แต่จุดเด่นของเนื้อหากิจกรรมของการทำบุญร้อยวันคืองานฉลอง  ด้วยการจ้างวานรำวงย้อนยุคมาประชันกัน 3 คณะ  จากที่ดูวนไปวนมาหลายรอบพอที่จะเข้าใจได้คร่าวๆ  ว่ารำวงย้อนยุคจำเป็นต้องมีองค์ประกอบหลายอย่างถึงจะเป็นรำวงย้อนยุคแบบเพชรบุรีได้  ผมพอจะสรุปความสำคัญได้คร่าวๆอย่างนี้

1.  กองเชียร์  โดยส่วนใหญ่จะเป็นวงดนตรีนักร้อง นั้นเองเหละที่เป็นผู้บอกกล่าวเล่าสิบให้คนที่อยู่ข้างล่างขึ้นมาด้านบนเวที  เมื่อร้องเพลงจบก็จะเป่านกหวีดให้ผู้รำลงไปอยู่ด้านล่าง

2.  คณะรำวง  และนางรำซึ่งแต่ละคณะเค้าก็จะสอนให้นางรำเต้นได้หลาย สเต็ป  พร้อมเพรียงกัน

3.  เวที  เจ้าตัวนี้ก็สำคัญพอควรเนื่องจากจะต้องมีคนขึ้นไปอยู่อย่างน้อย 30 คนเวทีจึงเป็นอะไรที่ต้องแข็งแรงมากๆ

4.  นักร้องและวงดนตรี  ต้องต้อนเน้นในเพลงที่่เป็นเพลงเก่าสมัยสุรพลบ้าง ลูกทุ่ง ลูกกรุง  สตริง  เพื่อชีวิต  อาจหนักเข้าไปถึงแร๊กเก้  และสกา  เพื่อกระตุ้นให้วัยรุ่นมารำวงด้วยเสียดนตรีสนุกสนาน  ต้องยอมรับว่าวงดนตรีและนักร้องต้องร้องกันได้หลายเพลงหลายรูปแบบ

จริงแล้วคงต้องมีส่วนอื่นเกี่ยวข้องมากกว่านี้แต่จากที่ดูแล้ว

ส่วนช่วงการจัดการรำวงเห็นว่าจะมีอยู่ 3 ช่วง

1. ช่วงน้ำหวาน  คือช่วงโชว์การแสดงว่านางรำในคณะมีลีลาในการำการเต้นหน้าตาเสื้อผ้าหน้าผมอย่างไร  คนไหนดูดีน่าไปขอโค้งเพื่อไปรำด้วย

2.  ช่วงแขกคือการเชิญแขกผู้มีเกียรติ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน อบต อบจ อะไรก็ว่าไปมาเปิดการรำ  หรือเชิญมาเป็นช่วงๆ เพื่อขั้นเวลากับ  คนทั่วไประว่างดำเนิกิจการ

3.  ช่วงพัก  อันนี้คือพักจริงๆ นั้นเหละแต่หยุดสั้นให้นางรำได้ดื่มน้ำ ห้านาที  สิบนาที เปิดโอกาสให้คนเต้นคนรำทั่วไปได้ซื้อของที่ตั้งแผงขายกันบ้าง

