⭗ พ.ย. 2015 เรือนไม้ขนาดเล็กที่น่าจะเป็นยุ้งฉางเก่า ตั้งอยู่บริเวณลานพื้นที่โล่งด้านหลังร้านขายอาหารหน้าหมู่บ้าน
เป็นหนึ่งในภาพจำที่ประทับใจกับบรรยากาศท่ามกลางภูเขาและธรรมชาติที่แวดล้อมไปด้วยความสงบในช่วงต้นฤดูหนาว

เอนทรี่เก่า ที่เขียนถึง Chitkul เมื่อปี 2015 :
Kinnaur : Chhitkul ณ หมู่บ้านแห่งสุดท้ายของอินเดีย (1)
Kinnaur : Chhitkul ณ หมู่บ้านแห่งสุดท้ายของอินเดีย (2)



Chitkul 2019   

ณ จุดลงรถโดยสาร ป้ายสีขาวที่เขียนติดไว้เป็นที่ ๆ นักท่องเที่ยวมักจะมาหยุดยืนถ่ายรูปกันเป็น
ที่ระลึกและมีแคปชั่นถึงสถานที่แห่งนี้ว่า “ที่นี่คือ Chitkul หมู่บ้านสุดท้ายของอินเดีย!” จนดูเหมือน
กับเป็นหนึ่งในพิธีกรรม แล้วจากนั้นก็แทบไม่เห็นอะไรเพิ่มเติมอีก หลังจากการขยายตัวของนักท่องเที่ยว
เพิ่มขึ้นจนมีโรงแรม ที่พัก  ร้านอาหารรองรับ ให้ผู้มาเยือนได้มีเวลาสำรวจหมู่บ้านมากกว่าแวะมาแล้วตีรถ
กลับเช่นในอดีต

ทางด้านทิศตะวันออกของ Chitkul คือพรมแดนทิเบต/จีน ราว 90 กม. เป็นหมู่บ้านแห่งสุดท้าย
ที่ตั้งอยู่สุดเขตแดนของอินเดีย จากถนนเส้น NH-22 ที่แยกย่อยเส้นทางไปสู่ Sangla-Chitkul
ตรง Karcham ก็จะมาสุดท้ายกันที่นี่ พื้นที่ของ Chitkul ถ้าประเมิณทางสายตาแล้วอาจกะระยะ
ยากหน่อย หากเทียบกับลาดักหรือหุบเขาสปิติ ก็ดูจะสูสีไม่แพ้กันเพราะระดับความสูงจากระดับ
น้ำทะเลก็อยู่ที่ 3,450 เมตร แน่นอนว่าอากาศในฤดูร้อนยังคงเย็นสบายและหนาวจัดในช่วงฤดู
หนาว ส่วนบรรยากาศในขณะที่เรามาเยือนนั้นเป็นช่วงปลายฤดูฝน ซึ่งก็ต้องยอมรับสภาพเปียก-
ปอนกันไป 



⭗ รวงข้าวที่ยังคงไม่ได้เก็บเกี่ยว จากระดับความสูงของพื้นที่เดาว่าน่าจะเป็นบาร์เลย์



⭗ ในช่วงฤดูหนาว บริเวณนี้จะมีอากาศหนาวจัดทำให้ต้องมีการจัดเก็บอาหารเอาไว้ในยุ้งฉางเพื่อเป็นเสบียงในช่วงเวลาหนึ่ง
ยุ้งฉางดังกล่าวเรียกกันว่า Urch  ส่วนหอคอยสูงที่ตั้งเด่นบนเนินสูง (ภาษาท้องถิ่นเรียก quila) เป็นเหมือนกับเทวสถานหรือ
สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้าน

เราเจอกับฝนห่าใหญ่ตั้งแต่เมื่อวาน นับจากที่เดินทางออกมาจาก Nako (Upper Kinnaur) ไล่จนถึงเขต
พื้นที่ส่วนล่างของเขตการปกครอง Kinnaur ไปต่อรถที่ท่ารถ Reckong Peo  แวะพักที่ Sangla จนถึงตอนนี้
ก็ยังคงไม่ยอมประนีประนอมให้ได้ใช้เวลาช่วงสุดท้ายกับ Chitkul หมู่บ้านสุดท้ายของอินเดียตามที่คิดไว้เลย

