ลักษณะตัดสินธรรมวินัย 8 หรือ หลักกำหนดธรรมวินัย 8 (Dhammavinaya-nicchayalakkhaõa: criteria of the Doctrine and the Discipline) ธรรมเหล่าใดเป็นไปเพื่อ
1. วิราคะ คือ ความคลายกำหนัด, ความไม่ติดพัน เป็นอิสระ (Viràga: detachment;dispassionateness) มิใช่เพื่อความกำหนัดย้อมใจ หรือเสริมความติดใคร่
2. วิสังโยค คือความหมดเครื่องผูกรัด, ความไม่ประกอบทุกข์(Visa§yoga: release from bondage) มิใช่เพื่อผูกรัด หรือประกอบทุกข์
3. อปจยะ คือ ความไม่พอกพูนกิเลส (Apacaya: dispersion of defilements) มิใช่เพื่อพอก
พูนกิเลส
4. อัปปิจฉตา คือความอยากอันน้อย, ความมักน้อย (Appicchatà: wanting little) มิใช่เพื่อความอยากอันใหญ่, ความมักใหญ่หรือมักมากอยากใหญ่
5. สันตุฏฐี คือความสันโดษ (Santuññhi:contentment) มิใช่เพื่อความไม่สันโดษ
6. ปวิเวก คือ ความสงัด (Paviveka: seclusion; solitude) มิใช่เพื่อความคลุกคลีอยู่ในหมู่
7. วิริยารัมภะ คือการประกอบความเพียร (Viriyàrambha: energy;exertion) มิใช่เพื่อความเกียจคร้าน
8. สุภรตา คือ ความเลี้ยงง่าย (Subharatà: being easy to support) มิใช่เพื่อความเลี้ยงยาก
ธรรมเหล่านี้พึงรู้ว่าเป็นธรรม เป็นวินัย เป็นสัตถุสาสน์ คือคำสอนของพระศาสดา;
หมวดนี้ตรัสแก่พระนางมหาปชาบดีโคตรมี
Vin.II.259;A.IV.280. วินย.7/523/331; องฺ.อฏฺฐก.23/143/289.
# # # # #
ลักษณะตัดสินธรรมวินัย 7 หรือ หลักกำหนดธรรมวินัย 7 (Dhammavinaya-jànanalakkhaõa: criteria of the Doctrine and the Discipline) ธรรมเหล่าใดเป็นไปเพื่อ
1. เอกันตนิพพิทา (ความหน่ายสิ้นเชิง, ไม่หลงใหลเคลิบเคลิ้ม Ekantanibbidà: disenchantment)
2. วิราคะ (ความคลายกำหนัด, ไม่ยึดติดรัดตัว เป็นอิสระ Viràga: detachment)
3. นิโรธ (ความดับ, หมดกิเลสหมดทุกข์ Nirodha: extinction)
4. อุปสมะ (ความสงบ Upasama:calm; peace)
5. อภิญญา (ความรู้ยิ่ง, ความรู้ชัด Abhi¤¤à: discernment;direct knowledge)
6. สัมโพธะ (ความตรัสรู้ Sambodha:enlightenment)
7. นิพพาน (นิพพาน Nibbàna)
ธรรมเหล่านี้พึงรู้ว่าเป็นธรรม เป็นวินัย เป็นสัตถุสาสน์ คือคำสอนของพระศาสดา;
หมวดนี้ตรัสแก่พระอุบาลี
A.IV.143. องฺ.สตฺตก.23/80/146.
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม
รวบรวมโดย พระพรหมคุณาภรณ์(ป.อ.ปยุตฺโต). ๒๕๕๘: ๒๑๕ ๑๖.
ผู้ติดตามบล็อก : 1 คน [