Don’t move , นอกจากตัดสินใคร คุณเข้าใจใครคนนั้นดีแล้วหรือยัง?

....ผมเคยพลาดหนังเรื่องนี้เมื่องานเทศกาลภาพยนตร์เนื่องจากหนังเลือกที่จะ don’t move เข้ามาฉายตามโปรแกรมให้มาพิสูจน์ว่าหนังรางวัลจากประเทศอิตาลีนี้ดีอย่างไร วันนี้ที่สยามรอบ16.20น.เมื่อหนังmoveกลับมาฉายใหม่ผมจึงไม่รอช้าที่จะเข้าไปเยี่ยมเยียน

หนังเริ่มเล่าเรื่องจาก...

-ลูกสาวของTimoteoประสบอุบัติเหตุ ทำให้เข้าสู่ภาวะโคม่าและจำเป็นต้องผ่าตัดสมอง โอกาสรอดกับไม่รอดพอๆกัน ระหว่างรอการผ่าตัดทำให้ Timoteoเกิดย้อนรำลึกไปถึงผู้หญิงอีกคนหนึ่งเมื่อหลายปีก่อน

แล้วหนังก็ค่อยๆย้อนกลับไปตั้งแต่.....

-รถของ Timoteo เสียกลางทาง ได้รู้จัก Italia เขาไปขอใช้โทรศัพท์ที่บ้านเธอ เขากลับมากินเหล้า เขากลับไปหาเธอ และเขาข่มขืนเธอ และกลับไปหาเธออีกครั้งแล้วครั้งเล่า มีSex กินข้าวแล้วกลับบ้าน

-ภรรยาของ Timoteo ไม่อยากมีลูกแต่เขาอยากมี ความสัมพันธ์ของทั้งคู่ดูเหินห่างและชืดชา ท่ามกลางความสมบูรณ์พร้อมสิ่งที่ขาดหายไปคืออารมณ์ความรัก

-พ่อแม่ของ Timoteo มีปัญหาทะเลาะเบาะแว้งและเต็มไปด้วยความรุนแรงในครอบครัว เขาต้องวิ่งหนีจากโต๊ะอาหารเมื่อพ่อระเบิดอารมณ์ถึงความเบื่อหน่ายและจืดชืดภายในครอบครัว

-Sexของ Timoteo มักเต็มไปด้วยความรุนแรง กระแทกกระทั้น ดังสัญชาตญาณดิบที่ถูกเก็บกดไว้และระเบิดออกมา มีเพียง Italia ที่พร้อมจะรองรับอารมณ์และตอบสนองดังที่เขาต้องการ

-ลูกของ Timoteo คือจุดแตกหักของชีวิตของเขาที่เขาต้องเลือก ระหว่างความต้องการจากสัญชาติญาณภายในหรือความต้องการอย่างที่ควรจะเป็น

...หากจะกล่าวสรุปใจความสั้นๆก็คงได้ว่า หนังก็เหมือนละครน้ำเน่าที่เล่าเรื่องของ ผู้ชายมักง่ายกับรักสามเส้า แต่สิ่งที่หนังเรื่องนี้ทำมากกว่านั้นคือหนังสนใจที่จะเจาะลึกเข้าไปไม่ได้มองแค่พฤติกรรม แต่มองภายใต้พฤติกรรมนั้นว่า อะไรคือสิ่งที่ผลักดันให้Timoteoทำแบบนี้? และ ผลของการกระทำเหล่านี้มีผลต่อTimoteoต่อไปอย่างไร? ถ้าจะว่าไปการข่มขืนในตอนต้นเป็นเพียงส่วนประกอบเล็กๆส่วนหนึ่งของหนัง เท่านั้น หนังเรื่องนี้เป็นเรื่องของTimoteoเพียงคนเดียวจริงๆ

…..Sigmund Freud สร้างทฤษฎีโครงสร้างจิตใจไว้สามส่วน เขาเชื่อว่าคนทุกคนต่างมีโครงสร้างนี้เหมือนกัน จะมากจะน้อย จะควบคุมได้หรือไม่ได้คือความแตกต่างกันในแต่ละบุคคล หนึ่งในโครงสร้างเหล่านั้น คือ Id ซึ่งเป็นส่วนของแรงขับจากสัญชาตญาณ ไม่ว่าคุณหรือใครก็ล้วนแต่ต้องมี