แต่สิ่งที่เห็นจริงๆ และเป็นสีสันและเป็นที่คาดหวังมากที่สุดของรำวงย้อนยุคที่ทำให้คนเดินเข้ามาร่วมรำร่วมชมได้อย่างอุ่นหนาฝาคั่งคือนางรำ  รำวงย้อนยุคแบบเพชรเค้าจะมีนางรำวงตั้งแต่รุ่นน้อยๆ  จนไปถึงรุ่นที่ต้องควรสงวนไว้ที่บ้าน  กันทุกคณะ  แต่ละคณะก็แต่งตัวสวยงามยืนอยู่ทามกลางแสงสี  จะบอกว่าบางคนก็ไม่ได้สวยเท่าไหร่แต่พอออกมาต้องแสงไฟ ระยิบระยับบวกกับเสียงเพลงที่ดังอึกทึกกึกก้อง ผู้คนมากมายนางรำผู้นั่งคอยอยู่บนเวทีก็ีดูเด่นจับตาขึ้นมาเสียทันที  แต่ที่เห็นแล้วประทับใจกับผมที่สุดของวงดนตรีย้อนยุคก็คือนางรำนี้เหละ  ไ่ม่ว่าเหล่านางรำจะรำต่อเนื่องกันไปหลายสิบเ่พลง  เหงือออกโทรมกายทำเอาแป้งที่ผลัดหน้า ลิปสติกที่ทางจางหายไปกับหยาดเหงื่อ พวกเธอทั้งหลายก็ยังมีใบหน้าที่ยิ้มแย้มอยู่ตลอดเวลาที่เต้น  มันทำให้ผมรู้สึกสำนึกในใจอยู่ไ่ม่น้อยถึงสิ่งที่ลืมไปแล้วคือ  "นี่คือสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่"  ค่าใช้จ่ายของรำวงแต่ละคณะนั้นก็ไม่ได้เเพงเสียสักเท่าไหร่  หนึ่งคณะมีกันอยู่ 15-25 คน ซึ่งบางคณะอาจจะมีมากกว่านี้ แต่คณะที่ญาติต่างพากันจ้างมากสามวงก็มีนางรำอยู่กันถึง คณะละ 20 คน แล้วแต่ค่าจ้างกลับเพียงน้อยนิดคิดตกคณะละ 5,000.- บาทเท่านั้น (เนื่องจากเป็นงานบุญที่รู้จักกันเลยราคาถูก)  เมื่อเอามาหารให้ทั่วๆ กันแล้วคงจะน้อยนิดเสียนี้กระไร  แต่สิ่งที่นางรำคิดว่าจะได้มากกว่าเงินจากรายหัวของคณะที่จะแบ่้งให้ แต่คงเป็นเงินจากสินน้ำใจที่ผู้โค้งศรีษะพาสาวๆ ออกไปรำอยู่กลางเวทีต่างหากเล่า  บางคนก็อายุมากซะจนผมยังคิดว่าคงจะไม่มีคนมาโค้งเพราะอะไรๆ ที่ติดมาแต่ยังสาวก็เลือนหายไปกับกาลเวลา  คงจะไม่แย่งยึดสู้กับนางรำสาวๆ ไม่ได้  แต่จริงๆแล้วหาได้เป็นเ่ช่นนั้นไม่  "การที่รำวงย้อนยุคยังมีอยู่กันให้เห็นในเมืองเพชร และยังเป็นที่นิยมอยู่ผมมองว่าเค้าทั้งหลายชื่มชมในดนตรี  ศิลปะวัฒนะธรรรม อันสวยงาม  และการให้เกียรติซึ่งกันและกัน  ความสนุกสนานอย่างนี้คงจะหาดูได้ยากยิ่งขึ้นไปทุกที"  

ถามน้องๆ บางคนเค้าเองก็ไม่ค่อยที่จะมีทางเลือกในชีวิตมากนักจึงต้องมาทำอาชีพเช่นนี้  บางคนกลับรักในอาชีพเพราะได้เต้นได้รำขยับไปตามจังหวะดนตรีอีกทั้งยังมีรายได้เอาไว้ได้ต่อทุนร่ำเรียนหนังสือเพื่ออนาคต   ในอุดมคติเมื่อก่อนนั้นผมออกจะมองว่าการไปเล่นเกี้ยวกันกับสาวในคณะรำวงย้อนยุค  คงจะเป็นเรื่องของคนที่ออกจะเป็นคนอยากเที่ยวเล่นตามประสาของชายหนุ่มวัยกลัดมัน  หรือชายวัยกลางคนที่ออกจะเป็นเฒ่าหัวงูคอยหวังจะแต๋ะอั๋งสาวๆ   แต่เอาเข้าจริงแล้ว กลับกลายเป็นว่า  ไ่ม่ว่า  หญิง  หรือ  ชาย  เด็ก  หรือ  แก่  แม้กระทั้งคนพิการ  ปัญญาอ่อน  เ้ค้าเหล่านี้เป็นผู้มีดนตรีในหัวใจ  เมื่อเพลงจบลงพร้อมได้ยินเสียงนกหวีดผู้คนที่เต้่นเล่นรำเขาก็ยินดีที่จะลงจากเวทีอย่างพร้อมเพรียม  รอให้คนเชียร์เริ่มเล่นเพลงและกล่าวทักทายสำหรับการขึ้นเพลงใหม่ก่อน  แล้วจึงค่อยทยอยไปโค้งนางรำขึ้่นมารำด้วย  

การที่นั่งดูความสวยงามยามค่ำกับกิจกรรมรำวงย้อนยุค แบบเพชรบุรี มันช่วยสอนให้ผมได้รู้และเข้าใจหลายอย่าง  ทำให้นึกถึงเรื่องเก่าๆ หลายเรื่องที่ลืมมันไป  

"คนเราไม่ได้เป็นได้อย่างที่เราต้องการทุกอย่างแต่เราเลือกสร้างได้"

"ความสวยงามเป็นเรื่องหลอกตา  เมื่อถึงเวลาก็จางไป"

"ดนตรี  ไม่ว่าใคร ชนชั้นใด เพศใด ดนตรีคือสิ่งที่ช่วยปลอบประโลม"