ว่าด้วยการหายใจอันเป็นสมาธิ

วันที่ 23 มกราคม 2554
สวัสดีปีใหม่ท่านที่เข้ามาอ่าน วันนี้มีของขวัญปีใหม่เรื่องวิธีการหายใจในระหว่างนั่งสมาธิ ซึ่งบางคนอาจยังไม่ค่อยแน่ใจว่ามีวิธีการอย่างไรบ้าง
ในตำรามหาสติปัฎฐานสี่ได้เขียนไว้ตอนหนึ่งว่า...
"เมื่อหายใจออกยาวก็รู้ว่าหายใจยาว เมื่อหายใจเข้ายาวก็รู้ว่าหายใจเข้ายาว เมื่อหายใจออกสั้นก็รู้ว่าหายใจออกสั้น เมื่อหายใจเข้าสั้นก็รู้ว่าหายใจเข้าสั้น
จะกำหนดกองลมทั้ง ปวง แล้วจึงหายใจออก เราจะกำหนดกองลมทั้งปวงแล้วจึงจะหายใจเข้า เราจะระงับกองลมแล้วจึงจะหายใจออก เราจะระงับกองลมแล้วจึงจะหายใจเข้า"
หลายท่านรวมทั้งผมเองอ่านแล้วก็ยังไม่แน่ใจว่าจริงๆแล้วทำอย่างไร พอดีลองไปค้นหากราฟแสดงการหายใจของโยคีที่นั่งสมาธิเข้าฌานได้ลึกๆว่าในระหว่างนั่งเข้าฌานนั้นเขาหายใจกันอย่างไร ก็พอดีไปคล้ายๆกับที่บรรยายในมหาสติปัฎฐานสูตร(ตามรูป) อธิบายตามรูปได้คือ.. เอาเป็นว่าเริ่มที่จังหวะหายใจออกก็แล้วกันคือ กำหนดกองลมทั้งปวงเสร็จแล้วก็เริ่มหายใจเข้าจากแผ่วเบาเริ่มต้นประมาณ1วิ แล้วดึงหายใจเข้ายาวๆอีกประมาณ1วิจนสุด แล้วกำหนดกองลมที่หายใจเข้าไปนั้นอีกราวๆ3วิ แล้วปล่อยไหลชักลมหายใจออกยาวอีกราว1วิ แล้วเข้าสู่ช่วงปลายลมหายใจออกที่หายใจช้าลงจนหยุด แล้วกำหนดกองลมที่หายใจเข้าไปอีกประมาณ1-3วิ แล้วเริ่มชักลมหายใจเข้าไปรอบใหม่ ซึ่งช่วงตอนที่ต่อกันในแต่ละช่วงแต่ละเฟสค่อนข้างจะเป็นไปอย่างไม่สะดุด มีความต่อเนื่องและเรียบลื่น จากการถ่ายลมหายใจเข้าเป็นลมหายใจออก และค่อยเปลี่ยนจากลมหายใจออกเป็นเข้า สังเกตุและลองหายใจตามภาพดูแล้วดูเหมือนหายใจได้สบายกว่าเมื่อก่อน เวลาลองนั่งหายใจก็ลองนึกภาพตามกราฟและหายใจตามดูนะครับ โยคีที่นั่งเข้าฌานแบบนี้มีภาวะความคิดจิตใจสงบลง เนื่องจากสมองส่วนทาลามัสThalamusไปมีผลให้สมองส่วนคอเท็กซ์cortexสงบเงียบ ซึ่งสมองส่วนคอเท็กซ์นนี้โดยปกติทำหน้าที่หลายอย่างเช่นคิด รู้สึก สั่งการต่างๆนานา การที่สมองส่วนนี้สงบลงจึงทำให้ ความคิด ความรู้สึกต่างๆสงบลง ในคนที่นั่งสมาธิมักเล่าว่าในระหว่างที่นั่งรู้ตัวเบา หรือรู้สึกว่าตัวตนหายไป ความคิดสงบสัดส่ายน้อยลงก็คงอธิบายได้ทางวิทยาศาสตร์อย่างนี้ นอกจากนี้สมองส่วนทาลามัสนี้ยังไปเร้าการทำงานของส่วนลิมบิกซิสเต็ม( limbic system ) ซึ่งการเร้าสมองส่วนนี้ทำให้เกิดความสงบผาสุกทางอารมณ์ หรือที่คนนั่งสมาธิเล่าว่าเกิดปิติขึ้นในระหว่างการนั่ง และการทำงานของลิมบิกซิสเต็มนั้น ยังมีผลต่อระบบการทำงานของต่อมไร้ท่อต่างๆ ซึ่งน่าจะทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนในการปรับสมดุลย์ต่างๆฟื้นฟูร่างกายในระหว่างนั่งสมาธิจนถึงฌานได้
ภาพการหายใจดังกล่าวอาจช่วยให้เราฝึกการหายใจแบบมีสมาธิได้ดีขึ้น
แต่ไม่แนะนำอย่างยิ่งให้ถึงกับนั่งเข้าฌานเอง อย่างไม่มีทิศทางโดยปราศจากผู้ชี้แนะ..
มีผู้รู้มักเตือนเสมอว่า การนั่งสมาธิโดยไม่มีผู้แนะนำ ไม่มีครูบาอาจารย์ที่คอยมาช่วยดูแล ว่าเราเหมาะสมที่จะนั่งหรือยัง หรือเหมาะที่จะเดินจงกรมหรือทำอย่างอื่นมากกว่า เคยมีการวิจัยว่าการนั่งสมาธิไม่เหมาะสมกับบางคนในบางช่วงของชีวิต อาจมีผลข้างเคียงที่ร้ายแรงเช่น กระตุ้นให้เกิดอาการทางจิตที่ไม่ดีต่างๆ เสียจริต หรือมีความคิดเพี้ยนไปเลยได้ จึงควรค่อยเป็นค่อยไป มีทิศทางที่ถูกต้อง ในจังหวะชีวิตที่เหมาะสม ตามแต่ครูบาอาจารย์เห็นว่าเหมาะสม โดยมากครูบาอาจารย์มักสำรวจลักษณะของลูกศิษย์อยู่เนืองๆ คอยดูแลใกล้ชิดจนเห็นว่าลูกศิษย์ฝึกได้ถูกต้องแล้ว การแสวงหาและการได้ใกล้ชิดรุ่นพี่หรือครูบาอาจารย์หรือกัลยาณมิตร ที่เป็นผู้เชี่ยวชาญในเรื่องนี้จึงเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง หากจะเอาดีในการฝึกเข้าฌาน และค่อนข้างโชคดี ที่บ้านเราเป็นประเทศที่มีเทคโนโลยี่ด้านนี้ค่อนข้างดี มีผู้ชำนาญค่อนข้างเยอะ เช่นกัลยาณมิตรหรือพระป่าที่ทรงฌานสมาบัติเป็นเลิศ รวมทั้งลูกศิษย์ลูกหาของพระคุณเจ้าทั้งหลาย มีวัดและสำนักปฎิบัติธรรมหลายแห่งเลือกได้ตามสะดวก นับเป็นโชคดีของคนไทยที่สนใจเรื่องนี้ที่เดียว.. หากผิดพลาดประการใด ผู้รู้ทั้งหลายกรุณาชี้แนะแก้ไขด้วยครับ
ปล.ไม่ทราบวิธีลงภาพแต่มีเวบลิ้งค์ให้เห็นภาพตามลิ้งค์ด้านล่างนี้ครับ

//www.respiratorymuscles.com/products/images/rma_graph.jpg

Create Date : 23 มกราคม 2554		3 comments
Last Update : 23 มกราคม 2554 16:28:51 น.
Counter : 2297 Pageviews.
Share Tweet