Bloggang.com : นอกลู่นอกทาง : "ธีออส" ดาวเทียม(สำรวจทรัพยากรธรรมชาติ)ดวงแรกของไทยทะยานฟ้าขึ้นแล้ว

"ธีออส" ดาวเทียม(สำรวจทรัพยากรธรรมชาติ)ดวงแรกของไทยทะยานฟ้าขึ้นแล้ว

"ธีออส" ดาวเทียมดวงแรกของไทยทะยานฟ้าขึ้นแล้ว เมื่อบ่ายวันที่ 1 ต.ค. โดย สทอภ.ไม่ประกาศล่วงหน้า ด้วยเกรงหน้าแตกอีกครั้ง ผู้บริหารเตรียมแถลงข่าวใหญ่ 2 ต.ค.นี้

หลังเลื่อนส่งมาหลายครั้งสำหรับ "ธีออส" (Theos) ดาวเทียมสำรวจทรัพยากรธรรมชาติดวงแรกของไทย และต้องเลื่อนส่งดาวเทียม อย่างกระทันหันเมื่อวันที่ 6 ส.ค.51 ที่ผ่านมา แม้ว่าสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (สทอภ.) หน่วยงานผู้รับผิดชอบดำเนินโครงการดาวเทียมธีออส ได้แจ้งล่วงหน้าว่าพร้อมส่งดาวเทียมแล้ว โดยให้เหตุผลว่ารัฐบาลคาซัคสถานไม่ยินยอมให้ชิ้นส่วนจรวดที่นำส่งดาวเทียมตกในพื้นที่

ล่าสุดผู้จัดการวิทยาศาสตร์ได้รับแจ้งจากทีมประชาสัมพันธ์กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ต้นสังกัดสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (สทอภ.) หน่วยงานผู้รับผิดชอบดำเนินโครงการดาวเทียมธีออสว่า ดาวเทียมธีออสได้ทะยานขึ้นฟ้าไปเมื่อเวลา 13 นาฬิกา 37 นาที 16 วินาที (13.37.16) ตามเวลาประเทศไทย แต่ไม่ได้แจ้งให้ทราบล่วงหน้าเนื่องจากกลัวไม่สำเร็จดังที่ผ่านมา

ข้อมูลจากข่าวแจกของ สทอภ.ซึ่งส่งมายังกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ ระบุว่า จรวด "เนปเปอร์" (Dnepr) ได้นำส่งดาวเทียมธีออสจากฐานส่งจรวดเมืองยาสนี ประเทศรัสเซีย ซึ่ง ดร.ดาราศรี ดาวเรือง รองผูั้อำนวยการสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ ได้เดินทางไปพร้อมผู้บริหาร สทอภ.เพื่อร่วมกิจกรรมส่งดาวเทียม ขณะที่ผู้บริหารบางส่วนรอรับการรายงานสดทางโทรศัพท์จากเมืองยาสนี ณ สถานีควบคุมและรับสัญญาณดาวเทียมธีออส อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี และระบุว่าไม่สามารถถ่ายทอดสดการส่งดาวเทียมได้เนื่องจากอยู่ในเขตทหาร

ทั้งนี้ สถานีควบคุมและรับสัญญาณดาวเทียมที่เมืองคิรูนา ประเทศสวีเดน จะเป็นสถานีแรกที่ติดต่อกับดาวเทียมธีออสได้ในเวลา 15.09 น. จากนั้นดาวเทียมธีออสจะโคจรผ่านประเทศไทยครั้งแรก เวลา 21.16 น. ซึ่งข้อมูลข่าวแจก สทอภ.ที่ผู้จัดการวิทยาศาสตร์ได้รับ ระบุว่า ในเวลาที่ธีออสผ่านประเทศนั้น สถานีควบคุมและรับสัญญาณดาวเทียมธีออส อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี จะเริ่มปฏิบัติการควบคุมการโคจรดาวเทียมและตรวจสอบการทำงานต่างๆ

นอกจากนี้ ทาง สทอภ.เตรียมแถลงข่าวการปล่อยดาวเทียมธีออส ในวันที่ 2 ต.ค. เวลา 10.00 น. ณ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ก่อนหน้านี้ สทอภ.ประกาศส่งดาวเทียมธีออสมาแล้วหลายครั้ง โดยก่อนสร้างดาวเทียมเสร็จกำหนดส่งในเดือน ก.ค.50 แต่หลังจากสร้างดาวเทียมเสร็จเมื่อต้นปี 2550 ได้กำหนดส่งดาวเทียมในเดือน ต.ค.50 ขณะที่ดาวเทียมถูกส่งไปที่ฐานปล่อยจรวดในปลาย พ.ย.50 จากนั้นก็มีการเลื่อนออกมาเรื่อยๆ

