BlogGang.com : : sirivinit : การขับเสภา

การขับเสภา - เพลงโหมโรง

การขับเสภาเป็นการเล่าเรื่องประเภทหนึ่ง โดยกำเนิดมาจากการเล่านิทาน เมื่อการเล่านิทานเริ่มแพร่หลาย จึงได้แต่งเป็นกลองใส่ทำนองโดยใช้กรับ เป็นเครื่องประกอบจังหวะ

วิวัฒนาการของการขับเสภา

การขับเสภาสัณนิษฐานว่าเกิดในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ในยุคแรกยังไม่มีดนตรีประกอบ จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยจึงมีวงปี่พาทย์ประกอบ

ประเภทของการขับเสภา
การขับเสภาแบ่งตามลักษณะการแสดงได้ 2 ประเภทดังนี้

เสภาทรงเครื่อง เกิดในยุครัชกาลที่ 4 โดยการขับเสภาประเภทนี้จะมีการร้องส่งให้ปี่พาทย์รับด้วย

เสภารำ เกิดในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยเสภารำนี้จะมีคนขับเสภาและปี่พาทย์ (บางครั้งก็ใช้วงมโหรีแทน) มีตัวละครออกมาแสดงตามคำขับเสภา และมีการเจรจาตามเนื้อร้อง

เพลงโหมโรง หมายถึงเพลงที่ใช้เบิกโรง เพื่อเป็นการประกาศให้ผู้คนทราบว่าที่นี่มีงานอะไร และเพื่ออัญเชิญเหล่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายทั้งปวงให้มาชุมนุมในงานเพื่อความเป็นสิริมงคลในงานนั้นอีกด้วย

เพลงโหมโรงแบ่งได้ดังนี้

โหมโรงปี่พาทย์
มี ๒ ประเภทคือ โหมโรงเช้าและโหมโรงเย็น

โหมโรงเช้า
ใช้สำหรับการทำบุญเลี้ยงพระมี ๕ เพลงคือ

สาธุการ - เหาะ - รัว - กลม - ชำนาญ

โหมโรงเย็น
ใช้ในพิธีที่นิมนต์พระมาเจริญพระพุทธมนต์มี ๑๒ เพลงคือ

สาธุการ - ตระ - รัวสามลา - เข้าม่าน - ปฐม - ลา
เสมอ - รัว - เชิด - กลม - ชำนาญ - กราวใน

โหมโรงเทศน์
ใช้ในพิธีการแสดงพระธรรมเทศนา มี ๖ เพลงคือ

สาธุการ - กราวใน - เสมอ - เชิด - ชุบ - ลา

โหมโรงโขนและละคร
ใช้บรรเลงเพื่อประกาศว่าที่นี่จะมีการแสดงโขนหรือละคร รวมถึงอัญเชิญสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายทั้งปวงด้วย

โหมโรงโขนและละครแบ่งได้ดังนี้

โหมโรงละคร
โหมโรงละครเช้า
ใช้ในการแสดงละครตอนเช้า ใช้เพลงดังนี้

ตระ - รัวสามลา - เข้าม่าน - ปฐม - ลา - เสมอ
รัว - เชิด - กลม - ชำนาญ - กราวใน - เพลงลา

โหมโรงละครกลางวัน
ใช้ในการแสดงละครตอนกลางวัน ใช้เพลงดังนี้

กราวในสามท่อน - เสมอข้ามสมุทร - รัวสามลา - เชิด - ชุบ
ลา - กระบองกัณฐ์ - ตะคุกรุกลน - เพลงเรือ - เหาะเรือ - รัว

โหมโรงละครเย็น
ใช้ในการแสดงตอนเย็น ใช้เพลงเหมือนกับโหมโรงละครเช้า

โหมโรงโขน
โหมโรงโขนเช้า
มีทั้งหมด ๙ เพลงดังนี้

ตระสันนิบาต - เข้าม่านเที่ยวลา - เสมอรัว - เชิด - กลม
ชำนาญ - กราวใน - ตะคุกรุกลน - กราวรำ

โหมโรงโขนกลางวัน
ใช้เพลงดังนี้

กราวใน - เสมอข้ามสมุทร - เชิด - ชุบ - ตระบองกัน
ตะคุกรุกล้น - ใช้เรือ - ปลูกต้นไม่ - คุกพาทย์ - พันพิราพ
เสียน - เชิด-ปฐม-รัว - บาทสกุณี

โหมโรงโขนเย็น
ใช้เพลงดังนี้

ตระสันนิบาต - เข้าม่าน-ลา - กราวใน - เชิด - กราวรำ

โหมโรงเสภา
ใช้ประกอบการขับเสภา โดยบรรเลงสลับกับการขับเสภา โหมโรงชุดนี้มี ๒ เพลงคือ

รัวประลองเสภา ใช้เพืออุ่นเครื่องนักดนตรี ก่อนที่จะขับเสภาในลำดับต่อไป

ตัวเพลงโหมโรงเสภา เป็นเพลงเดี่ยวๆ มาบรรเลงเป็นชุดสั้นๆ

โหมโรงมโหรี
ใช้เหมือนกับโหมโรงเสภา แต่จะไม่มีเพลงรัวประลองขึ้นต้นเท่านั้น

โหมโรงหนังใหญ่
ใช้เพลงชุดโหมโรงเย็น แต่ใช้ปี่กลางบรรเลง เรียกทางที่เล่นว่า ทางกลาง

ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

โสรวารสิริสวัสดิ์ ปรีดิ์มนัสสวัสดิ์สิริค่ะ

Create Date : 24 กรกฎาคม 2553

Last Update : 31 กรกฎาคม 2553 22:23:25 น.

0 comments

Counter : 3599 Pageviews.