“ การขายหุ้น77 วิ IPO ปตท. 2544 กับ 3 คำถามที่สังคมสงสัย ”

การขายหุ้น IPO ปตท. ปี2544

ในเดือนพฤศจิกายน 2544ได้มีการจัดจำหน่ายหุ้น บมจ. ปตท. หลังจากที่แปรสภาพมาจากการปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย จำนวน 920,000,000หุ้น ในราคาหุ้นละ 35 บาท รวมมูลค่า 32,200,000,000บาท ซึ่งมีประเด็นในกระบวนการจัดจำหน่ายหุ้น ปตท. ที่ถูกโจมตีมากมาตลอด มีอยู่ 3ประเด็น ดังนี้

ราคาที่ขาย หุ้นละ 35บาทนั้น เป็นราคาที่ถูกเกินไป

ในการจองซื้อ ในส่วนที่ขายให้ประชาชนทั่วไปนั้นขายหมดใน 1 นาที 17วินาที มีประชาชนไปเข้าแถวแล้วจองไม่ได้เป็นจำนวนมากในรายชื่อผู้ได้รับการจัดสรรมีรายชื่อของผู้ที่เป็นนักการเมือง และผู้ที่เกี่ยวข้อง เป็นญาติเป็นพรรคพวกกับผู้มีอำนาจอยู่หลายคน

สาเหตุที่ ปตท.เข้าระดมทุนจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฯ

ในปี 2544ภาวะเศรษฐกิจของประเทศไทยยังไม่ฟื้นจากวิกฤตดี โดยเฉพาะตลาดทุน ตลาดหุ้น ต้นปี 2544ดัชนี SET Index ตกต่ำอย่างมาก อยู่ที่ 304โดยดัชนี SET เคยสูงสุดอยู่ที่ 1,700ในปี 2536 ต่อมาปี2539ดัชนีลงมาอยู่ที่ 832 และสิ้นปี2540หลังวิกฤติเศรษฐกิจ ก็ตกลงมาอยู่ที่ 400 มาตลอด ซึ่งปี 2544ก่อนการขายหุ้นนั้น ปตท. มีวอลุ่มเฉลี่ยแค่ วันละ 5,000ล้านบาท ในขณะที่ Market Cap 1.5 ล้านๆบาท ปัจจุบัน SET Index อยู่ที่1,365 มีวอลลุ่มซื้อขายวันละ 30,000ล้านบาท และ Market Cap 12 ล้านๆบาท

ในปี 2541 KBANK SCB และBBL ได้มีการเสนอขายหุ้น IPO เพิ่มทุนเพื่อแก้ปัญาวิกฤติในขณะนั้น รวม 110,000 ล้าน หลังจากนั้นหุ้นก็ตกลงผู้จองซึ่งส่วนใหญ่เป็นต่างประเทศต่างขาดทุนกันถ้วนหน้า ทำให้หุ้นเพิ่มทุนรวมทั้ง IPOของตัวอื่นๆ แทบจะขายไม่ได้เลย ซึ่งผู้จองซื้อหุ้นในช่วงเวลานั้นต่างขาดทุนจากการจองซื้อหุ้นกันตลอดมา โดยเฉพาะรัฐวิสาหกิจ

กลต.เคยบังคับให้แบ่งส่วนการจองซื้อหุ้น IPO30% แก่บุคคลทั่วไป ปรากฎว่าเคยเปิดการจองหุ้น IPO ที่ศูนย์สิริกิตทั้งวัน มีคนมาจองไม่กี่สิบคนกลต.ต้องยกเลิกกฎดังกล่าวไป

ทำไมต้องจำหน่ายหุ้น ปตท.ในช่วงเวลานั้นด้วย

•ปตท.ต้องการเงินทุน เพื่อไปแก้ไขปรับสถานะการเงินบริษัทในเครือทั้งหลาย

•ปตท.มีโอกาสที่จะได้ลงทุนในอุตสาหกรรมการกลั่น และปิโตรเคมีที่บอบช้ำหนัก หลังวิกฤติทำให้ราคาถูก อีกทั้งรัฐบาลไม่สามารถจัดสรรงบประมาณมาให้ได้ กับทั้ง

