เมื่อท้องฟ้าสีทองผ่องอำไพ ประชาชนย่อมเป็นใหญ่ในแผ่นดิน (ที่มาและทั้งหมดของบทประพันธ์) แหล่งที่มา //www.prachatai.com/webboard/topic.php?id=325468 โพสต์: สมศักดิ์ (บุคคลนิรนาม) ID#325468 | เมื่อ: 2550-07-10 20:28:43 | IP: 203.131.213.88 x นี่ครับ ที่มาของวรรคทอง "เมื่อท้องฟ้าสีทองผ่องอำไพ ประชาชนย่อมเป็นใหญ่ในแผ่นดิน" สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล ต้องขอบคุณคุณ kkk.p และคุณ "ศิษย์เก่าอธิปัตย์" ที่ช่วยโพสต์คำถามและเสริมคำตอบในกระทู้ก่อนหน้านี้ //www.sameskybooks.org/webboard/show.php?Category=sameskybooks&No=18066 เกี่ยวกับวรรคทอง "เมื่อท้องฟ้าสีทองผ่องอำไพ..." ทำให้ผมเกิดความขยันพอที่จะทำในสิ่งที่คิดจะทำมานานแล้ว คือไปเช็คหากลอนเต็มที่เป็นที่มาของวรรคทองนี้ ผมทราบมาตลอดว่า กลอนนี้เป็นฝีมือของ วิสา คัญทัพ และตีพิมพ์ครั้งแรกใน เราจะฝ่าข้ามไป ของเขา แต่ที่ผมจำผิดและเขียนผิดไปในกระทู้ก่อน (ซึ่งต้องขออภัยทุกท่านมา ณ ที่นี้) คือเวลาที่เขียน-พิมพ์ ซึ่งเดิมผมคิดว่า เป็นช่วงปลายปี ๒๕๑๖ ต่อต้นปี ๒๕๑๗ ความจริง กลอนบทนี้ เขียนขึ้นในวาระครบรอบ ๑ ปีเหตุการณ์ ๑๔ ตุลา ชื่อกลอนก็ชื่อ "ครบรอบปี - สิบสี่ตุลา" กลอนนี้มีทั้งหมด ๑๒ บท หรือ ๔๘ วรรค ผมได้ใส่เลขวรรคเพิ่มเติมให้ในที่นี้ (ไม่มีในต้นฉบับพิมพ์) เพื่อสะดวกแก่การพิจารณาและอ้างอิงถึง ก่อนอื่น ขอย้ำว่า ผมไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญเรื่องการเขียนกลอน แต่อยากตั้งข้อสังเกตส่วนตัวว่า กลอนนี้ วิสาเขียนในลักษณะให้เป็นกลอนแปดแบบ "ไม่เคร่งครัดฉันทลักษณ์" ซึ่งเป็นสิ่งที่นิยมพอสมควรในหมู่คนรุ่นใหม่สมัยนั้น (ในความเห็นของผม คนที่เขียนกลอนแปดสไตล์นี้ได้ดีที่สุด อาจจะได้แก่ ไพบูลย์ วงษ์เทศ) นั่นคือ แทนที่จะให้มี ๘ หรือ ๙ พยางค์ในแต่ละวรรค ก็ให้มีพยางค์ ไม่ถึงบ้าง เกินบ้าง ที่สำคัญ ให้การเว้นจังหวะการอ่านและการสัมผัสไม่ตรงกับฉันทลักษณ์แบบจารีต คือแทนที่จะเว้นจังหวะการอ่านในวรรคและสัมผัสระหว่างวรรคที่พยางค์ที่ ๓, ๕(๖) และ ๘(๙) ก็ให้เป็นที่พยางค์อื่น เช่น ตัวอย่างชื่อกลอนเอง "ครบรอบปี - สิบสีตุลา" ซึ่งเว้นจังหวะการอ่านที่พยางค์ที่ ๓, ๕ และ ๗ หรือดูตัวอย่าง วรรคที่ ๖ "โอ้พระปกฯ - ประชาธิปไตยอยู่ไหนหนา" เว้นจังหวะที่พยางค์ ๓, ๘ และ ๑๑) ผมคิดว่าการเขียน "กลอนแปด" สไตล์นี้ ให้ความรู้สึกในการอ่านแบบ "กระแทกเสียง-ดุดัน" แม้แต่การใช้เครื่องหมาย "-" ตลอดทั้งกลอนก็เพื่อให้ได้ effect แบบนี้ โดยรวมคือให้เกิดความรู้สึกคล้ายกับกำลังอ่านกาพย์ยานี ๑๑ (ในแบบที่จิตรเรียกว่า "ยานีลำนำ") ซึ่งเป็นรูปแบบบทกวีที่นิยมที่สุดในหมู่นักศึกษาสมัยนั้น (ดูตัวอย่างงานของเสกสรรค์ เป็นต้น ไม่ต้องพูดถึง รวี โดมพระจันทร์ ผมเปรียบเทียบกลอนสไตล์นี้กับ ยานี ๑๑ ไม่ใช่กลอนหก เพราะเห็นว่ากลอนหก มีการอ่านเว้นจังหวะคำที่สม่ำเสมอกันมากกว่า) ที่เป็นเหมือน irony เล็กๆในเรื่องนี้ คือ ๘ วรรคสุดท้ายที่รู้จักกันดีที่สุด ที่เริ่มต้นว่า "ไม่มีอำนาจใดในโลกหล้า..." นั้น เป็น ๘ วรรค ที่วิสาเขียนแบบกลอนแปดแบบจารีตมากที่สุด คือ มี ๘ พยางค์ในทุกวรรค ยกเว้นวรรคสุดท้ายเพียงวรรคเดียว "ประชาชนย่อมเป็นใหญ่ในแผ่นดิน" ที่มี ๙ พยางค์ (ซึ่งก็ยังจัดว่าอยู่ในจารีต) ผมคิดว่า ข้อนี้เป็นส่วนเสริมสำคัญ (นอกเหนือจากความเด่นของเนื้อความของส่วนนี้เอง) ที่ทำให้ ๘ วรรคนี้เป็นที่จดจำกันได้ง่าย ขณะที่แทบไม่มีใครรู้จักหรือจำวรรคอื่นๆได้เลย ดังที่ผมเขียนไว้ในกระทู้ก่อนหน้านี้ ผมคิด่วา วิสาเอาไอเดียที่เป็น ๘ วรรคสุดท้ายนี้ โดยเฉพาะ ๒ วรรคแรก มาจาก "ภาษิต" ที่ว่า "กษัตริย์มา กษัตริย์ไป, นายพล(ขุนศึก)มา นายพล(ขุนศึก)ไป ประชาชนเท่านั้น ที่คงอยู่" เสียดายที่ผมไม่สามารถยืนยันเรื่องนี้ได้ หากท่านใดมีความรู้ ช่วยขยาย จะเป็นพระคุณมาก ผมจำได้ว่า มีการอ้างภาษิตนี้ในการอภิปรายและการชุมนุมสมัยนั้นหลายครั้ง วิสาเอง เขียนคำอุทิศ ในหน้าแรกของ เราจะฝ่าข้ามไป ว่า อุทิศแด่ วีรชน ๑๔ ตุลาคม และประชาชนผู้ยิ่งใหญ่ในแผ่นดิน ดังที่คุณ "ศิษย์เก่าอธิปัตย์" ชี้ไว้ กลอน ๘ วรรคสุดท้ายนี้ ได้ปรากฏอยู่ในหนังสือรวมภาพรูปปั้นแสดงชีวิตและการลุกขึ้นสู้ของชาวนา ที่พิมพ์โดยกลุ่มวรรณกรรมเพื่อชีวิตด้วย แต่ผมค่อนข้างมั่นใจว่า นั่นเป็นการปรากฏหลังจากกลอนนี้ตีพิมพ์ใน เราจะฝ่าข้ามไป แล้ว น่าเสียดาย ผมยังไม่สามารถหาหนังสือรวมภาพรูปปั้นดังกล่าวได้ ท่านผู้ใดมีหนังสือนั้นอยู่ในมือ จะช่วยกรุณาตรวจสอบ ก็จะเป็นพระคุณ อนึ่ง ขอให้สังเกตว่า กลอนนี้ (วรรค ๑ ถึง ๘ และวรรค ๙ ด้วย) ยังสะท้อนอิทธิพลของ "พระราชหัตถเลขาสละราชย์ ร.