จนกระทั่งเมื่อวันที่ 6 ส.ค.51 ที่ผ่านมา สทอภ.ให้ความมั่นใจในการส่งดาวเทียมธีออสอีกครั้ง โดยระบุว่าได้เติมเชื้อเพลิงให้กับดาวเทียมซึ่งเตรียมพร้อมอยู่ที่ฐานปล่อยจรวดแล้ว และเชิญสื่อมวลชนร่วมเป็นสักขีพยานในการส่งดาวเทียม ณ ศูนย์ควบคุมและสัญญาณดาวเทียมธีออส อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี แต่ก็ต้องเลื่อนอย่างกะทันหัน

ดาวเทียมธีออส (THEOS) เป็นคำอ่านของคำย่อ THEOS ที่มาจาก Thailand Earth Observation Systems หมายถึงระบบสำรวจพื้นผิวโลกโดยใช้เทคโนโลยีภาพถ่ายจากดาวเทียมของประเทศไทย ส่วนคำว่า Theos เป็นภาษากรีก แปลว่า พระเจ้า

สำหรับดาวเทียมธีออส เป็นดาวเทียมสำรวจข้อมูลระยะไกล (Remote Sensing) เพื่อใช้สำรวจทรัพยากรธรรมชาติดวงแรกของประเทศไทย ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยและรัฐบาลฝรั่งเศส เมื่อปี 2547 โดยมีสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) หรือ สทอภ. และกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (วท.) ดำเนินงานรับผิดชอบร่วมกับบริษัทเอียดส์ แอสเตรียม (EADS Astrium) ประเทศฝรั่งเศส ด้วยงบประมาณ 6,440 ล้านบาท

วงโคจรของดาวเทียมธีออส

ประเภทวงโคจร : วงโคจรสัมพันธ์กับดวงอาทิตย์ (Sun-synchronous Orbit)
ซึ่งเป็นวงโคจรที่ดาวเทียมสำรวจทรัพยากรใช้โดยทั่วไป
วงโคจรของดาวเทียมสำรวจทรัพยากร ต่างจากวงโคจรของดาวเทียมสื่อสาร เช่น ดาวเทียมไทยคม ที่อยู่ใน วงโคจรค้างฟ้า (Geostationary Orbit)

ความสูงของวงโคจร : 822 กิโลเมตร
หรือประมาณระยะทางจากกรุงเทพฯ - กระบี่ หรือสูงเท่ากับดอยอินทนนท์ซ้อนกัน 320 ลูก นับว่าอยู่ใกล้โลกมาก เมื่อเทียบกับดาวเทียมไทยคม ที่อยู่สูงจากพื้นโลก 36,000 กิโลเมตร

โคจรซ้ำที่เดิม : 26 วัน
ดาวเทียมธีออสใช้เวลา 26 วัน ในการโคจรรอบโลก 369 รอบ เพื่อมาอยู่ตรงตำแหน่งเดิมอีกครั้ง

รอบการโคจร : 14 +5/26 วงโคจร/วัน

คาบการโคจร : 101.4 นาที/วงโคจร

มุมเอียงของวงโคจร : 98.7 องศา
วัดจากแกนนอน ตามเข็มนาฬิกาครับ

เวลาการโคจรผ่านเส้นศูนย์สูตร : 10:00 น. (โคจรลง)

Inter-track Distance : 105 กิโลเมตร

ความเร็วการโคจร
ดาวเทียมธีออส กับลูกกระสุนปืน ที่ยิงจากปืนพก อะไรวิ่งด้วยความเร็วมากกว่า ?
ดาวเทียมธีออส โคจรรอบโลกด้วยความเร็ว ประมาณ 25,000 กิโลเมตร ต่อชั่วโมง หรือประมาณ 7,000 เมตรต่อวินาที (6,600 เมตร/วินาที) ซึ่งเร็วกว่าลูกกระสุนปืนเสียอีก (ความเร็วของกระสุนปืนพกประมาณ 490 เมตรต่อวินาที ส่วนความเร็วของกระสุนปืนยาวประมาณ 915 เมตรต่อวินาที)

การเลื่อนของวงโคจร ณ กรุงเทพฯ (13.5 องศาเหนือ) : 2738 กิโลเมตร ต่อวงโคจร ไปทางตะวันตก และ 630 กิโลเมตร ต่อวัน ไปทางตะวันออก
Day 1 Orbit 2 จะอยู่ห่าง 2738 กิโลเมตร ไปทางตะวันตก จาก Day 1 Orbit 1
และ Day 2 Orbit 1 จะอยู่ห่าง 630 กิโลเมตร ไปทางตะวันออก จาก Day 1 Orbit 1

