หมู่บ้านร่องไฮ แต่เดิมไม่ได้บันทึกประวัติในการจัดตั้งหมู่บ้าน แต่เดิมชุมชนบ้านร่องไฮประมาณ100 กว่าปีพื้นที่ในชุมชนบ้านร่องไฮยังเป็นป่าไม้รังไม้ไผ่ไม้ทองกวาวและไม้ เบญจพรรณ เป็นจำนวนมาก

ซึ่งต่อมาได้มีกลุ่มชนที่มาตั้งหลักฐานในหมู่บ้านมาจากบ้านท่ากว๊านใน ต.เวียงพะเยา ได้มาตั้งบ้านเรือนอยู่ตามหัวไร่ปลายนาประกอบอาชีพทำนา เลี้ยงสัตว์ประมาณ10 – 20ครัวเรือน ซึ่งต้นตระกูลแรกที่มาตั้งบ้านเรือนคือ ตระกูลชุ่มคำลือต่อมาเป็น ชุ่มลือ

แล้วต่อมาก็มีประชากรเริ่มอพยพมาจากบ้านกาดเมฆอำเภอเมืองจังหวัดลำปางมาทำมา หากินตั้งถินฐานโดยการนำเอาวัฒนธรรมการตีมีดมาด้วยจนทำให้เป็นอาชีพของชาว บ้านร่องไฮซึ่งประชากรที่อพยพมาจากลำปางเริ่มมาเมื่อพ.ศ.2458

การตั้งชื่อหมู่บ้านมีจากคำบอกเล่าว่า เมื่อสมัยก่อนบ้านร่องไฮมีร่องน้ำไหลผ่านกลางหมู่บ้านลงสู่แม่น้ำอิง หรือหนองเอี้ยงซึ่งสองข้างฝั่งร่องน้ำมีต้นไทรใหญ่ขึ้นอยู่เรียงกันซึ่งทาง ภาคเหนือ หรือภาษาพื้นเมืองเรียกต้นไทรว่า ต้นไฮ จึงตั้งชื่อตามร่องน้ำที่มีต้นไฮ ขึ้นว่า ร่องไฮจนมาถึงทุกวันนี้


ในอดีตบ้านร่องไฮ มีเพียงหมู่บ้านเดียวคือบ้านร่องไฮหมู่ที่ 1 ตำบลแม่ใส อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ต่อมาได้มีการแยกหมู่บ้านเพิ่ม จึงเป็นบ้านร่องไฮหมู่ที่1และบ้านร่องไฮ หมู่ที่11 พ.ศ. 2540เหตุผลของการแยกหมู่บ้านในครั้งนั้น สืบเนื่องจากเขตการปกครองของบ้าน ร่องไฮ หมู่ที่ 1มีมากและประชาชนในหมู่บ้านมีความต้องการที่ได้รับความช่วยเหลือจากหน่วยงาน ทั้งในภาครัฐและภาคเอกชนเพิ่มมากขึ้น ทั้งในด้านของโครงสร้างพื้นฐานด้าน สาธารณูปโภค ด้านการเงินการจัดตั้งกองทุนหรือจัดตั้งชมรมต่างๆ

ฉะนั้นการแยกหมู่บ้านจึงเป็นหนทางที่ประชาชนในหมู่บ้านร่องไฮจะได้รับการ ช่วยเหลือเป็นสองเท่าจากที่เป็นอยู่แต่การแยกหมู่บ้านครั้งนั้น ก็มิได้มีผลกระทบต่อทางด้านสังคมและวัฒนธรรมดั้งเดิมที่มีอยู่ แต่จะเป็นการเพิ่มความสามารถและการเพิ่มประสิทธิภาพและความเข็มแข็งของชาว บ้านในการพัฒนาหมู่บ้านร่องไฮให้ดีขึ้นและเจริญยิ่งกว่าเดิม

ชุมชนบ้านร่องไฮ มี วัดร่องไฮ เป็นสถานที่ประกอบศาสนกิจต่างๆของประชาชนมีโรงเรียนประถมศึกษา1 แห่งตั้งอยู่หมู่ที่ 1 ปัจจุบันจำนวนประชากรของชุมชนบ้านร่องไฮ หมู่ที่ 1ทั้งหมด506คนจำนวน127ครัวเรือน จำแนกเป็นชาย232คนเป็นหญิง274 คนและ หมู่ที่11มีประชากรทั้งหมด 325คนจำนวน 128ครัวเรือนจำแนกเป็นชาย160คน เป็นหญิง165คน

การเข้าถึงชุมชนบ้านร่องไฮนั้นสามารถเข้าถึงได้ 2 ด้าน คือการเข้าถึงทางบก และการเข้าถึงทางน้ำ


การเข้าถึงทางบก ชุมชนบ้านร่องไฮ ห่างจากตัวจังหวัดเป็นระยะทางประมาณ 7 กิโลเมตร และห่างจากเขตเทศบาลเมืองพะเยา ซึ่งเป็นย่านพาณิชยกรรมของชุมชนแม่ต๋ำ เป็นระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร ซึ่งทางนักท่องเที่ยวสามารถเดินทางจากจังหวัดพะเยาถึงชุมชนบ้านร่องไฮได้โดย สะดวกด้วยรถส่วนตัว

หรือนักท่องเที่ยวจะใช้บริการรถสาธารณะสองแถวที่ผ่านชุมชนบ้านร่องไฮ สายพะเยา - แม่นาเรือ – แม่ใจ ที่สามารถขึ้นรถได้ที่บริเวณตลาดสดพะเยา ซึ่งจะมีรถผ่านชุมชนจนถึงเวลา 17.00 น. รถเที่ยวสุดท้ายที่ออกจากชุมชนไปยังตัวเมือง เวลา 15.00 น. ซึ่งสามารถใช้บริการรถสาธารณะสองแถวได้โดยที่ไม่มีรถยนต์ส่วนตัว

ตลอดเส้นทางจากตัวอำเภอเมืองพะเยา ถึงย่านชุมชนแม่ต๋ำซึ่งเป็นถนนสี่ช่องทางเดินรถแต่ช่วงสี่แยกแม่ต๋ำเข้ามา ยังชุมชนบ้านร่องไฮ เป็นถนนลาดยางเป็นระยะทาง 2 กิโลเมตร จนมาถึงสายหลักภายในหมู่ที่เชื่อมต่อจากถนน แม่นาเรือ – แม่ใจ เป็นถนนลาดคอนกรีตเสริมเหล็ก

บ้านเลขที่ 31 ม.11 ต.แม่ใส อ.เมือง จ.พะเยา 56000
โทรศัพท์ : 08 9556 0192 แฟกส์ :
อีเมล์ : maharut55@hotmail.com ข้อมูลเพิ่มเติม สถาบันการท่องเที่ยวโดยชุมชน