‘…พ่อดีใจมากที่รู้ว่าลูกเดินทางไปถึงสวนคุณย่าอย่างปลอดภัย และมีความสุขที่ได้ทำงานที่นั่น พ่อตื้นตันที่รู้ว่าคุณย่าต้อนรับและดูแลลูกเป็นอย่างดี...อันที่จริงจดหมายฉบับนี้น่าจะไปถึงลูกนานแล้ว แต่เป็นเพราะพ่อดีใจและมัวแต่สรรหาถ้อยคำที่จะอธิบายความรู้สึกปลื้มใจที่พ่อมีต่อลูกอยู่นาน กว่าจะคิดได้

       ว่าควรจะเขียนอะไรที่เรียบง่าย พ่อก็หมดกระดาษไปหลายสิบแผ่น

       ...พ่อภูมิใจในตัวลูก ถึงแม้ลูกจะยังไม่ได้ลงมือทำอะไรเป็นรูปธรรมจนประสบผล สำเร็จให้คุณย่าเห็นก็ตาม แต่พ่อก็เชื่อว่าลูกจะทำให้ท่านเห็นได้ในสักวัน พ่อขออวยพรให้ลูกเดินตามความฝันด้วยจิตใจที่แน่วแน่มั่นคง ความตั้งใจจริง ความขยันหมั่นเพียร รวมทั้งความอดทนที่มีอยู่ในใจลูกอย่างเต็มเปี่ยม จะเป็นใบเบิก ทางให้ฝันของลูกกลายเป็นจริงขึ้นมาได้ พ่อต้องขอจบจดหมายที่เขียนถึงลูกเพียงเท่านี้ก่อน เพราะมีคนรอต่อคิวอีกยาว พ่อรักและภูมิใจในตัวลูกเสมอ...’ 

       เมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมา ประวิทย์นั่งเขียนจดหมายอยู่ที่ระเบียงบ้าน โดยมีพูนทรัพย์ นิตยา ภาณีและน้องๆทุกคนยืนเข้าแถวกันเป็นระเบียบรอต่อคิว ทุกคนพากันชะโงกหน้ามามองพ่อว่าเมื่อไหร่จะเขียนเสร็จสักที ประวิทย์ลุกขึ้นไปอุ้มลูกคนเล็กจากพูนทรัพย์ ในขณะที่พูนทรัพย์ลงนั่งเขียนจดหมายต่อจากประวิทย์

       ‘อาทิจ...ลูกแม่ แม่คิดถึงลูกสุดหัวใจ แม่รู้สึกวางใจที่รู้ว่าลูกแม่ได้รับความเมตตาและความสะดวกสบายจากคุณย่าตามสมควร แม่รู้ว่าลูกจะไม่หลงระเริงไปกับสิ่งที่ท่านมอบให้ แต่นั่นยังไม่พอ ลูกต้องรู้จักกตัญญูและตอบแทนบุญคุณของท่านในทุกทางที่ลูกจะสามารถทำได้ คนเราเติบโตและแข็งแกร่งได้ด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจ แต่เราจะเจริญก้าวหน้าด้วยหัวใจที่เป็นคนเต็มคนด้วย ถ้าเรามีความกตัญญูเป็นเครื่องกำกับจิตใจ คนสมัยนี้ไม่ค่อยนึกถึงบุญคุณคนเหมือนในสมัยก่อน...แม่จึงหวังว่าอาทิจลูกแม่จะยึดคุณธรรมข้อนี้เหมือนที่ลูกเคยยึดปฏิบัติมาและทำให้ได้ตลอดไปนะจ๊ะ แม่และพวกเราทุกคนที่นี่จะเป็นกำลังใจให้ลูก และอยากให้ลูกรู้ว่า เราทุกคนรักลูกเสมอ…’

       อาทิจอ่านจดหมายน้ำตาซึมซึ้งใจกับทุกคนในครอบครัวที่เป็นสายเลือดเดียวกัน เขาอ่านต่อเป็นข้อความของนิตยาที่เขียนถึงเขา

       ‘…สวัสดีค่ะพี่อาทิจ...หนูและน้องๆมาเขียนต่อท้ายคุณพ่อคุณแม่ เพื่อยืนยันว่าพวกเราทุกคน รักพี่อาทิจที่สุด ขอบคุณนะคะที่อดทนและเหนื่อยเพื่อพวกเรา เราทุกคนจะตั้งใจเรียนและไม่ทำให้พี่อาทิจผิดหวังค่ะ’

