ศิลปะไทย

 ศิลปะสุโขทัย

ศิลปะสุโขทัยเป็นศิลปะที่สร้างจากความเชื่อในพุทธศาสนานิกายเถรวาทสะท้อนผ่านงานช่างที่ลึกซึ่ง เป็นภาพสะท้อนวิธีคิด วิถีของสังคมของอาณาจักสุโขทัยคุณค่าที่แท้จริงของศิลปะสุโขทัยอยู่ที่ภูมิปัญญาช่างในการปรับเปลี่ยนแรงบันดาลใจทางศาสนา และศิลปะจากแหล่งที่เจริญก่อน นำมาผสมผสานปรับปรุงได้อย่างเหมาะสมกลมกลืนในสภาพแวดล้อมของสุโขทัยเอง จนเป็นแบบฉบับเฉพาะตัวได้อย่างน่าชื่นชมสถาปัตยกรรมที่สำคัญได้แก่ วิหาร อุโบสถ และเจดีย์ อาคารสองประเภทแรกล้วนชำรุด มักเหลือเพียงฐาน ผนังบางส่วนหรือเสาบางต้น ส่วนเจดีย์อยู่ในสภาพที่ดีกว่า

 เจดีย์

   ความหมายของเจดีย์สำหรับชาวสุโขทัยคือสิ่งก่อสร้างอันควรแก่การเคารพเจบูชา โดยเฉพาะเจดีย์มหาธาตุ อันเป็นสัญลักษณ์แทนพระพุทธองค์ หรือที่สถิตของพระพุทธเจ้า ดังศิลาจาลึกสมัยสุโขทัยมักกล่าวถึงเรื่องการบรรจุพระไว้ในเจดีย์  รูปแบบเจดีย์และรูปทรงเจดีย์ต่างๆ มักมีแบบแผนร่วมกัน คือประกอบจากสามส่วนหลักส่วนล่างคือฐาน ส่วยกลางคือเรือนธาตุและส่วนบนคือยอดแหลม หรือยอดที่ลดหลั่นลงมาซ้อนกัน

 เจดีย์ทรงปราสาทแบบขอม

     เป็นเจดีย์ที่มีอยู่ก่อนสมัยสุโขทัย ประกอบด้วยสามส่วนหลักเช่นกัน แต่ละส่วนมีแบบอย่างเฉพาะ เช่นส่วนบนเป็นชั้นซ้อนแสดงความเป็นปราสาท ปราสาทแบบขอมไม่มีที่เรียกว่าเจดีย์ แต่ปราสาทขอมคือต้นแบบเจดีย์สมัยสุโขทัยแบบหนึ่ง เรียกในที่นี้ว่า เจดีย์ทรงปราสาทแบบสุโขทัย

 เจดีย์ทรงประสาทยอด

    คือแบบที่มียอดแหลมต่อเนื่องจากเรือนธาตุขึ้นไป ยอดแหลมนั้นประกอบจากทรงระฆังลูกเดียวหรือหลายลูกเรียงซ้อนกันไป และต่อด้วยกรวยแหลมเป็นปลายยอด บางแบบมียอดเล็กๆ อยู่ที่มุมทรงสี่เหนือเรือนธาตุ รวมกับยอดใหญ่เด่นเป็นประธานก็มีที่เรียกว่า เจดีย์ทรงปราสาทห้ายอด

 เจดีย์ทรงประสาทยอดที่มีแบบอย่างผสมผสาน

     คือมีชั้นซ้อนเหนือเรือนธาตุ ต่อขึ้นไปจึงเป็นยอดแหลมประกอบไปด้วยทรงระฆังและปลายยอดแหลม แยกได้ว่าชั้นซ้อนปรับปรุงจากชั้นซ้อนปราสาทแบบขอม ส่วนที่เป็นยอดแหลมปรับปรุงจากศิลปะล้านนา ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากศิลปะพุกามมาอีกทอดหนึ่ง

 เจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม

     เรียกกันมาก่อนว่า เจดีย์ทรงดอกบัวตูม หรือ ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรือ ทรงทะนาน รูปทรงแปลกจากรูปทรงที่เคยมีมาในอดีต สูงโปร่งกว่าเจดีย์ทรงปราสาทแบบสุโขทัย ส่วนฐานของเจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูมซ้อนลดหลั่นลงมาเป็นชุด รองรับชุดฐานเรือนธาตุเพียงอันเดียว ซึ่งเป็นแท่งเพรียว ต่อยอดด้วยทรงดอกบัวตูม และครอบปลายด้วยทรงกรวย อันประกอบไปด้วยปล้องไฉนและปลี

เจดีย์ทรงระฆัง

       ลักษณะโดยรวมของเจดีย์ทรงนี้ประกอบด้วยฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส ลวดลายบัวถลาซ้อนกันสามวง ต่อขึ้นไปเป็นบัวปากระฆังรองรับทรงระฆังป้อม บัลลังก์สี่เหลี่ยมครอบด้วยทรงกรวยอันประกอบจาก ปล้องไฉนและปลี องค์ประกอบเหล่านี้มีระเบียบอยู่ก่อนในศิลปะพุกาม บางอย่างมีอยู่เฉพาะในศิลปะลังกาด้วย เช่นเหนือทรงระฆังมีบัลลังสี่เหลี่ยมที่มีช้างรอบที่ฐาน ส่วนบัวปากระฆังซึ่งมีรองรับทรงระฆังมีอยู่ในศิลปะพุกาม

 มณฑป

     หมายถึงเฉพาะอาคารที่มีพื้นที่สี่เหลี่ยมจัตุรัสซึ่งก่อเป็นห้องประดิษฐานพระพุทธรูป ส่วนหลังคาทรงกรวยสี่เหลี่ยมประกอบจากชั้นซ้อนลดหลั่นการซ้อนชั้นหลังคาคือความหมายดั้งเดิมของความเป็นปราสาท

เอกสารอิง ประวัติศาสตร์ศิลป์ศิลปะสุโขทัย

Create Date : 02 ตุลาคม 2551		0 comments
Last Update : 7 ตุลาคม 2551 1:46:58 น.
Counter : 5714 Pageviews.
Share Tweet