หลังเอาสัมภาระไปไว้ยังที่พักแล้ว เราก็ใช้เวลาที่เหลืิอเดินสำรวจและเก็บภาพของ Chitkul อีกครั้งในเวอร์ชั่น
ปี 2019 ที่ทั้งหนาวและเปียกปอนไปด้วยลมฝน ทำให้ต้องตัดเรื่องการเดินลัดขึ้นไปยังจุดชมวิวที่เนินเขา ฉาก
ด้านหลังของหมู่บ้านออกไป เราไล่ลัดไปตามทางเดินที่เชื่อมโยงไปสู่ตัวหมู่บ้านด้านใน และวกออกสู่ทุ่งกว้าง
พื้นที่เพาะปลูก ย้อนทิศขึ้นไปยังต้นธารของแม่น้ำ Baspa ที่ไหลเชี่ยว แม่น้ำนี้กั้นเขตพื้นที่ระหว่างที่ตั้งชุมชน
และป่าไม้เอาไว้




⭗ เส้นทางลำเลียงน้ำ น้ำเหล่านี้ไหลมาจากภูเขาท้ายหมู่บ้าน มีแรงเชี่ยวพอสมควร ทำให้มีการใช้ประโยชน์ตรงนี้เป็น
โรงโม่พลังงานน้ำ (Gharat) เครื่องใช้ไม้สอยส่วนกลางประจำหมู่บ้าน โดยคนอินเดียเรียกเครื่องโม่ว่า Chakki 



⭗ อาคารเรือนไม้สำหรับใช้เป็นยุ้งฉางหลังนี้มีธงมนตราทรงแนวตั้ง (Darchog) ปักไว้ คนที่นี่รับทั้งความเชื่อท้องถิ่น ฮินดู
และพุทธวัชรยานแบบทิเบต (นิกาย Kagyur)  




⭗ บ้านเรือนที่สร้างกึ่งปูนกึ่งไม้ ที่หลังคาของบ้านหลายหลัง(รวมทั้งยุ้งฉาง) ถูกปรับเป็นสังกะสีจนเกือบหมด



⭗ มีหัวแกะที่วางเหนือประตูไม้ และแผ่นกระดาษที่น่าจะเกี่ยวกับทางศาสนาติดแปะไว้ด้านข้าง



⭗ จุดปล่อยน้ำสาธารณะบริเวณท้ายหมู่บ้าน



⭗ สีสันที่ถูกเติมแต่งเข้ามาที่อาคารหลังเล็ก ไม่รู้เอาไว้ใช้ทำอะไรมีการต่อท่อปล่อยน้ำออกมาที่ด้านนอก 
โครงไม้หนาที่กั้นเป็นห้องทึบ คร่อมอยู่เหนือทางน้ำไหล ในตำแหน่งด้านหลังของตัวอาคารเล็ก (ไม่ได้ปรากฏบนรูป)
แต่จะยังพอเห็นได้จาก ภาพเก่าปี 2015: https://www.bloggang.com/data/w/wachii/picture/1466672199.jpg ใต้ฐานล่าง
มีกังหันเล็กที่หมุนรับแรงน้ำอยู่ตลอดเวลา จุดนั้นก็คือโรงโม่พลังงานน้ำ 






⭗ สภาพเส้นทางเดินเท้าด้านในหมู่บ้านในช่วงที่ฝนตก โคลนดีดกระเด็กระดอนติดขาเลอะเทอะมา่ก



⭗ ที่ตั้งของวัด Mathi Devi หากใครชอบงานไม้แกะสลัก ก็น่าจะชอบศิลปะท้องถิ่นของที่นี่เช่นกัน 

⭗ เกสเฮาส์หนึ่งที่ตั้งอยู่บริเวณตีนเขา บนเขานี้สามารถเดินขึ้นไปดูภาพมุมสูงของหมู่บ้านได้นะ แต่รอบนี้ฝนฟ้าไม่เป็นใจ



⭗ บ้านที่ยังคลุมด้วยหลังคาแผ่นหินก็ยังมีให้เห็นอยู่



⭗ รถบรรทุกกองกำลังกึ่งทหารสีเขียวขี้ม้า กำลังวิ่งผ่านเข้ามายังหมู่บ้านเพื่อตรงไปยังฐานประจำการ


ในชุมชนมีโฮมสเตย์ของชาวบ้านมากเพิ่มขึ้นบ้างแล้ว จากที่เมื่อก่อนมีแค่เจ้าเดียวคือ Amar Homestay
ส่วนรูปแบบของเกสเฮ้าส์ ทั้งที่สร้างเสร็จแล้วและกำลังสร้างอยู่ ก็ล้วนผุดขึ้นมาล้อมรอบตัวหมู่บ้านอยู่มากมาย
ผ่านไปเกือบสองชั่วโมงสายฝนยังคงตกอยู่ ความเจิ่งนองตรงพื้นทางเดินที่เลอะไปด้วยดินโคลน รถขนกำลังพล
Paramilitary ที่มาประจำการยังหมู่บ้านเคลื่อนผ่านเข้ามาคันแล้วคันเล่า เป็นภาพปกติที่เห็นได้บ่อย ๆ บนพื้นที่
ใกล้เขตชายแดนเช่นนี้ 