•รัฐบาลหวังว่าการจำหน่ายหุ้น IPO ปตท.ที่มีขนาดใหญ่จะปลุกความสนใจในตลาดหุ้นไทยให้กลับมาได้

ช่วงเดือนสิงหาคม ปี 2544เริ่มมีการออกข่าวว่า ปตท.จะเข้าตลาดฯ โดยมีผู้ร่วมจัดการจำหน่ายหุ้น ได้แก่ 3บริษัทไทย คือ บล.ภัทร บล.ไทยพาณิชย์ และ บล.ทิสโก้ และ อีก 3 InvestmentBank ระดับโลก คือ CSFB. Lehman Brothers และMerrill Lynch เริ่มออก Research จนดัชนีSET Index ปรับตัวกว่า 10%จาก 300 ในช่วงต้นเดือนสิงหา ปี 2544มาที่ 340 ในช่วงต้นเดือนกันยายน ปี 2544

แต่วันที่ 11กันยา (9/11) ก็เกิดเหตุการณ์ตึกเวลเทรดถล่มตลาดหุ้นตกต่ำทั่วโลก ดัชนี SET Index ลงไปที่ 280ในวันที่ 8 ตุลาคม ได้มีการทดสอบตลาดเพื่อประเมินความต้องการเบื้องต้น

วิธีการทดสอบตลาด

สถาบันไทย และนักลงทุนสถาบันต่างประเทศ(เป้าหมายใหญ่สุด) การทดสอบตลาดสำหรับนักลงทุนสถาบันนั้น เรียกว่า Pre-dealmarketing ซึ่งก็คือกระบวนการ ที่นักวิเคราะห์ออกไปให้ข้อมูลนักลงทุนสถาบันไปเชิญชวนให้สนใจศึกษา สนใจลงทุน พร้อมกับเก็บ feedback เลยว่าราคาเท่าไหร่ถึงจะยอมลงทุน ดังนั้น Research Analyst ของทั้ง6 แห่ง (บล.ภัทร บล.ไทยพาณิชย์ บล.ทิสโก้ CSFB. Lehman Brothers และMerrill Lynch) จะออกไปพบนักลงทุนสถาบันทั่วโลกเพื่อรวบรวมความสนใจ ตลอดไปจนถึงการหาช่วงราคาที่เหมาะสม

ลูกค้าบุคคลที่ซื้อขายหุ้นอยู่แล้ว จะให้ Underwriter ไทยทั้ง3 แห่ง (บล.ภัทร บล.ไทยพาณิชย์ บล.ทิสโก้)ทำการสำรวจความเห็น

ประชาชนทั่วไปที่มีเงินออมซึ่งปกติไม่ได้เล่นหุ้นจะให้ธนาคารสองแห่ง (กรุงไทย กับ ไทยพาณิชย์)ทำการสำรวจความเห็นจากลูกค้าเงินฝากกว่า 5,000ราย

หลักการ และเป้าประสงค์ในการจัดจำหน่ายหุ้นโดยเฉพาะ IPO

ต้องขายให้หมด

ต้องให้ได้ราคาที่เหมาะสม ราคาไม่ควรจะต่ำไปหรือสูงไป

ต้องให้มีเสถียรภาพของราคาหลังจากเข้าซื้อขายหลังจากหุ้นเข้าตลาดแล้วจะมีจุดสมดุลราคาประมาณ 5-10%เหนือราคาจอง และมีเสถียรภาพ จนกว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยพื้นฐาน หรือสภาพตลาด

มีการกระจายที่เหมาะสม แก่นักลงทุนทั้ง 4กลุ่ม

สาเหตุที่ ทางปตท.และรัฐบาลก็ตัดสินใจจำหน่ายหุ้น IPO ในราคาหุ้นละ 35บาทในวันที่ 8 ตุลาคม 2544

เรื่องแรก ช่วงราคาที่จะเสนอขายซึ่งได้มีการใช้ทุกวิธีที่จะวิเคราะห์เพื่อให้ได้ราคาดีที่สุดที่ผู้ซื้อจะยอมรับได้ ทั้การใช้ Discounted Cashflow Model และCapital Asset Pricing Model อื่นๆ รวมทั้ง การเปรียบเทียบกับราคาหุ้นอื่น ทั้งในตลาดไทย กับ อุตสาหกรรมเดียวกัน ใน ตลาดเกิดใหม่ (EmergingMarket) อื่นๆ เช่น Sinopec, CNOOC, PetroChina, Petronas

