https://www.yalacity.go.th/th/index.php?
White-Rumped Shama-male



ชื่อทั่วไป : นกกางเขนดง, นกบินหลาดง
ชื่ออังกฤษ : White-rumped Shama
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Copsychus malabaricus (Scopoli, 1788)
วงศ์ (Family) : Muscicapidae (วงศ์นกกางเขนและนกจับแมลง)
อันดับ (Order) : Passeriformes (อันดับนกเกาะคอน)









นกกางเขนดง เป็นนกกินแมลงขนาดเล็ก มีความยาวจากปลายปากถึงปลายหาง 28 ซม.
เฉพาะหางยาว 15-19 ซม.แต่นกกางเขนบ้านมีความยาวจากปลายปากถึงหาง 28 ซม. เฉพาะหางยาว 9 ซม.

เป็นนกที่คนไทยรู้จักกันดี ไม่น้อยหน้านกกางเขนบ้าน แต่นกกางเขนดงนั้นอาศัยอยู่ในป่าสมกับชื่อของมัน
ซึ่งน้อยคนนักจะได้เห็นในธรรมชาติ เพราะมันเป็นนกที่เปรียวและชอบหลบซ่อนตัวอยู่ภายในดงพืชรกทึบเป็นส่วนใหญ่
คนส่วนมากจึงมักเห็นนกชนิดนี้ในกรงมากกว่าในธรรมชาติ ซึ่งยกย่องกันว่าเสียงร้องไพเราะที่สุด
แม้แต่ชาวตะวันตกก็ยังยกย่องว่านกชนิดนี้ร้องเพลงได้ไพเราะกว่านกไนติงเกลเสียอีก โดยตั้งฉายาให้มันว่า
The Nightingale of India เพราะชาวตะวันตกที่เข้าไปตั้งรกรากอยู่ในอินเดียพบนกชนิดนี้ในอินเดียเป็นครั้งแรก
คนไทยเรียกนกชนิดนี้ว่า นกกางเขนดง แต่ภาคใต้ เรียกนกชนิดนี้ว่า นกบินหลา หรือ นกบินหลาดง





https://www.fotorelax.com/forum/index.php?topic=2963.0
White-Rumped Shama-male



นกกางเขนดงตัวผู้ มีหัว คอ หน้าอก หลัง ไหล่ เป็นสีดำเหลือบน้ำเงิน ตัดกับตะโพก และขนคลุมบน
โคนหางซึ่งเป็นสีขาวบริสุทธิ์จนเห็นได้ชัดเจน ขนกลางปีกเป็นสีดำด้าน ๆ ขนหาง 2 คู่ล่างสุดมีสีขาวปลอดทั้งเส้น
ส่วนล่างของลำตัวถัดจากหน้าอกลงมาจนถึงท้อง และขนคลุมใต้โคนหางเป็นสีน้ำตาลแกมแดง
นกชนิดนี้จึงมีสีตัดกันถึง 3 สี คือ สีดำ ขาว และน้ำตาลแกมแดง ม่านตาสีน้ำตาลเข้ม ปากมีสีดำสนิท
แต่ขา นิ้วเท้า และเล็บ มีสีเนื้อจาง ๆ





https://www.darasartonline.com/webboard/Questionall.asp?
White-Rumped Shama-female



นกกางเขนดงตัวเมีย มีหางสั้นกว่าตัวผู้ หัว คอ หน้าอก หลัง และ ขนคลุมปีกเป็นสีเทาคล้ำ ๆ
แต่บริเวณกระหม่อมและหลังไหล่ อาจมีเหลือบเป็นมันบ้างเล็กน้อย ขนกลางปีก ขนปลายปีกรวมทั้ง
ขนหาง 2 คู่บน เป็นสีเทาคล้ำ ๆ ขนหาง 2 คู่ ถัดลงไปมีสีเทาคล้ำ ๆ เฉพาะทางครึ่งโคน แต่ครึ่งปลายมี
สีขาว ขนหาง 2 คู่ล่างสุดมีสีขาวปลอดทั้งเส้น ตะโพกและขนคลุมบนโคนหางมีสีขาวเช่นกัน ส่วนล่างของ
ลำตัวที่เหลือเป็นสีส้มอมน้ำตาล ม่านตาสีน้ำตาลเข้ม ขา นิ้วเท้า และ เล็บ
มีสีเนื้อจาง ๆ เช่นเดียวกับนกตัวผู้