       อาทิจอ่านข้อความที่น้องๆทุกคนเขียน

       ‘รักพี่อาทิจครับ...รักพี่อาทิจค่ะ...คิดถึงพี่อาทิจที่สุดในโลก...พี่อาทิจสู้...สู้...เราจะเป็นเด็กดี...หนูสอบได้ที่ ๑ ด้วยค่ะ’

       แต่ละคนเขียนหนังสือตัวเท่าหม้อแกง ทำให้อาทิจต้องเปิดไปดูข้อความที่น้องๆเขียนถึงต่อในแผ่นที่ ๒ ลายมือขยุกขยิกของน้องๆที่อายุน้อยๆ ทำให้อาทิจแทบกลั้นน้ำตาแทบไม่อยู่ เขากำจดหมายในมือแน่น ชายหนุ่มอยากจะบอกทุกคนเหลือเกินว่า ทุกตัวอักษรนั้นมีความหมายต่อเขามากมายเพียงใด

       บ่ายแก่ๆวันนั้น ย่าแดงนอนบนเตียงเล็กยาวในห้องรับแขก โดยมีแก้วและจิ๋วแจ๋วนวดขาให้คนละข้าง ดรุณีนั่งคุกเข่านวดให้ที่ไหล่

       “เห็นพี่ต๊อดว่า เย็นนี้คุณอาทิจจะเอาผักลงปลูกค่ะคุณย่า จิ๋วแจ๋วขอไปช่วยนะคะ”

       แก้วหันไปบอกลูกสาว

       “ไม่ต้องขอ ยังไงเราทุกคนก็ต้องไปช่วยคุณอาทิจอยู่แล้ว”

       ดรุณีเบ้หน้าไม่ใส่ใจ

       “แต่หนูไม่ไป หนูจะอ่านหนังสือ จะสอบอยู่แล้ว หนูยังอ่านไม่ทันเลย อีกอย่างคุณย่าก็ไม่สบายปวดเนื้อปวดตัวอย่างนี้ หนูจะอยู่ดูแลคุณย่า”

       “เออ...ปีนี้แก่ตัวไปเยอะเลยย่า ทำอะไรนิดๆหน่อยๆก็ปวดเมื่อยเอาง่ายๆ”

       “งานในไร่ไม่ใช่งานเบาๆนะคะ หนูอยากให้คุณย่าพักบ้าง หลานคนโปรดมาช่วยงานแล้วทั้งคน คุณย่าน่าจะวางมือได้”

       ขณะเดียวกันนั้น อาทิจเดินเข้ามา

       “ขอโทษครับ”

       ดรุณีเปรยกับลมกับฟ้า

       “ตายยากจริง”

       ย่าแดงหันไปถาม

       “ว่ายังไงพ่อ มีอะไรรึเปล่า”

       อาทิจคลานเข้ามาหา

       “ผมมาเรียนเชิญคุณย่าไปลงผักต้นแรก เพื่อเป็นศิริมงคลกับพวกเราเย็นนี้ครับ”

       ดรุณีหน้าตึงขึ้นมาทันที

       “คุณย่าไม่สบาย...ไม่เห็นเหรอ”

       อาทิจชะงักรู้สึกผิด

       “ผม...ขอโทษ ผมไม่ทราบจริงๆว่าคุณย่าไม่สบาย ถ้าอย่างนั้นผมจะลงให้เสร็จก่อน คุณย่าสบายดีเมื่อไหร่ ค่อยไปตรวจดูความเรียบร้อยก็ได้ครับ”

       ดรุณีไล่ทันที

       “ก็รีบไปทำเข้าสิ คุณย่าจะได้พักผ่อน”

       ย่าแดงปรามหลานสาว

       “เราอยากให้ย่าป่วยนักรึไง ย่าไม่ได้เป็นอะไรสักหน่อย แค่ปวดเมื่อยตามประสาคนแก่” ย่งแดงหันไปบอกอาทิจ “พ่อไปทำงานเถอะ แล้วย่าจะไปนะ”

       อาทิจมองจนแน่ใจว่าย่าแดงไม่ได้เป็นอะไรมากจึงยกมือไหว้

       “ขอบพระคุณครับ”

       อาทิจเดินออก ดรุณีงอนหน้าหงิก

       “คุณย่านะ หนูหวังดีแท้ๆ แต่คุณย่าไม่ฟังหนูเลย”

       “พ่ออาทิจเขาให้ย่าไปช่วยลงผักทั้งแปลงรึ เราถึงได้เดือดร้อนนัก เราอยากอ่านหนังสืออยู่บ้านก็อ่านไป ย่าไม่ได้ว่าอะไรสักหน่อย ต่างคนต่างก็มีหน้าที่ เดี๋ยวย่าไปกับแม่แก้วกับจิ๋วแจ๋วก็ได้”

