ชวนเที่ยวโพธาราม ราชบุรี  ชมพิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดขนอน(หนังใหญ่)...

เรามาทำความรู้จักประวัติความเป็นมากันก่อนนะครับ

หนังใหญ่วัดขนอน ได้มีการสร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 โดยมีผู้ริเริ่มการแกะสลักตั้วหนังคือ ท่านพระครูศรัทธาสุนทร (หลวงปู่กล่อม) ท่านมีความคิดที่จะสร้างหนังใหญ่ให้มีขนาดใหญ่กว่าเดิม จึงได้ชักชวนครูอั๋งช่างจาด ช่างจะ และช่างพวงมาร่วมกันสร้าง

ชุดแรกที่สร้างคือชุดหนุมานถวายแหวน ต่อมาได้สร้างเพิ่มอีกรวม 9 ชุด ปัจจุบันมีตัวหนัง

313 ตัว นับเป็นสมบัติของวัดที่ได้ร่วมสือบทอดกันมา

ลักษณะตัวหนังใหญ่ ส่วนมากทำจากหนังโค นำมาฉลุหรือสลักเป็นภาพตามตัวละครในเนื้อเรื่อง สามารถบ่งตามลักษระท่าทาง บทบาทการกระทำตามธรรมชาติได้ดังนี้

1. 1. หนังเจ้าหรือหนังครู เป็นตัวหนังที่ใช้ในการไหว้ครู มี 3 ตัวคือ พระฤาษี พระอิศวรและพระนารายณ์

2. หนังเฝ้าหรือหนังไหว้ เป็นภาพหนังเดี่ยว หน้าเสี้ยว พนมมือใช้แสดงตอนเข้าเฝ้า

3. หนังคเนจรหรือหนังเดิน เป็นภาพหนังเดี่ยวหน้าเสี้ยวอยู่ในท่าเดิน

4. หนังง่าเป็นภาพหนังเดี่ยว หน้าเสี้ยวอยู่ในท่าต่อสู้เหาะแผลงศร

5. หนังเมืองเป็นภาพหนังเดี่ยวหรือหลายภาพอยู่ในหนังผืนเดียวกัน โดยมีปราสาทราชวัง วิมาน พลับพลา ศาลาตามเนื้อเรื่อง

6. หนังจับหรือหนังรบ เป็นหนังที่มีภาพตัวละครตั้งแต่ 2 ตัวขึ้นไป ในหนังผืนเดียวกันส่วนใหญ่เป็นภาพละครในการต่อสู้

7. หนังเบ็ดเตล็ดเป็นหนังลักษณะอื่นๆ ที่ไม่จัดอยู่ในประเภทที่กล่าวมามี 3 ประภทคือหนังเตียวหนังเขน และหนังเบ็ดเตล็ดอื่นๆ

ห

การสร้างตัวหนัง 

1. การสร้างหนังเจ้า จะใช้หนังเสือหรือหนังหมีในส่วยของวัดขนอนใช้หนังเสือ รูปพระแผลงจะใช้หนังโคที่ตายทั้งตั้งท้องหรือถูกเสือกัดตายหรือถูกฟ้าผ่าตาย โดยผุ้สร้างจะต้องนุ่งขาวห่มขาว ถือศีลแปดเขียนและลงสีให้เสร็จภายในวันเดียวกัน มีการถวายเครื่องสังเวยบุชาด้วย

2 การสร้าตัวหนังอื่นๆ โดยทั่วไปจะใช้หนังโค เมื่อฟอกเสร็จแล้วจะอ่อนม้วนไปมาได้สะดวกง่ายต่อการฉลุลายต่างๆ เมือแห้งแล้วจะไม่ย่น

ในปี 2532 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี องค์อุปถัมภกมรดกไทยทรงเห็นคุณค่าในการแสดงศิลปะหนังใหญ่ จึงทรงมีพระดำริให้ทางวัดช่วยกันอนุรักษ์และจัดทำหนังใหญ่ชุดใหม่ขึ้นแสดงแทนโดยมีมหาวิทยาลัยศิลปากรรับผิดชอบงานช่างจัดทำหนังใหญ่ทั้งหมด ขึ้นทูลเกล้าถวาย และทรงพระราชทานให้ทางวัดนำชุดใหม่ที่สร้างมาทำการแสดงต่อไป

ปัจจุบันทางวัดได้จัดพิพิธภัณฑ์สถานแสดงนิทรรศการหนังใหญ่ เปิดให้ประชาชนผุ้สนใจเข้าร่วมศึกษา พร้อมทั้งสาธิตการแสดงหนังใหญ่ โดยเปิดให้บริการเข้าชมทุกวันตั้งแต่เวลา08.00-17.30 นาฬิกา และเปิดการแสดงทุกวันเสาร์ เวลา 10.00-11.00 นาฬิกา และวันอาทิตย์ เวลา 11.00-12.00 นาฬิกา เทศกาลหนังใหญ่วัดขนอนจะจัดทุกวันที่ 13-14 เมษายน ของทุกปี ใครอยู่ว่างๆ ยังคิดไม่ออกว่าจะไปเที่ยวที่ไหนดี ผมขอแนะนำที่นี่เลยนะครับ

เมื่อเดือนกรกฎาคมปี 2550 องค์กร  ACCU  (Asia Pacific Cultural Centre for UNESCO)  ได้มอบรางวัลเพื่อยกย่องให้เป็น 1 ใน 6ชุมชนดีเด่นของโลกที่มีผลงานมนการฟื้นฟูอนุรักษ์ฟื้นฟูมรดกทางวัฒนธรรมเชิงนามธรรม 

*** หมายเหตุ บางภาพไม่มีคำอธิบายประกอบนะครับ

บริเวณด้านบนเรือนพิพิธภัณฑ์