อิฐก้อนหนึ่ง

คำร้อง: ประภาส ชลศรานนท์
ทำนอง: สุระชัย บุญแต่ง

ให้ลมมันแรงร้อนเพียงใด
ให้มีฝนมากมาย
แดดเกรียมเผาแทบตาย
อย่าไปยอมแพ้
อย่ายอดให้ลมพัดเราไป
อย่ายอมเพราะความง่าย
หยัดยืนสู้ด้วยใจ
ด้วยใจที่รวมกัน

อิฐก้อนหนึ่งซึ่งถูกวางอย่างเดียวดาย
มีความหมายแค่เพียงดินที่คนปั้น
ซ่อนความงามซ่อนความจริงและความฝัน
อิฐก่อนนั้นคงรอวันเพื่อมีค่า

อิฐหมื่นแสนที่ถูกวางอย่างสร้างสรรค์
อัศจรรย์จึงบันดาลขึ้นตรงหน้า
ก่อกำแพงสร้างบ้านเรือนตึกระฟ้า
แดดลมฝนจะพัดพาไม่มีหวั่น
อิฐก่อนนั้นช่วยป้องกันไม่หวั่นเลย
อิฐก่อนนั้นช่วยป้องกันไม่หวั่นเลย

อิฐก้อนไหนจะถูกวางไว้อย่างเดิม
อิฐก้อนไหนจะถูกวางไว้สร้างเมือง
อิฐก้อนไหน..จะถูกวาง..ไว้สร้างเมือง



ในสถานการณ์ปัจจุบันของบ้านเมือง บทเพลงมากมายทั้งที่แต่งขึ้นใหม่และมีอยู่ก่อนแล้ว ได้ถูกถ่ายทอดทั้งเพื่อบันทึกเหตุการณ์ แสดงความรู้สึก ให้กำลังใจ หรือเตือนสติผู้คน

บทเพลงนี้ "อิฐก้อนหนึ่ง" แต่งไว้เมื่อสิบปีที่แล้ว ด้วยโจทย์อื่น แต่เพลงนี้ก็ให้มุมมองที่น่าสนใจอย่างยิ่งสำหรับการใช้ชีวิตของเรา โดยเฉพาะในสถานการณ์ปัจจุบัน เราจะยอมให้ลมแห่งความโกรธ เกลียด พัดพาเราไปเพียงเพราะการอดทนอดกลั้น การทำหน้าที่ เคารพสิทธิของตนและของคนอื่นมันยากเกินไปแล้วหรือ เราจะยอมให้ลมแห่งความอาฆาตพยาบาทและความรุนแรงพัดพาเราไปเพียงเพราะการให้อภัยผู้อื่นและการยอมรับความผิดแห่งตนมันยากเิกินไป และการตอบโต้แบบตาต่อตามันง่ายและสาสมใจมากกว่าเช่นนั้นหรือ เราจะยอมให้ลมพัดพาเราไป เพราะการยืนหยัดทำความดีทั้งกายและใจมันยากเกินไปหรือไร

โปรดจงอย่ายอม...
ขอเราจงช่วยกันสร้างเมืองขึ้นใหม่ ไม่ละทิ้งใครไว้ข้างหลัง
การทำความดีนั้นไม่ง่าย แต่เป็นหน้าที่ของคนทุกคนที่เกิดมา
แม้ไม่ให้ดอกผลสวยงามในระยะเวลาสั้นๆ แต่เป็นความจริงแท้ที่ยั่งยืน


เพลงของคุณประภาสเพลงนี้ ขับร้องโดยวงเฉลียง มีรายละเอียดสั้นๆ ของเพลงนี้ใน เว็บไซต์ของวงเฉลียง ว่า

"ห่างหายไปถึง 5 ปีเต็มหลังแก้คิดถึงฯ เฉลียงเกือบครบวงก็กลับมารวมกันอีกครั้งบนเวที 'รวมมิตรให้มัน' การแสดงที่พี่เก่าคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จัดขึ้นเพื่อหารายได้ให้กับรุ่นน้องและกิจการคณะ ที่ศูนย์วัฒนธรรมฯ เมื่อต้นปี 2543

นิติพงษ์ วัชระ เกียรติศักดิ์ และภูษิต ขึ้นเวทีเป็น 'เฉลียง' ให้ภาพเกือบเหมือนเดิมเมื่อสิบกว่าปีก่อน ขาดก็แต่ศุที่ติดภารกิจไม่อาจรับเชิญมาร่วมแจมได้ จึงไปดึงเอา 'แว่น' จักราวุธ แสวงผล รุ่นน้องไม่ห่างนักจากสถาปัตย์ที่มีฝีมือทางดนตรี และปัจจุบันทำงานอยู่ในทีมแต่เพลงของนิติพงษ์ขึ้นเวทีด้วยกัน 'ให้คนมันครบๆ'

และประภาส ชลศรานนท์ก็ได้แต่งเพลง 'อิฐก้อนหนึ่ง' ให้พวกเขาร้องและเล่นบนเวที ซึ่งเพลงนี้ก็ได้ใช้เป็นเพลงประจำการแสดง (theme song) ให้เฉลียงและพี่น้องชาวสถาปัตย์ได้ร่วมร้องในตอนจบของการแสดง"

“เพลงนี้มันเกิดขึ้นตอนที่ศิษย์เก่าชาวสถาปัตย์จุฬาฯ รวมตัวกันเพื่อจัดการแสดงหาเงินมาสนับสนุนอุปกรณ์การเรียนการสอนที่คณะ การแสดงครั้งนั้นใช้ชื่อว่า “รวมมิตรให้มัน”

