ลูกเนียงบนดอย จากเหนือลงใต้

สดจากเยาชน

คนจำนวนมากอาจไม่รู้จัก 'ผักเหนาะ' แต่สำหรับคนใต้แล้ว เป็นที่รู้ดีว่า 'ผักเหนาะ' เป็นผักเครื่องเคียงที่เอาไว้จิ้มกับน้ำพริก

ผักเหนาะของชาวปักษ์ใต้บ้านเรา เด่นๆ ก็จะมีสะตอกับลูกเนียงที่เป็นตัวเด่นของชาวใต้เลยทีเดียว

แต่ใครจะรู้ว่าลูกเนียงที่คนใต้กินนั้น มันมาจากภาคเหนือตอนล่าง ที่บ้านห้วยปลาหลด ต.ด่านแม่ละเมา อ.แม่สอด จ.ตาก
และแล้วการเดินทางของลูกเนียงก็เริ่มต้นขึ้น...

'ลูกเนียงมาจากอินโดฯ มาเลเซีย และทางใต้ มีทางใต้ที่ชอบกิน และพวกกะเหรี่ยงก็ชอบกิน ส่วนใหญ่ลูกเนียงจะมีที่อุตรดิตถ์ จันทบุรี สุราษฎร์ธานี และตาก' คุณจะพือ หรือผู้ใหญ่จักรพงษ์ มงคลคีรี เล่า

พร้อมบอกด้วยว่า นอกจากลูกเนียงจะเป็นวัฒนธรรมการกินของชาวใต้แล้ว พวกกะเหรี่ยงแถบจังหวัดตากก็ยังชอบกินอีกด้วย

บ้านห้วยปลาหลด เป็นชุมชนชาวมูเซอดำ หรือเรียกตัวเองว่า ลาหู่แซแล ตั้งถิ่นฐานและใช้ชีวิตเป็นเวลา 60 ปีแล้ว ในอดีตผืนดินทำกินไร่ข้าวไร่ผักของชาวห้วยปลาหลดเคยเป็นที่ปลูกฝิ่นมาก่อน ทุกตารางนิ้วในผืนป่าจะถูกถางจนโล่งเตียน

ด้วยเหตุนี้ทำให้รัฐอยากให้คนออกจากป่า โดยให้กรมป่าไม้ประกาศให้พื้นที่ห้วยปลาหลดผนวกเข้ากับพื้นที่อุทยานแห่งชาติตากสินมหาราช ชาวบ้านห้วยปลาหลดจึงหันมาร่วมมือร่วมใจปลูกป่าชุมชน

เริ่มจากปลูกป่าไผ่ สร้างป่าชุมชนขึ้น เพื่อให้อุทยานฯ เห็นว่าชุมชนช่วยกันสร้างและปลูกป่าได้ สิ่งสำคัญที่สุดคือคนอยู่ร่วมกับป่าได้เป็นอย่างดี

สิ่งที่เราเห็นเมื่อเดินทางไปยังห้วยปลาหลดคือ เราจะเห็นมูเซอดำเข้าป่าและมักจะได้ ผักผลไม้ใส่กะทอ (ภาชนะคล้ายตะกร้าไม้ไผ่) สะพายกลับบ้านด้วยรอยยิ้มอิ่มอกอิ่มใจ

'ลูกเนียง' มีชื่อเรียกพื้นเมืองหลายอย่าง มูเซอดำที่บ้านห้วยปลาหลด เรียกว่า 'มะตึ่งยาง' เป็นต้นไม้ขนาดกลาง สูงประมาณ 80 ฟุต พบในประเทศไทยไปจนถึงมลายูตะวันตก ส่วนใหญ่คนมูเซอดำ

บ้านห้วยปลาหลดจะมีขนบการกินลูกเนียงคือ แบบดอง ต้ม และย่าง บางทีก็นำไปทอดบ้าง เมื่อเปรียบเทียบลูกเนียงทางใต้แล้ว ลูกเนียงที่นี่จะมีรสชาติขมกว่า คนที่นี่จะนำไปย่างไฟเพื่อให้มีกลิ่นหอมแล้วนำไปจิ้มน้ำพริก

ต้นเนียงในป่าบ้านห้วยปลาหลด จะขึ้นตามธรรมชาติ ช่วงเดือนพฤษภาคม-สิงหาคมจะเป็นช่วงที่เด็กๆ มูเซอดำจะเข้าป่าไปเก็บลูกเนียง

วันนี้ 'แมะบา' ด.ช.จิรชัย กมลนิธาน และผองเพื่อน พาเราปีนต้นไม้เก็บลูกเนียง ที่ขึ้นอยู่ในป่าชุมชนบ้านห้วยปลาหลดเพื่อนำไปขายต่อ

