จากการที่ผู้เขียนเฝ้าดูความเป็นไปของสาธารณสุข เขต1 (ภาคเหนือ) มาเกินกว่า 10 ปี ได้พบทั้งความประหลาดใจ อึ้ง ทึ่ง โกรธแค้น อึดอัด สะสมกันมายาวนาน ที่ผ่านมาก็คิดว่าระบบคงจะปรับเข้าสู่ความสมดุล เท่าเทียม ยุติธรรม ก็รอแล้วรอเล่า จนหมดหวัง วันนี้เลยจะขอนำข้อมูลที่พบ และการวิเคราะห์ วิแคะ มาเล่าให้ฟังปกติในเขต สาธารณสุข ก็มีหลายๆ โรงพยาบาล เช่น รพ.ศูนย์ รพ.จังหวัด รพ.ชุมชน ซึ่งจัดตั้งขึ้นตามปริมาณประชากรและงานของจังหวัดนั้น โดย(เชื่อกันว่า) เหมาะสมดีแล้ว สาธารณสุข เขต 1 ก็มี แผนยุทธศาสตร์ ที่เขียนไว้ว่า ลดความเหลื่อมล้ำการเข้าถึงระบบสุขภาพ ตั้งเป้าหมายให้ ประชาชนสุขภาพดี เจ้าหน้าที่มีความสุข ระบบสุขภาพยั่งยืนอย่างไรก็ดี ความย้อนแย้งก็ได้บังเกิดขึ้นมาแสนนาน และส่งผลให้มี ผู้ได้ประโยชน์ /ผู้เสียประโยชน์ ดังที่ปรากฏมาหลายสิบปี เราจะมุ่งความสนใจไปที่ รพ.ระดับ S (รพ.จังหวัด) ใน 4จังหวัดคือ ลำพูน แพร่ พะเยา น่านอันดับแรก มาดูที่จำนวนประชากรทั้งจังหวัด และ ประชากร อ.เมือง (ดูรูป 1 กราฟ)จะเห็นว่า จ.พะเยา > น่าน > แพร่ > ลำพูนต่อมา มาดูจำนวน รพ.ใน อ.เมือง (มีข้อมูล จ.แพร่ และ น่าน) (ดูรูป 2)ข้อมูลที่รวบรวมมาได้ (ดูรูป 3)ข้อมูลผู้ป่วยนอกต่อวัน (เซอร์ไพรส์! แพร่ > พะเยา > ลำพูน > น่าน)--(ดูรูป 4)ข้อมูลผู้ป่วยใน ( เซอร์ไพรส์นิดๆ แพร่ > น่าน > ลำพูน > พะเยา) --(ดูรูป 5)สัดส่วนของผู้ป่วยระหว่าง รพ.จังหวัด กับ รพ.สต. (นี่ก็เซอร์ไพรส์!)แสดงถึงว่าผู้ป่วยไปรักษาที่ไหนเป็นสัดส่วนเท่าไร (ดูรูป 6)โอเค เราลองมาวิแคะกันว่าทำไมหวยออกมาเป็นงี้ (ดูรูป 7)เอาเถอะ ยังไงที่ น่านก็ยังมีอะไรที่เหนือกว่าบ้าง ถ้าไม่นับ สัดส่วน non function physician* อุ๊ปส์(ไม่เอาไม่พูด)( รูป8)เรื่อง รพ.สต. ก็ถ้าจะวิแคะตามข้อมูล แปลว่า ผู้ป่วยไม่นิยมไป รพ.สต. (เรตต่ำสุดใน 4 จังหวัด) (รูป9)
ให้ใจหายใจ สุขภาพ วิธีลดความอ้วน การดูแลสุขภาพ อาหารเพื่อสุขภาพ ออกกำลังกาย สุขภาพผู้หญิง สุขภาพผู้ชาย สุขภาพจิต โรคและการป้องกัน สมุนไพรไทย ผู้หญิง ศัลยกรรม ความสวยความงาม แม่ตั้งครรภ์ สุขภาพแม่ตั้งครรภ์ พัฒนาการตั้งครรภ์ 40 สัปดาห์ อาหารสำหรับแม่ตั้งครรภ์ โรคขณะตั้งครรภ์ การคลอด หลังคลอด การออกกำลังกาย ทารกแรกเกิด สุขภาพทารกแรกเกิด ผิวทารกแรกเกิด การพัฒนาการของเด็กแรกเกิด การดูแลทารกแรกเกิด โรคและวัคซีนสำหรับเด็กแรกเกิด เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ อาหารสำหรับทารก เด็กโต สุขภาพเด็ก ผิวเด็ก การพัฒนาการเด็ก การดูแลเด็ก โรคและวัคซีนเด็ก อาหารสำหรับเด็ก การเล่นและการเรียนรู้ ครอบครัว ชีวิตครอบครัว ปัญหาภายในครอบครัว ความเชื่อ คนโบราณ