ช่วงราคาที่ตกลงกำหนดก็คือ 29-35บาทต่อหุ้น โดยปี 2543 ปตท.มีกำไร แค่ หมื่นล้านบาทเศษๆยังมีปัญหาบริษัทในเครืออีกเยอะ หากพิจารณาเปรียบเทียบข้อมูล SET Index ตอนที่จำหน่ายหุ้นIPO อยู่ที่ 280แต่ปัจจุบันดัชนี SET index อยู่ที่ 1,365สูงขึ้นเท่ากับ 14.1% ต่อปี ถ้าหุ้นซื้อปตท. ราคา 35บาท ปัจจุบันราคาหุ้นละ 300 บาท ได้ผลตอบแทนเท่ากับ 19.1%ต่อปี

วิธีการกำหนดราคาหุ้น IPO ของปตท.ในขณะนั้น เป็นวิธีการที่ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ตามมาตรฐานตลาดทุนโลกราคาขายสุดท้ายถูกกำหนดจากกระบวนการ Bookbuilding

เรื่องที่สอง การแบ่งจำนวนตาม Tranches ต่างๆและการกำหนดวิธีการจองหุ้น IPO ของบุคคลไทย ที่ได้จากการสำรวจความเห็นมีดังนี้

1.สถาบันไทย…กำหนดว่าจะขาย10% 92 ล้านหุ้น เนื่องจากขนาดนักลงทุนสถาบันไทยซึ่งได้แก่ กองทุนรวม กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ กบข. กองทุนประกันสังคม ประกันชีวิตโดยรวมในเวลานั้นยังมีขนาดเล็ก

2.นักลงทุนบุคคลแบ่งเป็น2 ประเภท ได้แก่

2.1 พวกที่เป็นนักลงทุนในตลาดอยู่แล้ว(นักเล่นหุ้น) กำหนดไว้ 170 ล้านหุ้น โดย 50ล้านหุ้นเป็นส่วนที่ทางปตท. จะเป็นผู้จัดสรรให้กับผู้มีอุปการะคุณ ซึ่งได้แก่คู่ค้า พวกเอเย่นต์ ปั๊มน้ำมัน ฯลฯ ซึ่งก็เป็นไปตามกฎที่ กลต.กำหนดไว้ทุกประการส่วน 120 ล้านหุ้นเป็นส่วนที่บริษัทหลักทรัพย์กว่าสิบแห่งจะได้รับไปจัดสรรให้ลูกค้าของตนได้ซึ่งเป็นไปตามวิธีการจัดจำหน่ายทั่วไป

2.2 นักลงทุนบุคคลที่ให้จองผ่านสาขาธนาคาร 5ธนาคาร กำหนดไว้เริ่มต้นที่ 200 ล้านหุ้น โดยใช้วิธี FirstCome First Serve คือ ใครมาลงชื่อจ่ายเงินก่อนได้รับจัดสรรก่อนพอจองหมดก็จะหยุดรับจอง แต่อาจจัดสรรให้เพิ่มอีก 130ล้านหุ้นได้ในกรณีที่มีการจำนวนการจองมาก และพิจารณาแล้วว่าการจองมีคุณภาพ จะรับจองไปจนถึง 350ล้านหุ้น

3.นักลงทุนสถาบันต่างประเทศเป็นเป้าหมายใหญ่ที่สุด ส่วนที่จะขายต่างประเทศ จะเป็นส่วนที่ใช้กำหนดราคาที่เรียกว่าเป็นวิธี Book-building ซึ่งก็คือการรวบรวมอุปสงค์ในระดับราคาต่างๆกัน เป็น informal auction นั่นเอง(รวบรวมราคาที่นักลงทุนสถาบันอยากซื้อ มาเป็นข้อมูล)ซึ่งการรวบรวมอุปสงค์นี้จะทำควบคู่กันไปกับการ Roadshow และเก็บอุปสงค์ของสถาบันไทยส่วนลูกค้าบุคคลธรรมดาจะเป็น Price Taker คือ จ่ายเงินมาที่ราคาสูงสุดก่อน(หุ้นละ 35 บาท) ถ้า Final Price ตำ่กว่านั้นจะคืนเงินให้บางส่วน