รูปร่างลักษณะ นกกางเขนดงเป็นนกที่มีความสัมพันธ์ทางเครือญาติใกล้ชิดกับนกกางเขนบ้าน
แต่สวยสง่ากว่านกกางเขนบ้านที่เรารู้จักกันดี ต่างกันที่นกกางเขนดงมีสีสันบริเวณท้องที่สดใสกว่า
คือไม่เป็นสีขาวอย่างกางเขนบ้านแต่เป็นสีแดงอมน้ำตาลสดใส และมีหางยาวกว่าปีกมาก




https://www.oknation.net/blog/PeeThong



นิสัยประจำพันธุ์ เป็นนกที่หวงถิ่นและสอดรู้สอดเห็น มักหลบหากินอยู่ในดงไผ่ ใต้ต้นไม้ที่ร่มครึ้ม
ส่งเสียงร้องให้ได้ยิน อยู่ใกล้ ๆ ไม่บินหนีไปไหน แต่ไม่ค่อยยอมออกมาเกาะในที่โล่งให้เห็นได้ง่าย ๆ
มักเกาะกิ่งไม้ไม่สูงนัก หรือใกล้กับพื้นดิน ชอบกระดกหางขึ้นลง ทำให้เราสังเกตเห็นสีขาวที่โคนหาง
ของมันก่อนจะหาตัวพบจากเสียงร้องไม่หยุดปากของมัน นกกางเขนดงเมื่อกระดกหาง
หางของมันจะไม่แผ่ออกแบบนกกางเขนบ้าน





https://www.oknation.net/blog/PeeThong



และด้วยความเป็นนกที่กล้าเผชิญหน้าจึงส่งผลให้นกกางเขนดงเป็นที่ต้องการของตลาดผู้นิยมเลี้ยงนกป่า
เพราะนอกเหนือจากความเด็ดเดี่ยวที่แสดงออกมาตามสายพันธุ์แล้ว เสียงร้องของมันก็มีความไพเราะ
เสียจนไปต้องใจใครหลายคนที่หมายมั่นอยากจะได้ไว้ครอบครอง แต่เขาเหล่านั้นจะรู้หรือไม่ว่า 
เมื่อนกกางเขนดงถูกนำมากักขังไว้ในกรงเลี้ยง มันจะตายจากไปไม่นานหลังจากที่ชีวิตถูกปิดกั้นอิสระเสรี
และมีน้อยคนนักที่จะเลี้ยงนกกางเขนดงไปจนสิ้นอายุขัยของมัน


"ยอมตายดีกว่าจะไร้สิ้นซึ่งเสรีภาพ"
จากสิ่งที่แสดงออกมามันคงไม่เกินเลยนัก หากจะสรุปหัวใจของนกกางเขนดงเช่นนั้น ...





https://www.klongdigital.com/webboard3/38197.html
นกกางเขนดงวัยละอ่อน



นกที่โตไม่เต็มวัย สีสันคล้ายคลึงกับนกที่โตเต็มวัยตัวเมีย มีส่วนบนของลำตัวเป็นสีน้ำตาลคล้ำ
ปีกและหางเป็นสีน้ำตาลคล้ำเช่นกัน แต่มีจุดสีเนื้อออกส้มกระจายอยู่ทั่ว ๆไปข้าง ๆ หัว และทางตอนบน
ของลำตัว บริเวณขนคลุมปีกมีจุดสีเนื้อใหญ่กว่าบริเวณอื่นอย่างเห็นได้ชัด คอและหน้าอกเป็นสีเนื้อออกส้มเช่นกัน
แต่ขอบขนแต่ละเส้นเป็นสีคล้ำ จึงเห็นเป็นลายเกล็ด ท้องมีสีขาวตุ่น ๆ ม่านตา ปาก ขา และ นิ้วเท้า
รวมทั้งเล็บ เป็นสีเนื้อจาง ๆ

ตามปกติเรามักจะเห็นนกชนิดนี้อยู่โดดเดี่ยวตัวเดียว และนกแต่ละตัวก็มักจะอยู่ห่าง ๆ กัน
เพราะมันมีอาณาเขตในการหากินกว้างขวางมาก ถ้าหากนกตัวอื่นบินพลัดหลงเข้าไป
ในอาณาเขตของมัน นกเจ้าของอาณาเขตก็มักออกมาขับไล่





ด้านหลังของนกกางเขนดง



นกกางเขนดงไม่ชอบอาศัยอยู่บนต้นไม้สูง ๆ หรือแม้แต่ระดับกลางต้น แต่จะชอบอาศัยอยู่ในระดับล่าง
ของต้นไม้ในบริเวณที่รก ๆ หรือในดงไม้พื้นล่าง นอกจากนี้ยังไม่ชอบบินไปไหนไกล ๆ แต่จะบินเป็นระยะทางใกล้ ๆ
แต่ก็บินได้รวดเร็ว ว่องไว และ คล่องแคล่ว นอกจากนี้ในขณะที่บินผ่านที่โล่ง ๆ มันมักจะบินสูงขึ้นไปในอากาศ
ยกปีกขึ้นสองข้างไปบนหลัง จนปีกทั้งสองแตะกันเกิดเสียงดัง ซึ่งมักเห็นพฤติกรรมเช่นนี้ในช่วงเวลาใด
เวลาหนึ่งของวัน แต่มักจะทำบ่อยในฤดูผสมพันธุ์





