เจ้าจันทร์ผมหอม
ค่อยฟังเน้อหมู่จุมปี้น้อง จักไขทำนองเรื่องเจ้าคนงาม
ได้ฮักได้ฮ้างทุกข์โศกติดต๋าม เจ้าจันทน์คนงามเลี้ยงผมยาววา....
ผมหอมเจ้านั้นหอมงามหนักหนา จักตัดปูจาอินทร์แขวนธาตุเจ้า
ขอผาถะนาอินถาท่านเจ้า มาเป๋นเก๊าเหง้าปกห่มหัวนาง.....
หื้อลอดหื้พ้นตางอ้ายขัดขวาง ลอดแล้วเจ้านางจักสมปี้อ้าย
หากลอดบ่ผดจักลาต๋ายพ่าย ลาจากเจ้าชายขึ้นฟ้าเมืองบน........
เจ้าก่อขึ้นจ๊างเที่ยวหว่างไพรสณฑ์ ระเหเววนอกขมใจไหม้
กอบปลายผมงามซ้ำวางอกไหว้ ขออินทร์เทพไท้หันใจ๋เต๊อะนา....
ขอปารมีบุญตี้ฮักษา หื้อพ้นพาลาอาธรรมบาปใบ้
แต่บุญบ่สมผมลอดบ่ได้ เจ้าดวงดอกไม้เหมือนต๋ายวางลง...
....แลเฮย.....
เรื่องย่อ
เรื่องเจ้าจันทร์ผมหอมเป็นเรื่องของเจ้าหญิงเมืองเหนือองค์หนึ่ง
ผู้ผูกพันธ์รักใคร่กับเจ้าหล้าอินทะ แต่เจ้าพ่อกับเจ้าแม่ของเจ้าจันทร์
ได้ตกลงยกเจ้าจันทร์ให้กับพ่อเลี้ยงผู้มั่งคั่งคนหนึ่ง
ตอนเป็นเด็ก เจ้าจันทร์เกิดล้มป่วยเจ้าพ่อเจ้าแม่จึงได้บนกับพระธาตุไว้
และจะไว้ผมยาวถวายเพื่อเป็นพุทธบูชา
เจ้าจันทร์เลี้ยงผมมาเป็นระยะเวลา 5 ปี
ซึ่งผมของนางมีกลิ่นหอมเป็นที่ตรึ่งใจแก่ผู้ที่ได้เข้าใกล้ชิด
เมื่อถึงกำหนดที่เจ้าจันทร์ต้องเดินทางไปแก้บนที่พระธาตุอินทร์แขวน
และจำต้องเดินทางไปสักการะพระธาตุ
โดยอาศัยเดินทางไปกับพ่อเลี้ยง ไม่เช่นนั้น ก็จะเดินทางไม่ได้
เพราะต้องใช้ทั้งขบวนช้างม้า เดินทางกันเป็นเวลานาน
ซึ่งต้องอาศัยกำลังทรัพย์จากพ่อเลี้ยง และในระหว่างการเดินทาง
พ่อเลี้ยงนั้นก็ดูแลเจ้าจันทร์เป็นอย่างดี
หวังจะเอาชนะใจเจ้าจันทร์ แต่เจ้าจันทร์ก็ไม่สามารถทำใจให้รัก พ่อเลี้ยงได้
เพราะเธอรักมั่นอยู่กับอีกชายหนึ่งแล้ว
ในเรื่องจะมีบทค่าวพรรณาความในใจ
ความทุกข์ยากลำบากจากการเดินทางการพลัดพรากจากคนที่รัก
ระหว่างความรักกับหน้าที่ที่จะต้องประคับประคองความเป็นปึกแผ่นของบ้านเมือง
ซึ่งต้องอาศัยพ่อเลี้ยงในที่สุดเจ้าจันทร์ได้ตั้งจิตบนพระธาตุอีกครั้งหนึ่งว่า
หากผมหอมนี้ปูลอดพระธาตุได้ นางจะกลับไปหาชายคนรัก
หากปูลอดพระธาตุไม่ได้ นางจะแต่งกับพ่อเลี้ยง
สุดท้ายเมื่อผมลอดไม่ได้เจ้าจันทร์จึงได้ปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุนั้น
และตัดสินใจแต่งงานกับชายที่ไม่ได้หมายปอง