ส่วนต่างประเทศนี้ กำหนดไว้ประมาณครึ่งหนึ่ง 450ล้านหุ้น แต่ถ้าจำเป็น ก็สามารถเพิ่มได้ไปถึง 600ล้านหุ้น ในกรณีที่อุปสงค์ในประเทศมีไม่พอ โดยเฉพาะจาก Tranche 2.2ที่กลัวว่าจะไม่มีคนจองซื้อ // แต่ขณะเดียวกัน ก็สามารถลดลงไปได้ถ้าอุปสงค์ในประเทศแข็งแรง ส่วนที่ย้ายไปมาได้ประมาณ 15%นี้ เรียกว่า Claw-back Portion

ในวันที่ 29ตุลา – 16 พย.2544เป็นช่วงที่ออก Roadshow ทีมในประเทศนำโดยคุณประเสริฐบุญสัมพันธ์ เสนอการขายต่อลูกค้าเงินฝากธนาคาร ส่วนทีมใหญ่ ที่ประกอบด้วยผู้ว่าวิเศษ จูภิบาล CFO พิชัย ชุณหวชิร และ ดร.ปิยสวัสดิ์อัมระนันท์ เลขาฯกรรมการนโยบายพลังงาน เดินทางทั่วโลก เริ่มที่ Singapore.Hong Kong. London. Edinburgh. Frankfurt. Paris. Boston. San Francisco. LA. แล้วมาจบกำหนดราคาที่NEW YORK ในวันที่16พย. 2544

ในวันที่12พย. ก่อนถึงกำหนดการจองซื้อของลูกค้ากลุ่ม Tranche 2.2ที่ผ่านสาขาของธนาคารทั้ง 5 ธนาคารได้มีขอลดจำนวนสูงสุดที่แต่ละคนจองได้ลง จากคนละสามแสนหุ้น ลงเหลือแสนเดียวเนื่องจากมีความต้องหุ้นเป็นจำนวนมาก และพอเปิดจอง ก็เป็นดังคาด สาขากว่า 10,000ของธนาคารทั้ง 5 ส่วนใหญ่ลูกค้าแต่ละคนจองเต็ม 100,000หุ้น ซึ่งพอเปิดจอง ได้ 1 นาที 17วินาที ก็ครบ 200,000,000 หุ้น (สองร้อยล้านหุ้น)จึงเปิดการจองหุ้นอีกรอบ พอครบ 350,000,000 หุ้น (สามร้อยห้าสิบล้านหุ้น)จึงหยุดการจอง

การที่มีนักการเมืองจองซื้อได้คนละเป็นจำนวนมากๆซึ่งอยู่ในลูกค้ากลุ่ม Tranche 2.1.เนื่องจากในเมืองไทยคนมีเงินมีกระจุกมือเดียว รายชื่อจึงซ้ำไปมาไม่กี่ตระกูลแต่ก็ไม่มีรายใดที่ถูกห้ามซื้อตามกฎหมาย

จากความสำเร็จในการ Roadshow ทุกTranche มีคนจองเป็นจำนวนมาก ส่วน ตปท. มีอุปสงค์ถึง 2,000,000,000หุ้น (สองพันล้านหุ้น) ดังนั้นจึงกำหนดที่ราคาสูงสุดของ Price Range คือ35 บาทต่อหุ้น ในที่สุดทางกท.อุตสาหกรรมก็ให้ต่างชาติแค่ 330 ล้านหุ้นคิดเป็น 36%และให้ Tranche ธนาคาร 330ล้านหุ้นเท่ากัน

สามารถติดตามข่าวสารพลังงานประเทศไทยได้ที่ www.รู้จริงพลังงานไทย.com/การขายหุ้น-ipo-ปตท-2544-กับ-3-คำถา/

หรือ //samtahantoptt.blogspot.com/

Create Date : 20 กรกฎาคม 2559		0 comments
Last Update : 20 กรกฎาคม 2559 16:07:23 น.
Counter : 793 Pageviews.
Share Tweet