ทุกวันนี้ ร้านรับทำสวนหย่อมรับซื้อรังนกทุกชนิด  เพื่อนำไปเป็นวัถุดิบในการจัดสวน  รังนกจึงมีราคาขึ้นเป็นเม็ดเงิน  พวกบ้านเราต่างพากันหาลำไพ่พิเศษด้วยการออกหารังนก  และรังนกระจาบคือสินค้ายอดปรารถนาของพวกเขา  เพราะได้ราคาดีกว่ารังนกพันธุ์อื่น

         ช่วงเดือนกรกฎาคมถึงสิงหาคม  ตามท้องทุ่งจึงมีนักล่ารังนกออกสอยปลดรังนกกระจาบไปขาย  พวกเขาเหล่านั้นอาจไม่รู้  หรือไม่เชื่อคำโบราณที่ห้ามมิให้ทำลายรังนกกระจาบในเดือนกรฎาคมถึงเดือนสิงหาคม

         ผู้เฒ่าบอกว่า  ทุกคนมีสิทธิ์ที่จะสอยรังนกกระจาบก็ต่อเมื่อรู้ว่าเป็นรังร้างจริง ๆ แต่ในช่วงเดือนดังกล่าวข่างต้น  หากใครไปเจอรังนกและดูเหมือนเป็นรังร้างไม่มีนกอยู่อาศัย  ขออย่าได้เชื่ออย่างนั้น  เนื่องเพราะสองเดือนที่ว่านั่น  เป็นช่วงที่นกกระจาบตัวผู้สร้างรังแข่งกัน อย่างที่เรียกกันว่า 'รังจีบหญิง'

        นกกระจาบหนุ่มสด หรือนกกระจาบพ่อหม้าย จะทุ่มเทสร้างรังตั้งแต่ปลายเดือนมิถุนายน สร้างเสร็จก็จะไปขวนนกกระจาบสาว หรือนกกระจาบแม่หม้ายมาดูรัง  ผู้เฒ่าเล่าว่า  นางกระจาบไม่ได้รักนกกระจาบตัวผู้เพราะรูปร่างหน้าตาหรือเสียงร้อง  แต่จะยอมรับรักและอยู่ร่วมหอลงโรงโดยดูที่รังซึ่งเป็นผลงานการสร้างของนกกระจาบตัวผู้  หากนกผู้ตัวใดสร้างรังได้ถูกใจเข้ากับรสนิยมของตัวเมีย หล่อนก็จะรับรักและร่วมอยู่เป็นคู่ครอง

        วันที่นกกระจาบหนุ่มสด หรือกระจาบพ่อหม้าย ชวนนกกระจาบสาว,นกกระจาบสาวแก่ หรือนกกระจาบแม่หม้าย เป็นวันที่สำคัญที่สุดวันหนึ่งของมัน  วันนั้น นกกระจาบตัวเมียจะบินตามนกกระจาบตัวผู้มาดูรัง เจ้าตัวเมียจะบินวนเวียนและจับเกาะกิ่งไม้พินิจรังผลงานสุดฝีมือของเจ้าตัวผู้  โดยไม่ยอมเข้าไปแตะรังก่อน  จนกว่าจะพอใจรังนั้น  จึงจะบินไปเข้าในรังและไกวเปล  นั่นหมายถึงคำรับรักและยินยอมพร้อมใจที่จะแต่งงานด้วย  หากไม่ชอบก็จะบินหายไป  นกกระจาบตัวผู้จึงต้องไปขวนนกกระจาบตัวเมียตัวใหม่มาดูอีกตัว  และอีกหลาย ๆ ตัว หากรังถูกปฏิเสธซ้ำซาก

      ดังนั้น  ในช่วงเดือนแห่งความรักของนกกระจาบ  ใครไปเจอรังนกกระจาบที่คล้ายจะเป็นรังร้าง  ก็ขอให้ทราบไว้ด้วยว่า รังนกเหล่านั้นยังไม่ร้าง  แต่อยู่ระหว่างการโชว์เรือนหอของนกกระจาบ  หากเราไปปลดรังของมันลงมาก็ขอให้นึกถึงใจเขาใจเรา  คือให้นึกว่า  หากเราสร้างบ้านเสร็จและไปชวน สาวคนที่ตนรักมาดูบ้าน พอมาถึงก็พบแต่ที่ดินว่างเปล่า  ไม่มีบ้านปรากฏในสายตา  ยังงี้มีหรือที่จะไม่โดนหญิงสาวแยกเขี้ยวผรุสาวาทใส่หน้าว่าโกหกตอแหลและเป็นคนบ้าที่หลอกกันได้ง่าย ๆ ด้วยวิธีบ้า ๆ

    คนโบราณบอกว่า ใครปลดรังนกในฤดูจีบหญิง  เกิดชาติหน้าจะหาเมียยาก  ทุกอย่างมีพร้อม แต่จะมีคนมาคนยุแหย่และพูดใส่หูสาวคนรักให้เอาใจออกห่าง และเลิกราไปในที่สุด  คนที่รื้อรังรักของนกกระจาบ จะเกิดเป็นชายหรือสาวทึนทึกในชาติต่อไป

   โบราณอย่าถือ แต่โบราณอย่าทิ้ง.