เหล่าบรรดาซูโม่มาเกือบครบ วงเฉลียงที่เป็นศิษย์เก่าคณะฯ ก็ไปร่วมงานกับเขาด้วย พี่ตู้ จรัสพงศ์ ซึ่งเป็นหัวหน้าในด้านการแสดงครั้งนั้น บอกกับผมว่าอยากได้เพลงซักเพลงเพื่อ อธิบาย theme ของเรื่อง ตอนนั้นผมเห็นบทที่พี่ตู้เขียนมาบ้างแล้ว มันเป็นเรื่องราวเหมือนจะล้อเลียนสภา บทค่อนข้างแรง คือ ตลกน่ะตลกอยู่แต่มันเสียดสีสภาพบ้านเมืองด้วย มีอยู่สองสามประโยคที่ผมชอบ รู้สึกจะพูดทำนองว่า เพราะเรามัวแต่มักง่ายกันไปหมด ประเทศเราเลยเป็นอย่างนี้

พอผมคิดเรื่องออกว่าผมจะเขียนเพลงไปทางไหน ผมก็บอกพี่ตู้ไปว่า ผมจะแต่งเพลงที่พูดถึงประเด็นปลุกให้คนอย่ายอมให้กับความมักง่าย แต่ผมจะเขียนผ่านคำประเภทปรากฏการณ์ทางธรรมชาตินะ ผมถนัดอย่างนั้น ไม่ถนัดเขียนเสียดสีตรงๆ พี่ตู้ก็เห็นดีด้วย

พอกลับ มานั่งเขียน ทีแรกก็จะเขียนเกี่ยวกับการต่อสู้กับธรรมชาติ โดยให้ลมพายุแดดร้อน เป็นอุปสรรคที่เราต้องสู้ พอคิดถึงลมถึงแดด อยู่ดีๆ ผมกลับไม่คิดถึงคน ผมไพล่ไปคิดถึงตัวสถาปัตยกรรม ตัวตึก ตัวบ้านที่ทนฝนทนแดดขึ้นมา

แล้วผมก็เจอคำว่าอิฐ พอได้คำว่าอิฐ ผมก็รู้ว่าเพลงนี้น่าจะสมบูรณ์แล้ว ผมไปเดินเล่นกินไอติมเลย คืนนั้นผมจะกลับมาเขียนเพลงอิฐให้เสร็จ แม้จะมีสองเรื่องอยู่ในเพลง เรื่องแรกคือการปลุกใจให้อย่ากลัวอุปสรรค อย่ายอมให้กับความมักง่าย กับเรื่องที่สองเรื่องของอิฐสองประเภท คืออิฐที่ถูกวางทิ้งกับอิฐที่ถูกนำมาเรียงตัวสร้างบ้าน สร้างสิ่งมหัศจรรย์ของโลก แต่ทั้งสองเรื่องกับโยงผูกกันอย่างสนิท

นานแล้วที่ผมไม่ได้เขียนเพลงสองพล็อตในเพลงเดียวกัน เพราะเขียนก็ยากฟังก็อยาก แต่เพลงนี้มันไม่เป็นอย่างนั้น

เพลงอิฐก้อนหนึ่งนี้ เฉลียงร้องบันทึกเสียงเป็นวงแรก แล้วก็นำมาให้นักแสดงศิษย์เก่าสถาปัตย์ร้องเป็นฟีนาเล่ในตอนจบของการแสดงด้วย

มีคนลอกข้อความในเว็บไซต์แห่งหนึ่งของชาวสถาปัตย์มาให้ผมดู เขาเขียนว่า “เป็น อีกเพลงที่ทำให้พวกสถาปัตย์หลายคนหันมาถามตัวเองมากขึ้น ความรู้สึกเก่าๆ ที่อาจหลงลืมไป ลืมเรื่องจรรยาบรรณ เรื่องสำนึกในอาชีพ ฯลฯ มันหวนกับมาเหมือนจะถาม เราน่าจะทำอะไรดีๆ ให้สังคมบ้าง” ไม่รู้สิ ผมไม่คิดว่าเพียงแต่ชาวสถาปัตย์หรอกที่คิด ปัญญาชนทุกคนที่ฟังเพลงนี้ ผมว่าถ้าไม่เข้าข้างตัวเองเกินไป ทุกคนก็ต้องคิด ทั้งเรื่องคุณภาพของตัวเอง กับเรื่องการต่อสู้กับความมักง่ายของตัวเองและผู้คน

บางทีผมฟังเพลงนี้แล้วก็คิด เราเรียนอะไรมา จะทำอาชีพอะไรก็ตามทุกคนมีส่วนสร้างบ้านสร้างเมือง ทุกคนเป็นอิฐ เราอยากเป็นอิฐก้อนไหน คำว่าบ้านเมืองมันมีความหมายมากกว่าแค่ตึกรามบ้านช่อง

ผู้พิพากษาก็ต้องสร้างเมืองด้วยตาชั่งของตัวเอง คนเป็นครูก็ต้องสร้างเมืองด้วยชอล์กของตัวเอง อันที่จริงเราต้องพูดถึงขนาดว่า ใครกวาดถนนก็จงสร้างเมืองด้วยไม้กวาดของตัวเอง

มีน้องคนหนึ่งมาบอกผมว่า ฟังเพลงนี้แล้วทำให้เริ่มหันมามองตัวเองในแง่ของอิฐก้อนหนึ่งมากขึ้น เพลงนี้แค่ทำให้คนคนเดียวรู้สึกอย่างนั้น ผมก็ดีใจแล้วว่านามปากกาของผมก็ร่วมสร้างเมืองกับเขาด้วย”