       จิ๋วแจ๋วรีบบอก

       “ใช่ค่ะ คุณณีไม่ต้องเป็นห่วงนะคะ หมวก แว่น ยาดม ยาหม่องของคุณย่า จิ๋วแจ๋วจะพกไปให้ครบเลยค่ะ”

       แก้วย้ำ

       “เชิญคุณณีอ่านหนังสือตามสบายนะคะ”

       ดรุณีฟึดฟัดเจ็บใจ ที่นอกจากจะไม่มีใครเห็นด้วยกับตัวเองแล้ว ยังไม่ใครเห็นความสำคัญอีกต่างหาก

       เย็นนั้น อาทิจส่งต้นกล้าในตะแกรงเพาะต้นเล็กๆให้ ย่าแดงรับต้นกล้านั้นมาถือไว้ในมือ

       “ย่าขอให้ต้นกล้าต้นนี้เจริญเติบโตงอกงามเหมือนคนเพาะ ย่าขออวยพรให้คนที่รู้กินรู้อยู่รู้คุณค่าของผืนดินอย่างพ่อ พบแต่ความสุขความเจริญ คนที่รัก ศรัทธาและรู้จักกตัญญูต่อแผ่นดินซึ่งเป็นที่ซุกหัวนอน เป็นที่ทำกิน ไปอยู่ไหนก็ตกน้ำไม่ไหลตกไฟไม่ไหม้ ย่าขอให้พ่อเป็นดั่งเมล็ดพันธุ์ของคนรุ่นใหม่ ที่ไม่ว่าจะไปตกอยู่ที่ใด ก็มีแต่นำพาความอุดมสมบูรณ์ ความงดงามไปสู่ที่นั่น นะพ่อนะ”

       อาทิจน้ำตารื้น ในขณะที่คนอื่นๆ แม้กระทั่งดรุณีซึ่งยืนอยู่ห่างๆก็อดซึ้งและตื้นตันไปด้วยไม่ได้ ย่าแดงปักต้นกล้าลงไปในดิน แล้วช่วยกันกับอาทิจเอามือกรอบดินให้คลุมรากต้นกล้า อาทิจก้มลงกราบแทบเท้าย่าแดงกราบลงไปถึงแม่พระธรณีที่ปกป้องผืนแผ่นดิน ย่าแดงประคองหลานชายขึ้นมาแล้วกอดแน่น เป็นกอดแรกของย่าที่ต้องการบอกว่า หลานทำได้

       “นับแต่นี้ไป พ่ออาทิจคือเกษตรกรเต็มตัวแล้วนะ”

       อาทิจรับคำแข็งขันด้วยความภาคภูมิใจ

       “ครับคุณย่า”

       ลุงเกร็งหันไปบอกทุกคน

       “เอ้า...พวกเรามาช่วยคุณอาทิจลงผักกันเร้วเดี๋ยวจะมืดค่ำซะก่อน”

       ทุกคนต่างกรูกันมาหยิบผักซึ่งเพาะอยู่ในตะแกรง แยกย้ายกันไปปลูก ย่าแดงกับอาทิจช่วยกันเอาผักลงปลูกอยู่ใกล้ๆกัน ดรุณีมองภาพย่าหลานซึ่งชวนกันดูต้นกล้าที่เพาะแล้วช่วยกันปลูกก่อนจะเผลอยิ้มออกมาอย่างจริงใจ...อาทิจเอากล้าผักลงปลูกในดินอย่างทะนุถนอมเบามือ ใบหน้าเต็มไปด้วยความใส่ใจ ดรุณีเห็นแล้วเผลอยิ้มออกมาอีกครั้ง เพราะไม่เคยเห็นใครปลูกผักได้เบามืออย่างนี้มาก่อน แก้วเข้ามากระซิบแซว

       “ฮั่นแน่...อยากช่วยล่ะสิ”

       จิ๋วแจ๋วเอ่ยชวน

       “คุณณีขา มาลองปลูกดูบ้างมั้ยคะ สนุกดีค่ะ”

       ดรุณีทำพูดเสียงดังให้อาทิจได้ยิน

       “ไม่...ที่มาก็เพราะกลัวคุณย่าจะเป็นลมเป็นแล้งต่างหาก”

       ดรุณีตะโกนเสร็จก็เชิดหน้าสะบัดหนีอาทิจหันไปอีกทาง แล้วเธอก็ต้องเบิกตาโตเมื่อเห็นกลุ่มต๊อด อึ่ง พัน ที่กำลังปลูกผลักอยู่ ดรุณีโวยเสียงดังแถมวิ่งไปหา

