ชาวบ้านแถวนั้นบอกว่า เจ้าของบ่อกุ้งทำไว้ป้องกันนกลงกินกุ้ง บ้านพอด เคยเป็นชุมชนที่อุดมสมบูรณ์ เป็นอู่ข้าวอู่น้ำ สำคัญของอำเภอดอนสัก ในทะเลมีสารพัดสัตว์น้ำ บนบกเป็นที่ราบทำนา ส่งข้าวไปขายยังพื้นที่ใกล้เคียง ทว่า บ้านพอดวันนี้ได้เปลี่ยนไปแล้ว หลังจากความ

เจริญแผ่มาถึงชุมชนแห่งนี้ ความอุดมสมบูรณ์ก็เหลือ แค่ความทรงจำ ภาพชายหาดที่ถูกคลื่นกัดเซาะ เต็มไปด้วยกองหิน ขนาดใหญ่ ภายใต้งบประมาณกว่า 10 ล้านบาท วางทับถม เพื่อเป็นเขื่อนกันคลื่นยาวประมาณ 1 กิโลเมตรไม่ได้ช่วยรักษาชายหาดไว้ได้

ถนนถูกน้ำกัดเซาะจนแทบไม่เป็นถนน ตอมะพร้าวเสาบ้าน โชว์หราอยู่ในทะเล ห่างจากชายฝั่งหลายสิบเมตร บ้านร้าง ดูโครงสร้างมั่นคง แต่เอียงเซ ไม่เป็นท่า ร่องรอยการกัดเซาะรุนแรง ตลอดโค้งอ่าวบ้านพอด ยาวนับสิบกิโลเมตร ไกลออกไปเป็นท่าเรือราชาเฟอร์รี่ ข้ามไปเกาะสมุย ที่สร้างขึ้นเมื่อ 10 กว่าปีก่อน

ถัดเข้ามาเป็นท่าเรือซีทรานส์ ข้ามไปเกาะสมุยเช่นกัน ท่านี้ขึ้นเมื่อประมาณ 4 ปีที่แล้ว ถัดเข้ามาอีกนิด เป็นท่าเรืออเนกประสงค์ ที่รัฐบาล สร้างเป็นท่าเรือขนถ่ายสินค้า เชื่อมกับท่าเรือต่างๆ ทางฝั่งอ่าวไทย ที่สร้างขึ้นมา เมื่อ 3 ปีที่แล้ว นั่นคือ 3 สิ่งปลูกสร้างล่วงล้ำลำน้ำในย่านนี้ ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลกัดเซาะชายฝั่งอย่างช้าๆ  ที่เริ่มมา ตั้งแต่ 10 กว่าปีที่แล้ว และเกิดการกัดเซาะรุนแรงตลอดช่วง 3 ปีที่ผ่านมา

“กระแสน้ำจากตรงนี้จะวนไปที่ปากพะยิงกับปากพูน จังหวัดนครศรีธรรมราช”เป็นคำบอกเล่าของ ลุงพรชัย ชอบบุญ ชาวประมงวัย70 กว่าปี  จึงไม่แปลกที่ 3 ปีมานี้ ชายฝั่งปากพะยิงปากพูน จะมีแผ่นดินงอกเพิ่มขึ้นทุกปี สูญเสียที่ดินทำกิน ทรัพย์สินที่อยู่อาศัย จากกัดเซาะชายฝั่งยังไม่พอ วันนี้ ชาวบ้านพอดยังต้องพบเจอกับขี้เลนสีดำข้น ฟองอากาศผุดทุกตารางพื้นที่ คล้ายน้ำเสียถูกปล่อย ออกมาจากโรงงาน ปกคลุมชายหาดสูงกว่า100 เซนติเมตร มันมาพร้อมกับกลิ่นเหม็น