Timoteo...ต้องเก็บกดและซึมซับความรุนแรงมาตั้งแต่วัยเด็ก การมีอาชีพศัลยแพทย์ก็เปรียบเสมือนการแปรเปลี่ยนความรุนแรงมาในทางที่เหมาะสม(มีด/การผ่าตัด/เลือด) แต่ความรุนแรงที่อยู่ภายในหรือสิ่งที่เรียกว่าสัญชาตญาณดิบทั้งในด้านเพศและความรุนแรง(Libidinal drive & Aggressive drive) ยังคงไม่ได้รับการระบายออกมาอย่างเพียงพอ ดังที่จะเห็นจากการมีSex การทำร้ายสัตว์ และออกมาเป็นความดื้อเงียบกับคนในครอบครัว การที่เขาต้องเก็บควบคุมสิ่งเหล่านี้นำไปสู่ระยะห่างของเขากับภรรยาที่ก็ไม่ต่างจากเขาคือไม่เปิดเผยตัวตนออกมาจนกระทั่งเมื่อกินน้ำทำลายสติและความยับยั้งชั่งใจจึงนำไปสู่การระบายออกด้วยการข่มขืน เวลาเขายิ้มมันเห็นได้ชัดแทบทุกครั้งว่าใจเขาไม่เคยยิ้มไปด้วยเลย สีหน้าของเขาจะอมทุกข์เกือบตลอดเวลา (เราจะเห็นเขาและภรรยามีsexกันครั้งเดียวและมีด้วยสัญชาตญาณในตัวเขา ครั้งนั้นเป็นครั้งแรกที่ทั้งคู่ยิ้มและพึงพอใจอย่างแท้จริง) เธอเหมือนจะรู้เรื่องของเขาหลายครั้งแต่เธอก็เลือกไม่พูดเหมือนกับเขาเองที่ก็เลือกจะดื้อเงียบแต่คนดูที่มองอยู่ในฐานะบุคคลที่3ต่างก็เห็นปฏิกิริยาของทั้งคู่ที่ต่างรู้อยู่ในใจ และผลพวงผลกระทบ(impact)จากกระทำของเขาภายใต้แรงขับเหล่านั้นมันตามมาด้วย ความทรงจำที่ทรมานใจ ความผิดบาป และรองเท้าสีแดงที่เขาไม่เคยสลัดออกไปได้

Italia...กับชีวิตวัยเด็กที่ถูกการทารุณกรรมทางเพศ(Sexual abuse) มีทฤษฎีของDavid Finkelhor อธิบาย sexual abuseในวัยเด็กว่าจะนำไปสู่ผลกระทบ4อย่างคือ ความรู้สึกไร้ซึ่งพลังอำนาจ(powerlessness) ความรู้สึกถูกทรยศ (betrayal) ความรู้สึกถูกตีตรา(stigmatization) และ traumatic sexualization ที่จะส่งผลให้เกิดการมีsexซ้ำๆ มีความรุนแรงในSex และมีการใช้Sexเพื่อให้ได้มาซึ่งสิ่งที่ตัวเองต้องการโดยไม่รู้ตัวและในที่นี้คือ Love การได้รู้จักกับ Timoteo ก็เป็นการตอบสนองความต้องการของเขาและแลกเปลี่ยนในสิ่งที่เธอเรียกหา สิ่งที่Italiaให้คือ sex และได้กลับมาซึ่ง Love ความต้องการภายในจิตใต้สำนึกของเธอมันคือ Libidinal drive & Aggressive drive ไม่ต่างจากTimoteo เธออาจดูเหมือนไม่ขออะไรจากเขาแต่การไม่ขอของเธอนั่นคือเธอได้เรียกร้องไปแล้ว และสุดท้ายมันก็ตอกย้ำความเจ็บปวดเดิมที่ได้รับคือความรู้สึกถูกหักหลังและความรู้สึกหมดซึ่งพลังอำนาจอีกครั้ง(betrayal & powerlessness)

Don’t Move เป็นหนังอิตาลีที่เศร้าสร้อย สนุกแต่ไม่มากนัก หนังมีหลายช่วงที่เนือยๆไป ไม่เร่งเร้าไม่เร่งรีบที่จะพาคนดูไปสู่ปลายทาง หนังใช้พล็อตน้ำเน่าเอามาตีให้แตกแล้วเล่าเรื่องใหม่ ฉลาดในการใส่ 2เหตุการณ์ที่แรง(ความเป็นความตาย/การข่มขืน)ในการดึงความสนใจคนดูได้เป็นอย่างดี ใส่ใจกับตัวละครมากกว่าเนื้อหา ผู้กำกับเลือกมองตัวละครในเรื่องที่ดูเหมือนต่างไม่น่าชื่นชมเลย ไม่ได้มองด้วยสายตาตำหนิวิพากษ์วิจารณ์แต่มองด้วยความพยายามที่จะเข้าใจพวกเขาเหล่านั้นมากกว่า

....ในชีวิตจริงเหมือนกับหลายครั้งที่เราไม่รอช้าที่จะตัดสินวิพากษ์วิจารณ์ใครก็ตามว่าทำไมถึงทำแบบนั้น ทำไมถึงทำแบบนี้ ผิดก็คือส่วนผิด แต่คุณเคยเข้าใจหรือไม่ว่าทำไมเขาถึงเป็นแบบนี้และถ้าเป็นคุณ นอกจากจะรับผิดชอบต่อการกระทำ คุณอยากให้มีใครซักคนหรือไม่ที่เข้าใจตัวคุณ นอกจากตัดสินและลงโทษ....

