ประวัติศาสตร์มีชีวิตและอารมณ์ ยุคล่าอาณานิคม และพระอภัยมณี
วันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 ปีที่ 30 ฉบับที่ 10664
ประวัติศาสตร์มีชีวิตและอารมณ์ ยุคล่าอาณานิคม และพระอภัยมณี
ประวัติศาสตร์แห่งชาติของไทยล้วนเป็น "ประวัติศาสตร์สำเร็จรูป" กลิ่นและรสเดียวกันหมด เหมือนอาหารสำเร็จรูปมีเกลื่อนไปในตลาดล้วนผลิตจากแหล่งคิด (โรงงาน) เดียวกัน หรือต่างโรงงานแต่เครื่องมือและวิธีการผลิตอย่างเดียวกัน ต่างกันแต่หีบห่อยี่ห้อ
แต่สมุดภาพรัชกาลที่ 4 วิกฤตและโอกาสของรัตนโกสินทร์ ของ ไกรฤกษ์ นานา เป็นหนังสือข้อมูล "ประวัติศาสตร์มีชีวิตและอารมณ์" ช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ราว 150 ปีมาแล้ว เพราะข้อมูลเหล่านั้นเป็นรูปลายเส้นฝีมือฝรั่งจากหนังสือพิมพ์ฝรั่งยุคนั้นมากกว่า 300 รูป (ล้วนมีอายุราว 150 ปีมาแล้วทั้งนั้น) ที่ผู้อ่านต้องดูรูปลายเส้นพร้อมคำใต้ภาพ แล้วคิดปรุงเอง ลงมือปรุงเอง ว่าชอบประวัติศาสตร์แบบไหนตาม "จินตนาการ" ความต้องการและฝีมือปรุงของตัวเอง
รูปลายเส้นที่คุณไกรฤกษ์รวบรวมจากต้นฉบับจริงพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ฝรั่ง เป็นงานไม่เคยมีใครทำจริงจังมาก่อน เพราะใช้เวลาของความรักและศรัทธาสูงมาก ต้องใช้เงินลงทุนไม่น้อย ซึ่งคุณไกรฤกษ์มีเหลือเฟือทุกอย่าง เลยได้งานมีคุณภาพมาก
ประวัติศาสตร์มีชีวิต จิตใจ และอารมณ์ความรู้สึกเล่มนี้ เป็นยุคล่าเมืองขึ้นของจักรวรรดินิยมยุโรปยุคแรก ที่ผู้ศึกษาประวัติศาสตร์ต้องอ่านวรรณคดีเรื่อง พระอภัยมณีของสุนทรภู่ (ขณะเดียวผู้ศึกษาวรรณคดีก็ต้องอ่านประวัติศาสตร์จากเล่มนี้) ประกอบด้วย ถึงจะ "อร่อย" เพราะสุนทรภู่แต่งพระอภัยมณีให้มี "นัยยะ" ต่อต้านการล่าอาณานิคม แล้ว "แปลงสนามรบเป็นสนามรัก" ดังเพลงปี่เกี้ยวนางละเวงและอื่นๆ เพราะนางละเวงคือสัญลักษณ์ของพระนางเจ้าวิกตอเรียที่ล่าเมืองขึ้นปกครองลังกาและอินเดียหมดแล้ว
สิ่งที่คุณไกรฤกษ์ นานา ควรทำต่อไป คือย่อเล่มใหญ่ลงเล่มเล็ก (ขนาด 16 หน้ายกธรรมดา) เป็นหนังสือภาพเล่าเรื่องหรือเล่าเรื่องด้วยภาพอย่างง่ายๆ ให้คนทั่วไป "เข้าถึง" กว้างขึ้น ก็จะเป็นกุศลมหาศาลต่อการแบ่งปันความรู้และเผยแพร่สู่สาธารณะด้วยราคาไม่แพง
หน้า 34