
เข้าใจว่าชื่อหนังสือตั้งใจล้อให้พ้องกับประวัติย่อของกาลเวลาที่มติชนพิมพ์งานแปลของ Stephen Hawking ก่อนหน้า (จะได้ฟังดูเป็นชุดเป็นพวกเดียวกัน) แต่ผมคิดว่าชื่อประวัติย่อของหลุมดำไม่ค่อยสื่อทั้งทางตรง คือ สื่อให้ตรงกับชื่อภาษาอังกฤษ
Black Holes and Time Warps: Einstein's Outrageous Legacy และทางอ้อม คือ สื่อให้ตรงกับเนื้อหาภายใน (ถ้าเป็นประวัติย่อของการศึกษาหลุมดำก็โอเคเลย) เล่มนี้ผมใช้เวลาอ่านนานมาก หนังสือหนามาก ผู้แปลก็แปลได้ดีมากเช่นกัน แม้จะมีจุดผิดเล็ก ๆ น้อย ๆ ทั้งในแง่การพิมพ์ (พิมพ์ตก ๆ หล่น ๆ เลขชี้กำลังผิดเครื่องหมาย วงเล็บผิดที่ผิดทาง ฯลฯ) และในแง่การสะกดชื่อนักวิทยาศาสตร์มาเป็นเสียงโดยใช้อักษรไทย (เช่น ชวาร์ซชิลด์) นอกนั้นดีหมด
ต้องกราบขอบพระคุณผู้แปลและสำนักพิมพ์งาม ๆ ที่สร้างงานดีมีคุณภาพออกมาให้คนที่อ่านภาษาไทยได้อ่านกัน รวมถึงอีกหลายเล่มในชุดนี้ ที่ใช้เวลาอ่านนานเพราะผมอยากจะติดตามให้เข้าใจได้มากที่สุด (สุดท้ายสมองอันน้อยนิดของผมทำไม่สำเร็จนะครับ) อย่างที่ฮอว์คิงบอก เล่มนี้เขียนโดยผู้รู้ที่อยู่วงใน ศ.(ไฟน์แมน)
คิป ธอร์น ฉะนั้นเรื่องความสมบูรณ์ของเนื้อหาไม่ต้องพูดถึง และยิ่งเมื่อมองว่าในอีกมุมหนึ่งมันคือบันทึกเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ การได้ติดตามความคิดและทิศทางความคิดที่พัฒนาผ่านกาลผ่านสมัยผ่านเทคโนโลยีใหม่ ๆ ทำให้เราเห็นทั้งส่วนที่เป็นวิทยาศาสตร์ และปรัชญาวิทยาศาสตร์ไปควบคู่กัน อ่านสนุกครับและอยากเห็นหนังสือ pop-science ที่สร้างแรงบันดาลใจแก่ผู้อ่านเช่นนี้อีกเยอะ ๆ ในแวดวงหนังสือบ้านเรา (ผมหมายถึง pop-sci ดี ๆ ที่ผู้เขียนมีความรู้จริงนะครับ ประเภทแพะแกะวิ่งชนกันสะท้านทุ่งนั้นไม่เอา)
ผมให้ 