๗" หรือร่องรอยของอิทธิพลนิยมเจ้าในขบวนการนักศึกษาขณะนั้นอยู่บ้าง (แต่อีกเพียงไม่นานแล้ว) เมื่อมองจากจุดนี้ ก็ต้องนับเป็น irony อย่างสูงที่ ๒ วรรคสุดท้ายของกลอนนี้ จะกลายมาเป็น "คำขวัญ" ของขบวนการนักศึกษาที่ฝ่ายขวาถือว่า แสดงให้เห็นลักษณะเป็นปฏิปักษ์กับสถาบันกษัตริย์ของขบวนการสมัยนั้น วลี "พ่อข้าเพิ่งจะยิ้ม" ในวรรคที่ ๒๓ วิสานำมาจากชื่อนิยายของสุวัฒน์ วรดิลก (ที่พิมพ์ครั้งแรกในนิตยสารเอเชีย) ข้อความในวรรคที่ ๓๒ หมายถึง พระราชพิธีพระราชทานเพลิงศพ "วีรชน" ผู้เสียชีวิตในเหตุการณ์ ๑๔ ตุลา ที่สนามหลวง ในวันที่ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๗ ในความเป็นจริง นี่เป็นเหตุการณ์เชิงสัญลักษณ์ของความเป็นพันธมิตรระหว่างขบวนการนักศึกษากับสถาบันกษัตริย์ในยุคนั้นเป็นครั้งสุดท้าย และเกิดขึ้นท่ามกลางความตึงเครียดของความพันธมิตรนี้แล้ว แสดงออกที่ประเด็นการจะแสดงละครเรื่อง "ห้าแผ่นดิน" ที่ธรรมศาสตร์ (ซึ่งในที่สุดถูกกดดันให้ยกเลิก) โปรดสังเกตด้วยว่า ในวรรค ๔๔ ต้นฉบับเดิมต้องมีเครื่องหมาย "-" ด้วย หากมีเวลา โอกาสหน้า ผมจะเขียนถึง ที่มาของวรรคทอง "ตื่นเถิดเสรีชน อย่ายอมทนก้มหน้าฝืน" ของ รวี โดมพระจันทร์ (หมายเหตุ ต้นฉบับพิมพ์ครั้งแรก พิมพ์เรียงบรรทัดละ ๒ วรรค ไม่ใช่บรรทัดละวรรคแบบข้างล่างนี้) ครบรอบปี - สิบสี่ตุลา (๑) สิบสี่ตุลา - วันมหาปิติ (๒) พระปกเกล้าทรงดำริพระราชดำรัส (๓) ทรงลงพระปรมาภิไธยอนุมัติ (๔) ไทยยังจำ - คำสัตย์ เสมอมา (๕) สองสี่เจ็ดห้าถึงสองพันห้าร้อยสิบหก (๖) โอ้พระปกฯ - ประชาธิปไตยอยู่ไหนหนา (๗) สิ้นแผ่นดินเผด็จการก็ลานตา (๘) ทุรชนเรียงหน้าเข้าราวี .....(๙) สิบสี่ตุลา - วันมหาวิปโยค (๑๐) ลูกหลานไทยเลือดโชกทั่วพื้นที่ (๑๑) คาวเลือดคลุ้งนองสาดเพื่อชาติพลี (๑๒) มาเถิดกู - สู้ไม่หนี - วีรชน (๑๓) เขาเพรียกเสียงเพียงขานประสานก้อง (๑๔) เขาเรียกร้องรัฐธรรมนูญเพิ่มพูนผล (๑๕) เขายืนหยัดต่อสู้ศัตรูคน (๑๖) เขาสู้ทนเพื่อมหาประชาไทย .....(๑๗) สิบสี่ตุลา - วันมหาปิติ (๑๘) มาฟังสิ - ฟังเสียงสำเนียงใส (๑๙) เสียงชโยโห่ร้องดังก้องไกล (๒๐) ประชาชนขับไล่เผด็จการ (๒๑) คราบน้ำตายังไม่แห้งลงเหือดหาย (๒๒) เพื่อนพี่น้องล้มตายทุรนร่าน (๒๓) พ่อข้าเพิ่งจะยิ้ม - อย่างสำราญ (๒๔) เห็นลูกมันกล้าหาญก็ภูมิใจ .....