⭗ งานก่อสร้างที่พักคืบขยายมายังบริเวณลานด้านหลังร้านอาหาร ยุ้งฉางไม้นั่นยังคงอยู่ แต่ก็ไม่โดดเด่นเหมือนเดิมแล้ว 


 

สิ่งดั้งเดิมที่ยังคงอยู่ และสิ่งแปลกใหม่ที่เติมเข้ามา

+++ เส้นทางลำเลียงน้ำจากบนเขาสู่หมู่บ้านยังคงเป็นเช่นเดิม แต่จากรางน้ำเหล่าน้ำ ก็ยังถูกใช้
ปล่อยขยะบางอย่างเช่น ซองขนม ขวดน้ำ ลอยละล่องไปสิ้นสุดตรงข้างแม่น้ำด้านล่างแล้วก็กอง
อยู่อย่างนั้น  

+++ คอกแกะแพะที่หลังวัด ย้ายไปอยู่บริเวณอื่น ในช่วงเย็นไม่มีการต้อนฝูงกลับมารวมกันบริเวณเดิม

+++ ภาพ Grafiti สีสด แถว ๆ โรงโม่พลังน้ำ และอาคารใกล้เคียง จากกลุ่ม The Wanderer's Nest
อ้างอิงตามที่พวกเขาลงเขียนชื่อกำกับไว้

+++ ยุ้งฉางบนทุ่งกว้างกับฉากหน้าที่เป็นป่าไม้บนเขา ที่อยู่บริเวณด้านหลังร้านอาหารเจ้าเก่าที่ถูกกลืน
หายไปกับบรรดาสิ่งปลูกสร้างที่ขนาบล้อมส่วนที่ตั้งของร้านอาหาร ก็มีการต่อเติมใหม่เป็นอีกหนึ่งคูหา
ติดกับร้านเก่าที่อยู่ประจำหมู่บ้าน

+++ โฮมสเตย์เดิม ที่เคยเข้าพักถ้าไม่นับว่ามีการปรับราคาขึ้นตามค่าครองชีพ ครอบครัวลุงอามาร์ก็ยัง
คงอินดี้เช่นเดิม เพิ่มเติมคือมีหลานตัวเล็กอีกสองถึงแม้ว่าในวันนั้นจะไม่มีฝนเป็นตัวเร่งให้เราต้องรีบตรง
ดิ่งมาหาที่พักก็ตามเราก็คงเลือกโฮมสเตย์แบบที่ชาวบ้านเปิดให้เข้าพักตามเดิม ซึ่งตอนนี้ก็มีให้เลือก
เพิ่มขึ้นแล้วด้วย ท่ามกลางบรรดาเกสเฮาส์ที่ผุดมาบดบังความเป็น Chitkul เหล่านั้นล้วนมาจากกลุ่มทุน
ของบุคคลภายนอกทั้งนั้น 

 

⭗ ส่วนที่ต่อเติมเสริมขยายขึ้นมาเรื่อย ๆ โดยมากก็เพื่อรองรับนักท่องเที่ยว



⭗ ทางเดินไปยังพื้นที่เพาะปลูกของหมู่บ้าน ซึ่งจะต้องเดินผ่านยังจุดที่เป็นประตูตรงนี้
 

⭗ พ้นจากพื้นที่เพาะปลูกไป ก็ยังมีที่พักแบบอาคารสร้างขึ้นตรงนั้นด้วย

 

สุดท้าย สุดท้ายของสุดท้าย และสุดท้ายได้อีก

เมื่อผ่านซุ้มประตูของหมู่บ้าน ซึ่งเชื่อมโยงเส้นทางรอยต่อทางไปยังผืนนาและเส้นทางรถวิ่ง ไกลห่างเลยไป
จากนี้ไม่กิโลเมตร ยังมีที่ตั้งของอาคารที่ใช้เป็นเกสเฮาส์ตั้งหราเด่นอยู่เพียงหนึ่งเดียว เจ้าอาคารหลังนี้เพิ่งมา
ใหม่เช่นเดียวกับจุดตั้งแคมป์ที่อยู่ถัดไป

เราเจอแต่คำว่า “Last…”  
หรือสุดท้ายแปะวางเต็มไปหมดในแง่ของจุดขาย Last camping site, Last Resort, Last cafe กระทั่งก่อน
ไปถึงป้ายเขียวนั่นเขตหวงห้ามที่ติดแจ้งไว้ไม่ให้บุคคลภายนอกล้ำเขตไปไกลกว่านี้ไม่อย่างนั้นก็คงไปไกลถึง
พรมแดนทิเบตโน่นเลยมั้ง พื้นที่สุดท้ายจริง ๆ ของบริเวณนี้เป็นที่ทำการของ I.T.B.P. ต่างหาก นี่ถ้าพวกเขามี
อารมณ์ขันที่จะเล่นคำก็คงจะติดป้ายข่มได้ว่า...ตรงนี้แหละ อาคารหลังสุดท้ายของแท้!
 

