เครดิตรูป สุหนังสือเก่า

ในกำแพงแก้ว - ธงทอง จันทรางศุ

พิมพ์ครั้งแรก 2531  สำนักพิมพ์บำรุงสาสน์

อาจารย์ธงทอง หมายใจจะให้หนังสือเล่มนี้ทบทวนเหตุการณ์บางอย่างที่เคยเกิดขึ้นในกาลก่อน ในประเด็นที่่ว่าเจ้านายแต่ก่อนท่านอบรมเลี้ยงดูกันมาอย่างไร ด้วยสำนวนการเล่าเรื่องของอาจารย์ ทำให้อ่านด้วยความเพลิดเพลิน ได้ความรู้ทั้งได้รู้สึกถึงเหตุการณ์สมัยเก่าก่อน ในเล่มจะเน้นเรื่องราวในส่วนวังฝ่ายใน อาทิเช่น

สมเด็จพระปิดุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี

พระวิมาดาเธอ กรมพระสุทธาสินีนาฎฯ

พระองค์หญิงแฝดพระเองค์น้อย

สมเด็จหญิงน้อย

สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า

พระราชชายา เจ้าดารารัศมี

"ทูลกระหม่อมหญิง

"เสด็จอธิบดี"

เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ

สมเด็จหญิงพระองค์ใหญ่

สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์

.... แม้วันคืนจะล่วงไปช้านานเพียงใด สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ก็ทรงอยู่ในพระราชหฤทัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงอยู่เป็นนิรันดร คราวหนึ่ง ระหว่างเสด็จแปรพระราชฐานไปบางปะอิน สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงบันทึกว่า " เราตื่นรถขึ้นนั่งที่สารถี ทูลหม่อมบน(ทรงหมายถึงพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง) เสด็จมาทรงลากประทานเรา แล้วเสด็จประทับที่สะพาน เกือบค่ำเสด็จขึ้นไปบนเรือน ทอดพระเนตราเจาะหน้าต่างใหม่ แล้วรับสั่งว่า "คิดถึงสมเด็จป้าสิ้นพระชนม์ "

"เจ้าหนู"

.... คุณแพหรือต่อมาคือเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ ออกไปอยู่พระตำหนักสวนกุหลายได้ 3 เดือนก็เริ่มทรงครรภ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงต้องคิดหาสำนักที่จะคลอดพระหน่อ เพราะถือกันมาแต่ไหนแต่ไรว่าพระบรมมหาราชวังหรือวังหลวงนั้น เป็นราชมณเฑียรสถานอันศักดิ์สิทธิ์ ผู้อื่นผู้ใดที่มิใช่พระราชโอรสธิดาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะไปถือกำเนิดในเขตพระบรมมหาราชวังมิได้เป็นอันขาด ที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงในระหว่างนั้นคือพระตำหนักสวนกุหลาบ ก็อยู่ในอาณาบริเวณพระบรมมหาราชวังที่ว่านี้ด้วย จึงต้องทรงขยับขยายออกไปอยู่สวนนอกเมืองคือ สวนนันทอุทยานริมคลองมอญทางฝั่งธนบุรี เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ทรงครรภ์ครั้งแรกได้เพียงเจ็ดเดือนก็ประสูติพระธิดา เมื่อวันศุกร์เดือน 9 ขึ้น 5 ค่ำ ปีมะโรง พ.ศ.2411 ตรงกับวันที่ 24 กรกฎาคม เมื่อแรกประสูติพระองค์ยังอยู่ในกระเพาะ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเล่าเหตุการ์ณครั้งกระนั้นว่า

  " หมอและผู้พยาบาลพากันเข้าใจว่าสิ้นพระชนม์เสียแล้วแต่ในครรภ์ ให้หาหม้อขนันจะเอาไปถ่วงน้ำตามประเพณี  หากเจ้าคุณตาพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์อยากรู้ว่า จะเป็นพระองค์ชายหรือพระองค์หญิง ให้ฉีกกระเพาะดู เห็นยังหายพระทัยจึงรู้ว่ามีพระชนม์ชีพอยู่ ก็ช่วยกันประคบประหงมเลี้ยงมาจนรอดได้ เมื่อพระหน่อประสูติแล้วได้ 15 วัน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้วฯ ก็ต้องตามเสด็จพระบรมชนกนาถไปทอดพระเนตราสุริยอุปราคาหมดดวงที่ตำบาลหว้ากอ เสด็จไป 19 วัน กลับมาถึงกรุงเทพฯ ก็พาเจ้าคุณพระประยูรวงศ์กับพระหน่อย้ายเข้ามาอยู่พระตำหนักสวนกุหลาบตามเดิม"

หลังเสด็จขึ้นทรงราชย์ ได้รับพระราชทานพระนามทางราชการว่า พระองค์เจ้าศรวิลับลักษณ์ สุนทรศักดิ์กัลยาวดี แต่ชาววังทั่วไปออกพระนามว่า พระองค์ใหญ่ แต่สมเด็จพระบรมชนกนาถตรัสเรียกพระนามเป็นพิเศษด้วยพระราชหฤทัยเอื้อเอ็นดูว่า เจ้าหนู

หนังสือเล่มนี้ควรค่าหามาอ่านมากๆ ค่ะ อ่านเพลิน ได้ความรู้ มีเกล็ดเล็กเกล็ดน้อยตามสไตล์การบรรยายของอาจารย์ อ่านลื่นไหลมากค่ะ

11 ตุลาคม 2560