(๒๕) ครบรอบปี - สิบสี่ตุลา (๒๖) ประชาชนถ้วนหน้า - ก็ร่ำไห้ (๒๗) ดวงวิญญาณวีรชนอยู่หนใด (๒๘) วันนี้ร้อยมาลัย - มาบูชา (๒๙) มโหรีจะโหมโรงเป็นระลอก (๓๐) มหกรรมในนอก - จะแน่นหนา (๓๑) และผู้คนทุกชนชาติจะยาตรา (๓๒) โปรดมาลา - จุดธูปคลุ้ง - ทุ่งพระเมรุ .....(๓๓) ครบรอบปี - สิบสี่ตุลา (๓๔) ราชดำเนินเลือดทาแผ่นดินเด่น (๓๕) วีรกรรมอาชีวะที่กะเกณฑ์ (๓๖) ก็หนุนเนื่องเนืองเห็นเป็นประจำ (๓๗) รอยเลือดแลกเลือดเดือดพล่าน (๓๘) อาจหาญโหมรุก - บุกกระหน่ำ (๓๙) สามัคคีมิตรสหาย - ออกร่ายรำ (๔๐) มุ่งนำประชาธิปไตยหมายทุน .....(๔๑) ไม่มีอำนาจใดในโลกหล้า (๔๒) ผู้ปกครองต่างมาแล้วสาปสูญ (๔๓) ไม่มีใครล้ำเลิศน่าเทิดทูน (๔๔) ประชาชนสมบูรณ์ - นิรันดร์ไป (๔๕) เมื่อยืนหยัดต่อสู้ผู้กดขี่ (๔๖) ประชาชนย่อมมีชีวิตใหม่ (๔๗) เมื่อท้องฟ้าสีทองผ่องอำไพ (๔๘) ประชาชนย่อมเป็นใหญ่ในแผ่นดิน ++++++++++++ ตามต้นฉบับพิมพ์ครั้งแรก จะต้องมีย่อหน้า (indent) เข้าไปทุกๆ ๘ วรรค (หรือทุก ๒ บท) ผมได้พยายามเคาะ spacebar แล้ว แต่ไม่ทราบจะออกมาให้เห็นได้หรือไม่ (ไม่ออกในบอร์ดอื่นที่ไปโพสต์) ++++++++++++++++++ โพสต์: สมศักดิ์ (บุคคลนิรนาม) ID#325565 | เมื่อ: 2550-07-10 20:55:04 | IP: 203.131.213.88 x ผมลืมบอกไปว่า เราจะฝ่าข้ามไป พิมพ์โดยสำนักพิมพ์ปุถุชน ซึ่งปกติพิมพ์นิตยสารรายเดือนขนาดกระทัดรัดเท่าป๊อกเก็ตบุ้คชื่อ ปุถุชน ในนิตยสารนี้ หลังเกิดเหตุการณ์กระทิงแดงบุกเข้าเผาธรรมศาสตร์เมื่อวันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๑๘ แล้ว วิสา ได้เขียนกลอนชิ้นหนึ่ง ที่มีข้อความบางตอนว่า ยี่สิบสิงหาเข้าธรรมศาสตร์ ตึกรามพังพินาศปี้ป่น มือตีนต่างด้าวระดมพล กระทิงแดงบุกชนสถาบัน ........ สองพันห้าร้อยยุคมืดอับ รัฐบาลสั่งจับกันยกใหญ่ ธรรมศาสตร์เป็นเสียงอันเกรียงไกร ยังจำความจับใจเสมอมา "สำนักไหนหมายชูประเทศชาติ" สำนักนั้นธรรมศาสตร์ใช่ไหมหว่า? สำนักธรรม ชูธงชัย ไสว - บา โอ! มหาวิทยาลัยประชาชน ....... สมัยนั้น ผมจำทุกวรรคทุกคำของกลอนชิ้นนี้ (ซึ่งยาวประมาณ ๑๐ บทเศษ เท่าๆกับกลอนข้างบน) ได้ขึ้นใจ (สมัยนี้จำไม่ได้เสียแล้ว) ทั้งที่ ๆ ยังไม่ได้เข้าเรียนในธรรมศาสตร์ด้วยซ้ำ Create Date : 11 กรกฎาคม 2550 Last Update : 11 กรกฎาคม 2550 0:39:02 น. 0 comments Counter : 977 Pageviews.   Share Tweet