⭗ แวะลงมายังบริเวณจุดตั้งแคมป์ที่อยู่ด้านล่าง สวนกับเหล่าวัวที่กำลังถูกต้อนกลับไปยังหมู่บ้าน




⭗ สองโคบาลที่เดินคุมอยู่ด้านหลังฝูงสัตว์ของพวกเขา



⭗ จุดตั้งแคมป์ใกล้แม่น้ำ Baspa เจ้าของแต่ละเจ้า ต่างพยายามช่วงชิงคำว่า "สุดท้าย" เป็นน่าจุดสนใจ




⭗ ป้ายสีเขียว ที่ติดแจ้งบอกถึงเขตห้ามเข้า ถัดจากตรงนี้ไป คือที่ทำการของ Indo-Tibetan Border Police (I.T.B.P) 


เช้าวันถัดมากับวันฟ้าเปิด หลังผ่านฝนมาได้สองวัน บนรถรอบเก้าโมงเช้าเที่ยวขาออกจาก Chitkul มุ่งตรง
ไปยัง Mandi กับระยะเวลาอีก 18 ชม. ที่ต้องนั่งนานอย่างทรหดข้ามวันและคืนจนเมื่อยก้น เราเจอกับคนต่างถิ่น
ที่มารับจ๊อบงานครัวจากจุดตั้งแคมป์ที่ชื่อ "Last camping site" ตัวเขามาจากเมือง Billing และในช่วงนี้ก็ถือว่า
หมดฤดูท่องเที่ยวแล้วเลยต้องเดินทางกลับบ้าน ซึ่งจะต้องไปต่อรถที่ Mandi เช่นเดียวกัน




⭗ เช้าวันใหม่กับวันไร้ฝน เทือกเขาที่อยู่ไกลโพ้นนั่นชวนให้นึกถึงหน้าตาของพรมแดนที่ซ่อนตัวอยู่
 

⭗ ท่ารถโดยสารหน้าหมู่บ้าน



⭗ เจ้าแกะที่ร่วมเดินทางไปกับเราบนรถคันนี้
 

⭗ ฝูงปศุสัตว์ที่กำลังยึดครองถนนในรอบเช้า


บนรถประจำทางท้องถิ่น เจ้าแกะตัวหนึ่งถูกเจ้าของนำมาผูกล่ามจองที่นั่งไว้ด้านบน เป้ที่วางอยู่ตรงนั้น
มีลูกแกะตัวเล็กนอนขดคุดคู้ที่ด้านใน ผู้คนจากต้นทางที่หมู่บ้านสุดท้ายของอินเดีย มีไม่เต็มจำนวนคันรถ
จะมีใครสักกี่คนที่จะไปลงสุดทางอย่างเราบ้าง ค่าตั๋วโดยสารจากจำนวนเต็มราวห้าร้อยกว่า ๆ ถูกลด 15%
ตามสิทธิของผู้หญิงในช่วงนี้ที่รถโดยสารของรัฐบาลเขาจัดโปรโมชั่นให้ 

การเคลื่อนผ่านพื้นที่หุบเขาในเขตปกครอง Kinnaur เต็มไปด้วยความเรียบง่ายและอลหม่าน 
กลุ่มฝูงแพะและแกะที่เคลื่อนออกมาตรงบริเวณก่อนถึงที่ทำการของกรมป่าไม้แถว ๆ Mastrang
พากันเดินให้วุ่นเต็มถนน หมาต้อนฝูงแกะคอยไล่เห่าเพื่อจัดระเบียบให้ฝูงสัตว์ไม่แตกแถว คนเลี้ยง
ที่คอยต้อนอยู่ส่วนท้ายคอยส่งเสียงตะคอกและผิวปาก ประสานกับแตรรถสองฝั่งที่ต่างกดไล่จังหวะ
ช่วยเร่งอีกทาง  สรรพเสียงจากเครื่องยนต์ คน และสัตว์ ต่างดังระงมและเคลื่อนขยับไปพร้อม ๆ กับ
เวลาที่นำพาให้ภาพของความทรงจำสุดท้ายเบื้องหน้าเหล่านี้แล่นหายไปทีละนิด