Bloggang.com : Azarine&Pepo : ทำไมต้องจักรวงศ์ ตอนที่ ๑

ทำไมต้องจักรวงศ์ ตอนที่ ๑

เกร็ดความรู้เกี่ยวกับละครจักรๆวงศ์ๆนี้ เป็นบทความที่เขียนขึ้นโดยคุณ สรรัตน์ จิรบวรวิสุทธิ์ แฟนพันธุ์แท้ละครจักรๆวงศ์ๆ ซึ่งยังไม่เคยเผยแพร่ที่ใดมาก่อน ประกอบด้วยข้อมูลและประวัติความเป็นมา การวิเคราะห์วิพากษ์วิจารณ์ ในมุมมองของผู้ชื่นชอบและติดตามละครจักรๆวงศ์ๆมาเป็นเวลานาน

เป็นข้อมูลอันมีค่าสำหรับคนรักละครพื้นบ้านอย่างแท้จริง

//www.pyjclub.com เป็นที่แรกและที่เดียวที่ได้รับอนุญาตให้นำมาเผยแพร่บนเว๊ปไซต์

ต้องขอขอบคุณเจ้าของบทความไว้ ณ ที่นี้ด้วยค่ะ

เพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนข้อมูลอันเป็นประโยชน์ เจ้าของบทความอนุญาตให้นำไปเผยแพร่ อ้างอิง บนเว๊ปไซต์ต่างๆที่มีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาแลกเปลี่ยน เรียนรู้
เพื่อสังคมออนไลน์ที่มีคุณภาพ ขอความกรุณาอย่าคัดลอกไปเผยแพร่ในเชิงการค้าในทุกรูปแบบ

และขอเชิญผู้อ่านทุกท่่านแสดงความคิดเห็น ข้อเสนอแนะ หรือตั้งคำถามเกี่ยวกับละครจักรๆวงศ์ๆ ได้ที่นี่ค่ะ

๑. ทำไมต้องจักรๆวงศ์ๆ ?

มารู้จักนิทานจักรๆวงศ์ๆกันเถอะ...

“นิทานจักรๆวงศ์ๆ” คือเรื่องราวจินตนาการเกี่ยวกับความรัก ชีวิต และการต่อสู้ผจญภัยของกษัตริย์หรือเจ้าชายที่เป็นพระเอก และมเหสีหรือเจ้าหญิงที่เป็นนางเอก ซึ่งทั้งพระเอกและนางเอกต่างเป็นคนดี ต้องต่อสู้หรือผจญกับศัตรูฝ่ายตรงข้าม เนื้อเรื่องเต็มไปด้วยอิทธิฤทธิ์ อภินิหารต่างๆ เรื่องจะจบลงด้วยความสุขสมหวัง ชัยชนะของพระเอกนางเอก และความพ่ายแพ้ของฝ่ายตรงข้าม มีหัวใจของเรื่องคือธรรมะย่อมชนะอธรรม หากนำมาทำเป็นละครโทรทัศน์ ก็เรียกว่า “ละครจักรๆวงศ์ๆ”

จุดมุ่งหมายในการแต่ง
นิทานจักรๆวงศ์ๆเป็นที่นิยมของคนไทยในสมัยหนึ่งเป็นอันมาก อาจจะเป็นนิทานเล่าสู่กันมา แล้วมีผู้คนนำเค้าโครงเรื่องมาผูกเป็นคำกลอน และแต่งรายละเอียดเพิ่มเติม จุดประสงค์หลักก็คือเพื่อความสนุกสนานนั่นเอง ดังที่นายบุษย์ นักแต่งนิทานกลอนที่มีผลงานมากผู้หนึ่งกล่าวไว้ว่า

บุษบงจงจิตต์คิดแถลง
ตามนิทานท่านผู้เฒ่าเล่าแสดง
มิได้แกล้งแต่งสนองเป็นของจริง
ฉันช่วยทำคำข้อต่อกระทู้
ให้ได้รู้ต้นปลายทั้งชายหญิง
อ่านสนุกทุกข์คลายวายประวิง
จะนอนนิ่งยามเศร้าให้เหงาใจ