มีตลาดหลักๆ อยู่ 2 ที่ คือ เขาจะนำลูกเนียงอ่อนไปตลาดหัวอิฐ จ.นครศรีธรรมราช ส่วนตลาดมหาชัยจะส่งลูกเนียงแก่ เพราะความต้องการของตลาดแตกต่างกัน

เมื่อเด็กๆ ช่วยพ่อแม่เข้าป่าเก็บลูกเนียง ก็จะมีรายได้เป็นค่าขนมเล็กๆ น้อยๆ ส่วนพ่อแม่มูเซอดำก็สามารถทำเป็นอาชีพและมีรายได้สูงถึง 2-3 หมื่นบาทเลยทีเดียว

'จะลา' ด.ช.จะลา เทิดพะนาคีรี เล่าว่า 'บางทีหาลูกเนียงได้แล้วไปขายได้เงินเป็นพัน ถ้าขยันเก็บ' ในตอนเย็นก็จะมีพ่อค้าคนกลางมารอรับซื้อลูกเนียง ที่ชาวบ้านเก็บมาจากป่า เพื่อนำไปส่งตลาดทางใต้และต่างจังหวัด

ในป่าชุมชนบ้านห้วยปลาหลด ยังมีผักผลไม้หลากหลายชนิดที่ปลูกผสมผสานกัน อย่าง มะระหวาน กาแฟ อะโวคาโด ผักกูด เห็ดและหน่อไม้

2-3 ปีที่ผ่านมานี้ ครอบครัวที่นี่ดีขึ้น มีรายได้จากการเก็บของกินในป่า นอกจากมูเซอจะได้กินแล้ว เหลือเขาก็ยังเอาไปขายเองที่ตลาดมูเซอ โดยไม่ต้องผ่านพ่อค้าคนกลาง' ผู้ใหญ่จักรพงษ์เล่า

สิ่งที่ได้รับคือผลตอบแทน ที่ทำให้คนมูเซอดำมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นโดยไม่ต้องทำลายป่า ประกอบกับคนมูเซอดำเป็นคนขยัน ชอบค้าขาย จึงสร้างตลาดมูเซอขึ้นที่จุดพักรถ

ป่าที่ไหนที่มีลูกเนียงขึ้นป่านั้นจะสมบูรณ์ เพราะฉะนั้น 'ลูกเนียง' ยังเป็นดัชนีชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของป่าอีกด้วย

เมื่อใช้ประโยชน์จากป่าแล้วช่วยกันดูแล ทำให้ช่วยสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านรุ่นพ่อรุ่นแม่ เมื่อถามเด็กๆ บ้านห้วยปลาหลดว่า มีป่าแล้วดีอย่างไร แมะบาเล่าว่า 'ชอบกินมะตึ่ง ของกินก็ไม่ต้องซื้ออะไร ถ้าอยากกินก็ขึ้นมากินได้ ถ้าไม่อยากจะกินก็ไม่ต้องมา'

นอกจากจะได้ความอิ่มอร่อยโดยไม่ต้องใช้เงินซื้อหาแล้ว การได้เล่นซุกซนปีนป่ายต้นไม้ตามประสาเด็กๆ นั่นคือการสร้างความทรงจำอันแสนสนุกของเด็กๆ ที่ควรจะมี

'โชคดีที่คนรุ่นก่อนคิดไว้ให้เรา แล้วเราเองช่วยกันรักษา เมื่อเราฟื้นฟูสภาพป่าได้ แหล่งน้ำก็จะกลับมา' ผู้ใหญ่จักรพงษ์กล่าว แม้การรักษาป่าให้เขียวขจีเหมือนทุกวันนี้ไม่ใช่เรื่องง่าย

แต่ผู้ใหญ่ในชุมชนก็ยังเลือกรักษาป่าโดยใช้วิธีสร้าง 'จิตสำนึก' ให้เด็กรักและหวงแหนป่า ไม่เพียงแต่จะใช้คำพูดสอนเด็ก หากแต่ให้เด็กๆ ได้สัมผัส ลงพื้นที่และได้ใช้ประโยชน์จากป่าด้วยตนเอง

เมื่อเด็กได้กินได้ใช้ประโยชน์จากป่า จะทำให้เขารู้จักดูแลป่า ให้ป่าอยู่กับพวกเขาได้อีกนานๆ ติดตามชมทุ่งแสงตะวัน ตอน มะตึ่ง ที่  //www.payai.com

หน้า 24

ขอบคุณ
ข่าวสดออนไลน์
สดจากเยาชน

สิริสวัสดิ์จันทรวารค่ะ

Create Date : 25 มิถุนายน 2555		0 comments
Last Update : 25 มิถุนายน 2555 11:57:30 น.
Counter : 3231 Pageviews.
Share Tweet