูมาก”
ศีรษะของเขายังผงก หน้าตาผมน่าจะดีใจจนเก็บอาการไม่อยู่
สีหน้าของคุณหมอศัลยกรรมดูแปลกๆ จะตอบก็ไม่ตอบ ท่าทางอึกอักกระอักกระอ่วน

“ผมพยายามหาข้อมูลมาตลอดเลยนะว่าไซท์ที่มีแมมมอธมันอยู่ที่ไหน แต่ก็ไม่มีใครรู้สักที จนได้มาเจอคุณนี่แหละ ว่าไงมันอยู่ที่ไหนเหรอ” พูดเสร็จผมก็ส่งแผนที่รัสเซียให้เขา

เขาเงยหน้ามองผมแล้วตอบช้าๆ แบบเดียวกับที่คุณหมอพูดกับญาติคนไข้ที่รออยู่หน้าห้องผ่าตัด สีหน้าของเขาจริงจังมาก เหมือนมีข่าวร้ายจะแจ้ง

“พวกมันตายหมดแล้ว”

- - -
.

.

การออกเดินทาง การได้เดินทาง ไม่ว่าไกลใกล้ล้วนประกอบไปด้วยองค์ประกอบหลายอย่าง ทั้งรูปธรรมเช่นกระดาษที่ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย หรือนามธรรมอย่างเช่น เวลา จังหวะ โอกาส

ขณะที่ยังไม่รู้ว่าองค์ประกอบรูปธรรมและนามธรรมจะมารวมตัวกันได้เมื่อไหร่ อย่างน้อยหลายวันที่ผ่านมาการอ่านหนังสือเล่มนี้ก็เสมือนดั่งได้ก้าวขาออกเดินทางไกลนับพันไมล์ไปแล้ว