บทละครจักรๆวงศ์ๆมักมีโครงเรื่องซ้ำๆกันเป็นส่วนมากคือเป็นเรื่องรัก การรบ และการผจญภัย ตัวเอกฝ่ายชายเป็นโอรสหนุ่มรูปงาม เดินทางไปศึกษาวิชากับฤษีในป่า เมื่อเรียนสำเร็จ เดินทางกลับบ้านต้องรอนแรมมาในป่า ประสบอุปสรรคและอันตรายต่างๆ เช่น สัตว์ร้าย ยักษ์ ภูตผีปีศาจ

ในการต่อสู้พระเอกจะมีโอกาสแสดงความกล้าหาญและได้รับชัยชนะงดงาม การต่อสู้มักใช้อำนาจเวทมนตร์คาถา และสิ่งเหนือธรรมชาติมาประกอบ เมื่อพระเอกได้รับชัยชนะจะพบนางเอกซึ่งเป็นผู้มีรูปโฉมงดงามและมีคุณความดีพร้อม ในที่สุดเรื่องจบลงอย่างมีความสุขด้วยการอภิเษกสมรสของพระเอกและนางเอก

ในสมัยรัชกาลที่ ๕-๖ นิยมแต่งนิทานคำกลอนในลักษณะเช่นนี้มาก เพียงแต่เปลี่ยนชื่อตัวละครและเหตุการณ์บ้างตามสมควร เรียกกันว่า “เรื่องจักรๆวงศ์ๆ” เนื่องจากว่าการตั้งชื่อเรื่องมักมีคำว่า”จักร” หรือ”วงศ์” อยู่ด้วย และนำมาจากชื่อพระเอกของเรื่อง ได้แก่ พระทิณวงศ์ วงษ์สวรรค์ ลักษณวงศ์ เทพศิลป์อินทรจักร จักรแก้วจักรเพชร เป็นต้น

แต่เรื่องที่ไม่มีคำว่าจักรหรือวงศ์ หากมีเค้าโครงเรื่องทำนองเดียวกันก็อนุโลมว่าเป็นเรื่องจักรๆวงศ์ๆด้วย เช่น ยอพระกลิ่น หลวิชัยคาวี โกมินทร์ ขวานฟ้าหน้าดำ โม่งป่า นางพญาไพร เป็นต้น

มีข้อสังเกตอย่างหนึ่งว่าเรื่องประเภทนี้หากไม่มีคำว่าจักรหรือวงศ์แล้ว มักเป็นคำที่แสดงว่าเป็นของมีค่า ได้แก่คำว่า “เพชร” “ทอง” หรือ “แก้ว” อยู่ด้วย เช่น เพชรรุ้งไฟ เกราะเพชรเจ็ดสี กายเพชรกายสุวรรณ พิกุลทอง มาลัยทอง บัวแก้วบัวทอง แก้วหน้าม้า แก้วนพเก้า แก้วพิสดาร เป็นต้น

อิทธิพลของวรรณคดีอินเดียปรากฏให้เห็นชัดเจนในเรื่องจักรๆวงศ์ๆ โดยการรับอิทธิพลในด้านแนวคติ ความเชื่อ และขนบนิยมการแต่งบทละครมาจากอินเดีย ในบทละครจักรๆวงศ์ๆของไทยนิยมแต่งเรื่องของคนชั้นสูงที่มีพระเอก นางเอก เป็นท้าวพระยามหากษัตริย์ จนมีคำเรียกเรื่องเหล่านี้ว่าเป็นเรื่องจักรๆวงศ์ๆซึ่งก็สมจริง เช่นเรื่องสังข์ทอง พระสังข์เป็นโอรสของท้าวยศวิมลกับพระนางจันทรเทวี ส่วนนางเอกคือรจนาเป็นธิดาของท้าวสามลกับนางมณฑา

เรื่องที่ตัวเอกไม่ใช่กษัตริย์ได้แก่ไกรทอง ซึ่งเป็นนิทานพื้นบ้านชาวเมืองพิจิตร แต่นางเอกคือตะเภาแก้ว ตะเภาทองก็เป็นลูกสาวของเศรษฐีที่ถือว่ามีฐานะ

ความนิยมในการแต่งนิทานคำกลอนเรื่องจักรๆวงศ์ๆนี้ และเรื่องบุคคลชั้นสูงมีมากจนถึงกับมีนิทานคำกลอนแต่งล้อเลียน คือเรื่องวงศ์เทวราช พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๗

วงศ์เทวราชมีเนื้อเรื่องดังนี้.....

ติดตามต่อในตอน 2 นะคะ