ฉันได้ขับรถผ่านถนนสายเล็กในเมืองเล็กๆ เห็นมีเสานกแขวนเต็มไปหมด  มีคนหิ้วกรงนกทยอยเข้ามา  รถหลายคันต่างขับมาจอดข้างถนนบริเวณนั้น  มีเจ้าหน้าที่อำนวยความสะดวกให้ดีมาก ฉันขับรถมาช้าๆ เจ้าหน้าที่คงนึกว่าฉันคงมาดูจึงเป่านกหวีดให้ฉันไปจอดข้างในที่เขาเตรียมไว้ให้  ฉันจึงได้เข้ามาดูโดยบังเอิญ  เมื่อมาแล้วก็คว้ากล้องมาด้วยและหาข้อมูล  เพราะฉันไม่รู้เรื่องนี้เลย  คนที่มาชมหรือมาแข่งขัน เขาใจดีมากให้ข้อมูลมามาก  คนที่จะมาแข่งในสนามวันนี้เขาต้องการทดสอบศักยภาพของนกว่าอยู่ในระดับไหน  เรื่องรางวัลไม่ใช่เป้าหมายหลักในครั้งนี้ 

ถ้าจะเข้าแข่ง เจ้าของต้องไปลงทะเบียนนกตัวละ 300 บาท

เมื่อลงทะเบียนแล้ว มีการฉีกหางบัตร ไว้จับฉลากอีกต่างหาก  ของที่ได้เป็นพวกเครื่องไฟฟ้า เช่นพัดลม  หม้อหุงข้าว เป็นต้น  แต่รางวัลของนกจะมีต่างหาก

เมื่อลงทะเบียนเรียบร้อย  เจ้าของก็จะนำกรงพร้อมนกไปขึ้นเสา  เขาแบ่งเป็นพวกๆ A= นกที่ร้องเสียงใหญ่  ตามด้วยนกกลุ่ม C = นกร้องเสียงเล็ก  ต่อด้วย นกกลุ่ม B = นกที่ร้องเสียงกลาง ส่วนท้ายสุดเป็นการประกวดนกดาวรุ่งจะมีจำนวนมากกว่านกกลุ่มต่างๆ

ได้เวลาประกวดเจ้าของต้องออกจากบริเวณไปอยู่ที่ขอบสนามการแข่งขัน  กรรมการจะเข้ามาในสนามเพื่อฟังเสียงนก  ผู้ชมก็ดูกันไปทั้งที่เต็นและข้างสนาม

  การแข่งขันเขามีเกณฑ์ตัดสิน จำนวนกรรมการใช้เป็นเลขคู่ มีประธานอีกหนึ่ง จึงเกิดเป็นเลขคี่ มาช่วยตัดสินเมื่อเกิดคะแนนเสมอกัน  สัดส่วนกรรมการต่อนก กรรมการ 1คน: นก 20 ตัว การให้คะแนนฟังจากเสียงนก

  เสียงนกเขามีการแบ่งเป็น 4 จังหวะ(single)

Klau(อ๊าว)...Khe(กะ)...Tek(ตะ)...Koong(โปง)

การฟังคำขันจะแบ่งเป็น 3 ตอน หน้า-กลาง-ปลาย การขันต้องติดต่อกัน คำหน้าที่ดีเสียงต้องยาวเอี้อนทอดเสียงต้องม้วนหรือโค้ง เสียงต้องไม่แหบพร่า  คำกลางเป็นการขันสั้น ชัด เป็นระยะๆ จังหวะห่างกันอย่างสม่ำเสมอ  คำท้ายเป็นส่วนที่สำคัญเป็นส่วนที่ฟังแล้วไพเราะ

การให้คะแนนเขาจะแบ่งเป็นส่วนๆ รวมกันคะแนนเต็มร้อย ประกอบด้วย น้ำเสียง 20 คะแนน  คำขันหน้า 10 คะแนน  จังหวะหรือคำกลาง 10 คะแนน  คำท้าย 30 คะแนน ทำนองหรือลีลาพิเศษ 10 คะแนน  ขันมาก 20 คะแนน  หลังจากนั้นกรรมการก็ลงคะแนนเสียง  แพ้ชนะกันไป

รอบๆการแข่งขันมีแม่ค้านำกรงนก  อาหารนก  เครื่องประดับนกมาขาย  ราคากรงขนาดธรรมดาราคาเป็นพันอัพ  พิเศษเป็นหมื่นขึ้นอยู่กับของตกแต่ง  การสานที่ละเอียด การใช้ไม้ที่ดี

นี้เป็นสีสันของธรรมชาติที่ฉันได้ดูเป็นครั้งแรก  ผู้แข่งขันมีเป้าหมายใหญ่คือการได้รับรางวัลเป็นถ้วยพระราชทาน  ซึ่งจะมีการแข่งขันกันทุกปี  ระหว่างนั้นก็จะพานกไปลงสนามตามจังหวัดต่างๆที่มีการแข่งขัน  ราคาชื้อขายนกขึ้นอยู่ศักยภาพของนก ถ้านกดีๆราคาสูงเกือบแสน มีการตกลงกันตั้งแต่ยังไม่แข่งจนสิ้นสุดการแข่งขัน เป็นวันหนึ่งที่ฉันได้รับรู้เรื่องดีๆ