https://lazy-lizard-tales.blogspot.com/2011/06



นกกางเขนดง ชอบส่งเสียงร้องเป็นท่วงทำนองเพลงในตอนเช้าตรู่และในตอนพลบค่ำ ซึ่งมันจะร้องไปเรื่อย ๆ
จนพลบค่ำ นกแต่ละตัวจะมีเสียงร้องเป็นท่วงทำนองที่แตกต่างกัน และสามารถเลียนเสียงร้องของนกชนิดอื่นได้
ในต่างประเทศซึ่งนิยมซื้อนกกางเขนดงไปเลี้ยง พบว่านกที่เลี้ยงตั้งแต่ยังเล็กมากไม่สามารถร้องเสียงเหมือน
นกเต็มวัยที่อยู่ในถิ่นเดิมได้ แต่กลับมีเสียงร้องเป็นของตนเอง และเลียนเสียงของนกที่อยู่รอบ ๆ กรงของมัน
และนกที่นำไปเลี้ยงตามสถานที่ต่างกันก็จะมีเสียงร้องแตกต่างกันออกไปด้วย

แสดงว่านกที่ไม่โตเต็มวัยจะเลียนเสียงร้องจากพ่อแม่ของมัน เมื่อถูกแยกจากพ่อแม่โดยมนุษย์
นกกางเขนดงเหล่านั้นจะพัฒนาท่วงทำนองการร้องของมันเอง โดยเลียนจากเสียงนกอื่นที่มันได้ยินรอบ ๆ
ตัวมันนั่นเอง แต่ทั้งนี้ก็ยังคงลักษณะเสียงนกกางเขนดงตามพันธุ์ เพียงแต่ท่วงทำนองจะถูกดัดแปลงเป็น
ท่วงทำนองเฉพาะของนกแต่ละตัว ไม่ใช่เลียนเสียงนกอื่นแบบที่นกแซงแซวชอบทำ

แหล่งอาศัยหากิน ป่าไผ่ ป่าดิบแล้ง ป่าดงดิบ ป่าชั้นรอง ป่าผสมผลัดใบ ทั้งหมดนี้จะต้องมีไผ่ปะปน
อยู่ด้วยเสมอและมีไม้พื้นล่างรกเรื้อพอสมควร พบตั้งแต่พื้นราบไปจนถึงระดับความสูง 1,525 เมตร
จากระดับน้ำทะเล เป็นนกที่ชอบแอบซ่อนตัว





นกกางเขนบ้าน



อาหาร นกกางเขนดงก็เช่นเดียวกับนกกางเขนบ้าน เลี้ยงชีวิตด้วยแมลง และ หนอน แต่บางครั้งก็จิกกิน
แม้กระทั่งตะขาบหรือสัตว์เลื้อยคลานเล็ก ๆ มักชอบหากินบนพื้นดินมากกว่าบนต้นไม้ มันจะกระโดด 2 ขาไปเรื่อย ๆ
บางทีเร็วจนคล้ายวิ่ง หันมองซ้ายทีขวาที พอเห็นเหยื่อ มันจะหยุดและใช้ปากจิกกิน บางครั้งอาจบินไล่จับ
แมลงบนต้นไม้หรือกลางอากาศ นกชนิดนี้ขยันหากินมาก จะออกหากินตั้งแต่เช้าตรู่จนกระทั่งพลบค่ำ

ทำรังตามโพรงไม้ที่ไม่สูงนัก วางไข่ครั้งละ 3 - 6 ฟอง ผลัดกันกกไข่ ฟักไข่นานประมาณ 12 วัน อายุ 15 วัน
เริ่มหัดบิน เป็นนกที่หวงถิ่นที่อยู่มาก พบทั่วไปในทุกภาคแม้ในเมืองใหญ่ ๆ





https://sweetbirdbd.blogspot.com/2011/09



สำหรับประเทศไทย พบบ่อยมากทุกภาคของประเทศไทย ตามป่าดิบเขา ป่าโปร่ง ป่าผสมผลัดใบ ป่าดิบแล้ง
ป่าดิบเขา แต่ต้องมี ป่าไผ่ แทรกอยู่ด้วย และ มีไม้พื้นล่าง ค่อนข้างรก ตั้งแต่ที่ราบจนถึงยอดเขาสูงสุด
ส่วนแต่ละท้องที่จะมีชนิดย่อย แยกแตกต่างกันออกไป

เรามาช่วยกันอนุรักษ์นกชนิดนี้ให้คงอยู่ในธรรมชาติกันเถอะ เพราะว่านกและสัตว์ป่า
จะสวยงามและมีคุณค่าเมื่อมันอยู่ในธรรมชาติของมัน






อ้างอิง :
https://www.oknation.net/blog/PeeThong
https://www.oknation.net/blog/plains-wanderer
https://animal-of-the-world.blogspot.com

Kevin Kern - Light Spirit