ดาวเทียมธีออส

ข้อมูลพื้นฐาน
น้ำหนัก 750 กิโลกรัม
ขนาด 2.1 x 2.1 x 2.4 เมตร
แผงเซลแสงอาทิตย์ 800 วัตต์
อายุการใช้งานออกแบบ 5 ปี
น้ำหนักเชื้อเพลิง (Hydrazine) 80 กิโลกรัม

ส่วนประกอบหลักของดาวเทียมธีออส
กล้องบันทึกภาพแบบช่วงคลื่นเดียว (Panchromatic Telescope)
กล้องบันทึกภาพแบบหลายช่วงคลื่น, กล้องบันทึกภาพสีเชิงคลื่น (Multispectral Camera)
เสาอากาศช่วงคลื่น X-band (X-band Antenna)
เสาอากาศช่วงคลื่น S-band (S-band Antenna)
แผงเซลล์แสงอาทิตย์ (Solar Array)

กล้องบันทึกภาพ

ดาวเทียมธีออส มีกล้องบันทึกภาพ 2 ตัว :

กล้องบันทึกภาพแบบช่วงคลื่นเดียว (Panchromatic Telescope) : บันทึก ภาพขาว-ดำ (Panchromatic) รายละเอียดภาพ 2 เมตร ความกว้างแนวถ่ายภาพ 22 กิโลเมตร

กล้องบันทึกภาพสีเชิงคลื่น (Multispectral Camera) : บันทึก ภาพสี (Multi-Spectral) 4 ช่วงคลื่น รายละเอียดภาพ 15 เมตร ความกว้างแนวถ่ายภาพ 90 กิโลเมตร

ระบบการถ่ายภาพสีของดาวเทียมธีออส ถ่ายภาพในช่วงคลื่นแสงที่ตามองเห็น 3 ช่วงคลื่น (ช่วงคลื่นแสงสีน้ำเงิน สีเขียว และ สีแดง) และช่วงคลื่นแสงที่ตามองไม่เห็น (คลื่นอินฟราเรดใกล้ - NearIR) อีก 1 ช่วงคลื่น

ถ้าจะเปรียบเทียบกล้องถ่ายภาพขาว-ดำ และกล้องถ่ายภาพสี ของดาวเทียมธีออส กับเลนส์ของกล้องถ่ายภาพ ให้ประมาณดูว่า กล้องแต่ละตัวเปรียบได้กับเลนส์ขนาดเท่าไร ?
กล้องถ่ายภาพสี ของธีออส เปรียบเหมือนกล้องติดเลนส์เทเลโฟโต้ 720 มม. ส่วนกล้องถ่ายภาพขาว-ดำ มีเลนส์ขนาด 2,890 มม.

ประโยชน์ของดาวเทียมธีออส ได้แก่...

1. ภาพจากดาวเทียมสามารถให้ข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งน้ำ และสามารถนำไปใช้ในการติดตามและประเมินความเสียหายจากอุทกภัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2. ใช้ในการสำรวจศึกษาหาพื้นที่ป่าไม้ หาพื้นที่ป่าถูกบุกรุกทำลาย ถูกไฟไหม้ การสำรวจหาพื้นที่สวนป่าและหาชนิดป่า

3. ใช้ในการสำรวจหามลพิษจากคราบน้ำมันในทะเล หาแหล่งน้ำ หาพื้นที่ประสบภัยจากคลื่นยักษ์สึนามิ

4. ใช้เป็นข้อมูลการจัดทำแผนที่ภูมิประเทศ แผนที่ธรณีวิทยา ธรณีสัณฐานของประเทศไทย

5. ใช้ในการศึกษาหาพื้นที่เพาะปลูก การคาดการณ์ผลผลิต ประเมินความเสียหายจากภัยธรรมชาติและศัตรูพืช ตลอดจนการวางแผนกำหนดเขตเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจ

6. ใช้ในการสำรวจศึกษาและติดตามการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ป่าไม้อย่างต่อเนื่อง

7. ใช้ในการติดตามการเปลี่ยนแปลงของชุมชน อีกทั้งสามารถเป็นข้อมูลพื้นฐานในการวิเคราะห์ เพื่อวางแผนพัฒนาการวางผังเมือง และการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านสาธารณูปการต่างๆ