       “นายต๊อด จับผักแรงๆอย่างนี้ได้ยังไง ผักช้ำหมด” เธอหันไปว๊ากใส่อึ่งต่อ “เอ้า...ปลูกชิดกันไปแล้วนายอึ่ง หน้าแปลงกว้างแค่เมตรเดียวปลูกสัก 3 ต้นก็พอ ปลูกเบียดกันอย่างนี้ เดี๋ยวก็ได้แย่งอาหารกันตายเลย” พันก็โดนด้วย “โอ๊ย...นายพัน ปลูกให้มันเป็นแถวเป็นแนวเป็นระเบียบหน่อยได้มั้ย ปลูกยึกยักไปมาอย่างกับฟันตัวเองเลย”

       แก้วแกล้งบ่น

       “มันก็ยากนะคะคุณณี คนมันชินแต่กับผลไม้ในสวน ไม่ต้องประคบประหงมเหมือนผักพวกนี้”

       “จะยากอะไรนักหนา แค่จับเบาๆวางเบาๆให้เป็นระเบียบแค่นี้ มานี่...ณีทำให้ดู”

       ดรุณีวางผักลง โกยดินกลบอย่างเบามือและเป็นระเบียบ ทุกคนหันมาสบตากัน ก่อนจะหันไปมองดรุณีแล้วยิ้มให้หญิงสาวอย่างเอ็นดูเพราะในที่สุดก็ต้องทำ

       ค่ำนั้น...อาทิจเพิ่งอาบน้ำเสร็จเดินถือผ้าเช็ดตัวเช็ดผมออกมาที่ระเบียงบ้านพัก ต๊อด อึ่ง พัน กำลังนวดหลังนวดไหล่ให้กันพัลวันนัวเนีย ต๊อดหันไปถามอาทิจอย่างไม่เข้าใจ

       “ทำไมเราต้องเอาผักลงตอนเย็นอะนาย วิ่งกันซะบาทาขวิด จับแรงก็โดนคุณณีเอ็ดอีก”

       “เขาลงกันตอนเย็นเพราะต้องการให้ผักฟื้นตัว ช่วงกลางคืนผักจะฟื้นตัวเร็ว”

       พันแปลกใจ

       “อยากให้ฟื้นตัว แล้วนายห้ามไม่ให้พวกเรารดน้ำทำไม”

       อึ่งหันไปด่าเพื่อน

       “ก็มันเปลืองไง ถามอะไรโง่ๆอีกล่ะ อยู่กับนายก็หัดฉลาดเหมือนนายบ้างสิเว้ย”

       อาทิจส่ายหน้า

       “ไม่ใช่กลัวเปลือง ถ้ารดน้ำเลย ดินมันจะอัดกันแน่นจนเกินไป ทำให้รากขาดอากาศหายใจได้”

       ต๊อดกับพันตะโกนด่าใส่อึ่งพร้อมกัน

       “โธ่...ไอ้โง่!”

       อาทิจหัวเราะ

       “เอาน่า...ตอนนี้ก็ฉลาดกันทุกคนแล้ว พรุ่งนี้เช้าค่อยไปช่วยกันรด”

       “ชวนเรา 3 คนแน่เหรอ นึกว่าแอบนัดสาวที่ไหนไปช่วยรดแล้วซะอีก” ต๊อดแซวยิ้มๆ “เมื่อ

       เช้านี้ ต๊อดเห็นน้า...ว่าใครไปช่วยนายรดน้ำอะ”

       อาทิจหน้าเหรอหราทำหน้าไม่ถูก จู่ๆก็หน้าแดงขึ้นมา อึ่งไม่เข้าใจ

       “สาวที่ไหนวะไอ้ต๊อด ทำไมนายต้องหน้าแดงด้วยวะ”

       อาทิจตัดบทเขินๆ

       “ไปฟังไอ้ต๊อดมัน พูดจาไร้สาระ”

       “ไร้สาระแต่...อ๊ะ...ไม่พูดก็ได้ เอางี้แล้วกัน รบกวนนายนวดน่องให้ต๊อดหน่อยนะ ต๊อดล่ะเมื้อยเมื่อย ถือซะว่าเป็นค่าปิดปาก...นะ...นะ”

       อาทิจขยับเท้าไปมาวอร์ม อัพแล้วถามยิ้มๆ

       “นวดด้วยเท้าได้มั้ย”

       ต๊อดกระโดดหนีทันที

       “งั้นเป่าแคนให้ฟังก็พอ” ต๊อดออดอ้อน “แค่นี้ได้มั้ยอ้ะ”

       อาทิจมองต๊อดแล้วส่ายหน้าระอาใจ ไม่ตอบรับหรือปฏิเสธ