ตามที่ชาวบ้านเล่าให้ฟัง ปัญหานี้เกิดขึ้นจากการทำนากุ้งของ 2 บริษัทขนาดใหญ่ คือบริษัทในเครือซีพี และบริษัท ศรีสุบรรณฟาร์ม จำกัดรวม 27,000 กว่าไร่ ชาวบ้านพอดยืนยันว่า ทั้ง 2 บริษัท ฉีดขี้เลนและปล่อย ของเสียจากนากุ้งลงสู่ท้องทะเล นางนิภา เนื้อทอง หรือ ป้าดำ หัวหน้าโครงการศึกษา สภาพปัญหาจากนากุ้งและหาแนวทางการใช้ประโยชน์ จากขี้เลนบ่อกุ้งโดยชุมชน ที่ได้รับการสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สำนักภาค) หรือ สกว.ท้องถิ่น เล่าให้ฟังว่า...สัตว์น้ำที่เคยอุดมสมบูรณ์ ตอนนี้เริ่มหายากขึ้น และบางชนิดสูญพันธุ์ไปแล้ว อย่างเช่น หอยขาวหอยเขียว ส่วนปลาดุกทะเล ปูม้า ปูเปี้ยวปริมาณลดลงมาก แมงดาทะเลต้องสั่งซื้อ จากฝั่งระนอง ขณะที่กั้งตั๊กแตนต้องออกทะเลไปไกล 4 – 5 กิโลเมตร ถึงจะเจอ “จนถึงวันนี้ ขี้เลนค่อยๆ เพิ่มความสูงขึ้นเรื่อยๆ จนเดี๋ยวนี้สูงเกือบถึงอก แถมช่วงมรสุมลมจะหอบ กลิ่นเหม็นฟุ้ง” ชาวบ้านในวงสนทนาเสริมขึ้น พร้อมทั้งยกมือชี้ที่หน้าอกตัวเอง ลุงพรชัย เจ้าของคอกหอยแครง และชาวบ้านนำ เราขึ้นเรือประมงของชาวบ้าน เพื่อไปดูสิ่งแวดล้อม รอบๆ บริเวณอ่าว เที่ยงตรง แดดจัด น้ำในคลองยัง ขึ้นสูงไม่มากพอ ที่จะให้หัวเรือแหวกน้ำออกสู่ทะเล ใบพัดท้ายเรือจึงตีเอาขี้ตมขึ้นมาด้วย กลิ่นเหม็นฟุ้งสมคำร่ำลือ คนขับเรือเร่งเครื่องเต็มที่ เพื่อให้เรือผ่านดอนตรง ปากอ่าวที่โผล่เห็นดิน ระหว่างที่เรือกำลังล่องอยู่นั้น ชาวบ้านที่นั่งเรือมาด้วยกัน ชี้ให้ดูแผ่นดำๆ เขียวๆเทาๆ เล็กบ้างใหญ่บ้าง ที่ลอยแผ่กระจายอยู่บนผิวน้ำ ซึ่งเกิดจากน้ำเสียที่ปล่อยลงสู่ทะเล เรียกว่าขี้แดด

ลุงถวิล เนื้อทอง ชี้นิ้วตามทิศทางของขี้แดดเคลื่อนที่พร้อมอธิบายว่า ขี้เลนที่อยู่บนชายหาดนั่นแหละ“เราไม่รู้แก้ปัญหาอย่างไร เหลือแต่ภูมิปัญญาชาวบ้านที่เคยทำกันมาตอนสมัยเลี้ยงกุ้ง คือ เอาขี้เลนไปทำปุ๋ย ตอนนี้เรากำลังทำวิจัยกันอยู่” ตอนขากลับขึ้นฝั่ง คนขับเรือพาเรากลับทางลัด เพื่อย่นระยะทาง ป้าดำบอกให้เราหันไปมองข้างหน้า เพราะเรือ จะวิ่งบนเลน คนขับเร่งเครื่อง ใบพัดตีขี้เลนล้วนๆ ฟุ้งกระจายเป็นฝอยสีดำ กลิ่นเหม็นกว่าทุกครั้ง ก่อนขึ้นฝั่ง คนขับเรือใช้ไม้จุ่มลงไปในขี้เลน ที่ทับถมหนาประมาณ 1 เมตร แล้วดึงขึ้นมาให้ดู เพื่อยืนยันว่า สิ่งที่เราพูดกันมาตลอดวันนั้น เป็นเรื่องจริง

โดย ศูนย์สื่อสังคมภาคใต้