8. ภาพถ่ายจากดาวเทียมธีออสสามารถนำมาขายเพื่อสร้างรายได้ให้แก่ประเทศไทย

9. ภายใต้สัญญาสร้างดาวเทียมธีออส ประเทศฝรั่งเศสจะปรับปรุงสถานีรับสัญญาณดาวเทียมของไทยให้สามารถรับสัญญาณจากดาวเทียม SPOT ได้ และให้สิทธิ์ในการรับสัญญาณดาวเทียม SPOT-2, 4 และ 5 เพื่อให้หน่วยงานราชการได้ใช้ประโยชน์ โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย เพื่อให้แต่ละหน่วยงาน นำไปใช้ประโยชน์ตามภารกิจของหน่วยงาน

สำหรับการปล่อยดาวเทียมธีออสสู่อวกาศ จะใช้จรวดเน็ปเปอร์ (DNEPR) ของบริษัทคอสโมทราส ประเทศรัสเซีย เป็นจรวดนำส่ง จากฐานปล่อยจรวดศูนย์อวกาศยัชนี ประเทศรัสเซีย และสถานีรับสัญญาณดาวเทียมตั้งอยู่ที่เขตลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร มีสถานีควบคุมดาวเทียมภาคพื้นดินอยู่ที่อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี

ชื่อหน่วยงาน จรวด และ สถานที่

EADS Astrium เขียนเป็นภาษาไทยว่า "อีเอดีเอส แอสเตรียม" อ่านว่า "อี-เอ-ดี-เอส แอสเตรียม"(แบบอังกฤษ) และ "เออ-อา-เด-แอส อาส-ตรี-อุม" (แบบฝรั่งเศส)

Dnepr เขียนเป็นภาษาไทยว่า "เนปเปอร์" อ่านว่า "เนบ-เป้อ" , เป็นจรวดนำส่งดาวเทียมธีออส ผลิตในประเทศยูเครน และบริหารจัดการโดย ISC Kosmotras
Y

asny เขียนเป็นภาษาไทยว่า "ยาสนี" อ่านว่า "ยาส-นี่" , เป็นเมืองที่อยู่ตอนใต้ของประเทศรัสเซียเป็นที่ตั้งฐานปล่อย จรวด Dnepr

Yuzhnoye เขียนเป็นภาษาไทยว่า "ยูสนอย" อ่านว่า "ยูส-นอย", เป็นชื่อขององค์การวิจัยพัฒนาจรวดนำส่ง Dnepr อยู่ที่เมือง Dnepropetrovsk สาธารณรัฐยูเครน

Toulouse เขียนเป็นภาษาไทยว่า "ตูลูส" อ่านว่า "ตู-ลูส" , เป็นชื่อเมืองทางตอนใต้ของประเทศฝรั่งเศส ที่วิศวกรไทยทำการฝึกอบรม และเป็นเมืองที่ตั้งของบริษัท EADS Astrium

ISC Kosmotras เขียนเป็นภาษาไทยว่า "ไอเอสซี คอสโมทราส" อ่านว่า "ไอ-เอส-ซี-คอส-โม-ทราส" , เป็นบริษัทร่วมทุนระหว่างประเทศ ยูเครน และรัสเซีย

Dnepropetrovsk เขียนเป็นภาษาไทยว่า "เนปโปรเปตตรอฟส์ค" อ่านว่า "เน็บ-โปร-เป็ด-ตรอฟ" , เป็นเมืองที่ตั้งของบริษัท Yuzhnoye เมืองในสาธารณรัฐยูเครน ที่ดำเนินการทำ PDR

Baikonur เขียนเป็นภาษาไทยว่า "ไบโคนอร์" , อ่านว่า "ไบ-โค-นอ" , เป็นฐานปล่อยจรวดแห่งหนึ่งของ ISC Kosmotras อยู่ที่เมือง Kazakhstan

Kazakhstan เขียนเป็นภาษาไทยว่า "คาซัคสถาน", อ่านว่า "คา-ซัก-สถาน", มีชื่อเป็นทางการว่า "สาธารณรัฐคาซัคสถาน (Republic of Kazakhstan)" เคยเป็นสาธารณรัฐในอดีตสหภาพโซเวียต

Orsk เขียนเป็นภาษาไทยว่า "ออสค์", อ่านว่า "ออส",

Create Date : 02 ตุลาคม 2551

Last Update : 2 ตุลาคม 2551 0:19:50 น.

2 comments

Counter : 9926 Pageviews.

ขอบคุณมากครับสำหรับเรื่องน่ารู้ที่ทันสมัย และเกิดประโยชน์ต่อมนุษยชาติอย่างยิ่ง

โดย: basbas

วันที่: 2 ตุลาคม 2551 เวลา:14:20:29 น.

ขอบคุณครับที่ให้ความรู้

โดย: มาย IP: 203.144.144.164 วันที่: 12 มีนาคม 2553 เวลา:11:17:46 น.