สิ่งที่ชอบ

1.Sergio Castellitto...ผมเพิ่งรู้ว่าเขารับบททั้งการเป็นผู้กำกับและนักแสดงนำ ทั้ง2ตำแหน่งนี้เขาทำหน้าที่ได้เป็นอย่างดี หนังอาจไม่ได้ลงตัวหรือสนุกสนานเท่าที่น่าจะเป็นแต่มุมมองที่เขาเลือกมองถือว่าน่าสนใจ ชวนขบคิด ในส่วนของนักแสดงสีหน้าของเขาเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งที่บ่งบอกอารมณ์ความรู้สึกอมทุกข์ตลอดเวลาได้อย่างดี

2.Penelope Cruz...กล้าที่จะโทรม กล้าที่จะเล่น และเป็นตัวละครItaliaได้น่าเชื่อถือ

3.มุมมองและการใส่ความลึกในตัวละคร...ลึกและใส่ที่มาที่ไปในจิตใจได้ดี อธิบายการกระทำโดยมีสาเหตุและนำไปสู่ผลกระทบปัจจุบันได้อย่างสมเหตุสมผล เป็นการเจาะคาแรคเตอร์ที่ผมชอบจริงๆเหมือนกับตอนที่ได้ดูCloser แต่เรื่องนี้อธิบายได้ดีกว่าเพราะเลือกสำรวจคาแรคเตอร์แค่คนเดียว

4.เพลงประกอบ...ถึงแม้ว่าหลายฉากที่เพลงขึ้นมามันก็จะแปรเปลี่ยนไปคล้าย MVดีๆเรื่องหนึ่ง แต่เพลงก็ไพเราะจับใจจริงๆ เพราะจนเกินกว่าจะไม่ชอบฉากนั้นๆได้

สิ่งที่ไม่ชอบ

1.เนือยๆ...หนังมีความแข็งแรงของการแสดง ความลึกของตัวละคร เพลงอันแสนจะไพเราะ ความแรงของเหตุการณ์ที่หนังเอามาเชื่อมโยง(อุบัติเหตุของลูกสาว/การข่มขืนของตัวเอก) ความแข็งแรงเหล่านี้จึงทำให้คนดูเดินหน้าไปกับหนังได้จนจบ ทั้งที่หนังมีความรู้สึกเนือยๆอยู่เป็นช่วงๆ ผมรู้สึกว่าหนังยังจับคนดูได้ไม่แม่นคือเล่าเรื่องไปเรื่อยๆแต่ไม่หนักแน่นพอ

2.เรื่องราวในวัยเด็กของพระเอก...ผมคิดว่าหนังอุตส่าห์แวะไปเล่าเรื่องในวัยเด็กแล้วน่าจะให้เวลาตรงนั้นมากขึ้นอีกหน่อยมากกว่าการให้เห็นความรุนแรงในครอบครัวและ ให้พระเอกดูเพื่อนรังแกสัตว์(ฉากนี้จริงๆแล้วผมคิดว่าเหมือนจะบอกอะไรคนดูแต่หนังตัดเร็วเกินไป เช่นถ้าอธิบายว่าพระเอกก็เป็นคนหนึ่งที่อยากจะลงไปเล่นไปรังแกสัตว์เพื่อระบายความรุนแรงแต่ต้องเลือกทนเก็บมันไว้เพราะความรู้สึกผิด มันก็จะอธิบายการใช้ชีวิตตอนโตที่ไม่ต่างกันได้) เพราะมันจะเป็นสิ่งที่อธิบายตัวตนของพระเอกตอนโตได้ดียิ่งขึ้น ไหนๆก็แวะไปแล้วน่าจะเจาะมากกว่านี้

สรุป...เป็นหนังที่ถ้าจะดูเพื่อความบันเทิงอาจไม่เข้าทาง แต่หนังมีก็ความเด่นในด้านอื่นที่พอจะกลบทดแทนได้ เป็นหนังที่อาจไม่โดนแรงๆไม่ตกหลุมรักแต่มันก็เป็นความแตกต่างในการที่คุณจะได้เห็นอีกมุมมองหนึ่งต่อตัวละครหรือคนๆหนึ่งที่คุณอาจไม่เคยเห็นและไม่เคยเข้าใจมาก่อน เป็นมุมมองของผู้กำกับที่มีต่อหนังเรื่องหนึ่งเราไม่ค่อยได้เห็นกันบ่อยนัก

ปล..แต่ถ้าคุณอยากที่จะตกหลุมรักหนังชาติเดียวกันนี้เดือนหน้าผมแนะนำหนังที่ไม่ควรพลาดอย่างยิ่ง Facing windows เป็นหนังอิตาลีที่มีเสน่ห์อย่างเหลือล้น ทั้งเพลง ดนตรีประกอบ เนื้อหา ผมชอบและคิดจะดูในโรงอีกครั้ง


***เชิญชวนแวะไปอ่านไปคุย กับหนังเรื่องเก่าๆที่เคยเขียนในหมวดนี้ที่ไม่แสดงรายชื่ออีก50+เรื่องได้ที่ ---> ห้องเก็บหนัง